ΠΟΣΟ ΔΙΑΡΚΕΙ Ο ΕΡΩΤΑΣ;

Μερικούς μήνες; Μερικά χρόνια; Μια ολόκληρη ζωή; Πόσο μπορεί πραγματικά να διαρκέσει ο έρωτας και ποιο είναι το μυστικό των ανθρώπων που παραμένουν ερωτευμένοι έπειτα από δεκαετίες συντροφικής σχέσης;

Οι άνθρωποι είμαστε φτιαγμένοι για να ερωτευόμαστε. Αυτή η έξαρση που ονομάζουμε έρωτα είναι μια βαθιά ριζωμένη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου, την οποία μελέτησε κατά το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας της η Dr Helen Fisher (1945-2024), Αμερικανίδα ανθρωπολόγος, ερευνήτρια ανθρώπινης συμπεριφοράς και συγγραφέας βιβλίων αυτo-βοήθειας. Πόσο μπορεί να διαρκεί τελικά ο έρωτας;

Σκέψου ζευγάρια γνωστών σου που ξέρεις να είναι πολλά χρόνια μαζί. Πόσα από αυτά δείχνουν ή δηλώνουν ακόμα ερωτευμένα; Ελάχιστα είναι η αλήθεια. Και δεν είναι παράλογο: Είναι δυνατόν να διατηρηθεί το πάθος όταν έχεις ένα μωρό που κλαίει όλη μέρα; Όταν τα χρήματα φτάνουν οριακά για να καλύψεις τις βασικές σου ανάγκες; Όταν υπάρχουν άλλα μέλη της οικογένειας που πρέπει να φροντίσεις; Όταν η υπερβολική οικειότητα φτάνει πια στα όρια της ασέβειας και η αυτοφροντίδα παύει να αποτελεί προτεραιότητα;

Τα παιχνιδιάρικα και ρομαντικά συναισθήματα αντικαθιστά χρόνο με τον χρόνο η γκρίνια, το σεξ τελεί υπό εξαφάνιση και μία βαθιά απογοήτευση πλανάται στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα που, αν δεν οδηγήσει στην αφύπνιση, θα μετατρέψει σταδιακά τους δύο συντρόφους σε απολύτως αντι-ερωτικά ζόμπι.

Παρ' όλ' αυτά κάποια ζευγάρια τα καταφέρνουν και μάλιστα με τρόπο εντυπωσιακό. Βλέπω, για παράδειγμα, κάποιους θείους μου που στα 70 τους συνεχίζουν να κοιτάζουν ο ένας τον άλλον στα μάτια και να λιώνουν. Αγκαλιάζονται με κάθε ευκαιρία, τραγουδούν ο ένας στον άλλον ερωτικά τραγούδια. Όχι ότι δεν συνάντησαν κακοτράχαλα σημεία στον δρόμο τους. Και οικονομικές δυσκολίες αντιμετώπισαν, και δύο παιδιά μεγάλωσαν, και σοβαρά θέματα υγείας εμφανίστηκαν, με τα οποία ακόμα παλεύουν, αλλά αυτοί εκεί. Ποιο είναι, άραγε, το μυστικό τους;

iStock

Τι σχέση έχει η διάρκεια του έρωτα με το άγχος;

Το 2007, η Fisher και η ομάδα της επιχείρησαν να απαντήσουν στο «πόσο διαρκεί ο έρωτας» σαρώνοντας τους εγκεφάλους 17 ανθρώπων που έπειτα από δημοσκόπηση απάντησαν ότι παρέμεναν «τρελά ερωτευμένοι» με τους επί πολλά χρόνια συντρόφους τους.

«Ανάμεσα σε αυτούς ήταν ένας 72χρονος συνταξιούχος καθηγητής, μία 54χρονη οικονομολόγος που γνώρισε τον άνδρα της στο αεροπλάνο, ένας άντρας που γνώρισε τη γυναίκα του σε αερόστατο… Δεν ήταν δύσκολο να βρούμε ερωτευμένους οποιαδήποτε ηλικίας, αν και οι περισσότεροι ήταν γύρω στα 50», ανέφερε η Fisher.

Κατά τη σάρωση των εγκεφάλων τους, ζητήθηκε από τους ανθρώπους αυτούς να κοιτάζουν μία φωτογραφία του/της επί τουλάχιστον 20 χρόνια συντρόφου τους.

«Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά!» σύμφωνα με τη Fisher. «Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι τα έντονα συναισθήματα του έρωτα δεν διαρκούν παραπάνω από 18 μήνες με τρία χρόνια. Και οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούμε μαζί τους. Ωστόσο, αυτοί οι μεσήλικες άντρες και γυναίκες φάνηκε να έχουν την ίδια δραστηριότητα στον εγκέφαλο με αυτήν που είχαμε παρατηρήσει σε νέους εραστές, τους οποίους είχαμε μελετήσει στο παρελθόν. Σε άτομα, δηλαδή, που ήταν σε μία σχέση μόλις μερικούς μήνες.

»Οι δύο αυτές ομάδες, όμως, φάνηκε να έχουν και μία μεγάλη διαφορά: Στους μακροχρόνιους εραστές, οι περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με το άγχος δεν ήταν πλέον ενεργές. Αντίθετα, φάνηκε να υπάρχει δραστηριότητα στις περιοχές που συνδέονται με την ηρεμία».

Φυσικά, δεν ήταν μόνο αυτοί οι 17 που κατάφερναν να διατηρούν ζωντανό το πάθος. Λίγο καιρό μετά η επικεφαλής της έρευνας και οι συνεργάτες της πραγματοποίησαν τηλεφωνικό γκάλοπ σε 317 άνδρες και γυναίκες που ήταν χρόνια παντρεμένοι. Το 46% αυτών απάντησε, στη σχετική ερώτηση, ότι παράμενε «πολύ ερωτευμένο» με το άλλο του μισό.

Ο ρόλος των «θετικών ψευδαισθήσεων» στη διατήρηση του έρωτα

«Τι ακριβώς εννοούν οι άνθρωποι αυτοί με τη φράση πολύ ερωτευμένοι δεν το ξέρουν οι επιστήμονες. Εξίσου μυστηριώδες είναι το πώς καταφέρνουν να διατηρούν το πάθος ζωντανό», ανέφερε η ανθρωπολόγος. «Οι ψυχολόγοι επιμένουν ότι οι ευτυχισμένοι γάμοι βασίζονται στην καλή επικοινωνία, στις κοινές ηθικές αξίες, σε ένα ισχυρό υποστηρικτικό δίκτυο φίλων και συγγενών, στα χαρούμενα παιδικά χρόνια των δύο συντρόφων, στους δίκαιους καβγάδες και τη διαρκή επιμονή». Όμως, υπάρχει ένας ακόμα παράγοντας που μοιάζει να είναι καθοριστικός.

Μεγάλη έρευνα 470 μελετών του ψυχολόγου Marcel Zentner κατέληξε στο ότι δεν υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος συνδυασμός χαρακτηριστικών προσωπικότητας που να εξασφαλίζει μακροχρόνιο έρωτα. Πέρα από μία εξαίρεση: Να διατηρεί κανείς τις θετικές ψευδαισθήσεις του. Τι σημαίνει αυτό; Η Fisher εξηγούσε:

«Άντρες και γυναίκες που συνεχίζουν να πιστεύουν πως ο σύντροφός τους είναι ελκυστικός, αστείος, καλός και ιδανικός για εκείνους με κάθε πιθανό τρόπο παραμένουν ερωτευμένοι μαζί του για χρόνια. Το φαινόμενο ονομάζεται ερωτική τύφλωση και είναι υπαρκτό: Σημαίνει να κοιτάζεις έπειτα από 20-30 χρόνια τον/τη σύντροφό σου, με όσες φθορές ή αλλαγές κι αν έχει φέρει εσωτερικά και εξωτερικά ο χρόνος, και να πιστεύεις ότι δεν έχει αλλάξει καθόλου. Ότι παραμένει το ίδιο ερωτεύσιμος/-η».

Ίσως αυτή η μορφή αυταπάτης να είναι ένα δώρο της φύσης σε ορισμένους ανθρώπους, το οποίο τους επιτρέπει να υπερνικούν τη ρουτίνα και τα τρωτά σημεία των πολυετών σχέσεων. «Δεν λέω ότι πρέπει να τυφλώνεσαι από έρωτα για έναν σύντροφο κακοποιητικό ή τρομερά βαρετό, αλλά ότι πρέπει να γιορτάζουμε το πιο καλά κρυμμένο μυστικό της φύσης: την ανθρώπινη δυνατότητα να ερωτευόμαστε ξανά και ξανά», κατέληγε η ίδια.