ΠΩΣ ΘΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ ΜΑΚΡΙΑ ΣΟΥ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ

Το άγχος των άλλων είναι μεταδοτικό και έχει αντίκτυπο στον οργανισμό μας σε διάφορα επίπεδα. Αλλά μπορούμε να ενεργοποιήσουμε μια «ασπίδα» εναντίον του.

Έστω και λίγο άγχος καθημερινά έχει τη δύναμη να προκαλέσει αλλαγές σε όλα τα συστήματα του σώματος μας. Για την ακρίβεια, μπορεί να μας διαλύσει, ιδιαίτερα αν μιλάμε για μια δόση μεγάλη σε μέγεθος και διάρκεια.

Η αδυναμία του νευρικού μας συστήματος να αναγνωρίσει τι συνιστά συναισθηματική και τι φυσική απειλή έχει ως συνέπεια να ενεργοποιεί μηχανισμούς ζωής ή θανάτου ακόμα κι όταν «ανεβάζουμε πίεση» γιατί δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε με κάποιον. Ή όταν δεν προλαβαίνουμε μια προθεσμία στη δουλειά. Ή γενικά όταν δεν έχουμε χρόνο ή χρήματα.

Ο μηχανισμός αυτός δίνει το «σύνθημα» στην κορτιζόλη να βγει και να κάνει τις ρυθμίσεις της – μιλάμε για μια ορμόνη που, όταν υπάρχει σε υψηλά επίπεδα για ώρες, ευνοεί την ανάπτυξη ασθενειών. Όσο πιο τακτικά ενεργοποιείται, τόσο πιο εύκολα τίθεται σε λειτουργία και τόσο πιο δύσκολα σβήνει.

Προφανώς το άγχος διαχέεται στον χώρο που βρισκόμαστε και επηρεάζει όσους υπάρχουν σε αυτόν. Πολύ περισσότερο όταν πρόκειται για άτομα με ενσυναίσθηση. Η μετάδοση δεν γίνεται μόνο με λέξεις, αλλά και με εκφράσεις του προσώπου, όπως και απλά παρατηρώντας τη συμπεριφορά άλλων.

Έχει διαπιστωθεί πως τα αρνητικά συναισθήματα (πόνος, φόβος, λύπη) είναι πιο μεταδοτικά από τα θετικά, γεγονός που έχει να κάνει με το ένστικτο επιβίωσης.

iStock

Εάν δεν ελέγξουμε την κατάσταση, το χρόνιο στρες γίνεται αναπόφευκτο. Μια στιγμή, να σου θυμίσω πόσα συστήματα του οργανισμού μπορεί να διαταράξει το χρόνιο άγχος, για να καταλάβεις είναι η σύγχρονη μάστιγα της ανθρωπότητας:

• το σύστημα αισθητήριων οργάνων (μαζεύει πληροφορίες από το περιβάλλον και μεταδίδει στα νευρικά κύτταρα),
• το νευρικό σύστημα (ανιχνεύει και επεξεργάζεται ό,τι λαμβάνει από τα αισθητήρια όργανα πριν ενεργοποιήσει τις αντιδράσεις μας),
• το σύστημα των ενδοκρινών αδένων (παράγει ορμόνες και ρυθμίζει τη λειτουργία των ιστών),
• το πεπτικό σύστημα,
• το κυκλοφορικό ή καρδιαγγειακό σύστημα (αφορά την καρδιά, τις αρτηρίες, τις φλέβες, τα τριχοειδή αγγεία και το αίμα. Μεταφέρει οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες στους ιστούς και απομακρύνει τα άχρηστα μεταβολικά προϊόντα, ρυθμίζει την θερμοκρασία του σώματος),
• το λεμφικό σύστημα (μεταξύ άλλων, συμβάλει στην άμυνα του οργανισμού μας),
• το αναπνευστικό σύστημα,
• το ουροποιητικό σύστημα,
• το ερειστικό σύστημα (οστά, σύνδεσμοι, αρθρώσεις, χόνδρος),
• το μυϊκό σύστημα (σκελετικοί μύες, λείοι μύες, τένοντες, καρδιακός μυς)
• το καλυπτήριο σύστημα (δέρμα, μαλλί, νύχια, αδένες του ιδρώτα και σμηγματογόνοι αδένες),
• το αναπαραγωγικό σύστημα.

Μια πρόχειρη λίστα με όσα προκαλούνται ή επιδεινώνονται από το άγχος περιλαμβάνει:

• κατάθλιψη,
• γενική δυστυχία,
• αναστάτωση,
• πόνους κάθε είδους,
• προβλήματα ύπνου,
• αυτοάνοσα,
• πεπτικά προβλήματα,
• δερματικές παθήσεις,
• καρδιακή ασθένεια,
• προβλήματα βάρους,
• αναπαραγωγικά θέματα,
• προβλήματα σκέψης και μνήμης.

Μελέτες έχουν ενημερώσει και για τα 10 πιο αγχωτικά γεγονότα. Αυτή η λίστα ξεκινάει με τον θάνατο συντρόφου και συνεχίζεται με διαζύγιο, χωρισμό, φυλάκιση, θάνατο στενού συγγενή, τραυματισμό ή ασθένεια, γάμο, απώλεια εργασίας, επανασύνδεση συζύγων και συνταξιοδότηση.

Δεν λέει κάπου για φιλία. Ή παρέα. Κι όμως, οι περισσότεροι «κολλάμε» άγχος από τους γύρω μας. Ρωτάς αν όντως γίνεται αυτό; Θυμήσου λίγο πώς νιώθεις, όταν λες πως κάποιος είναι τοξικός. Σαν να έχεις ρουφήξει την αρνητική του ενέργεια, σωστά; Και πιθανόν λίγα λεπτά αργότερα τη βγάζεις σε άλλον. Που δεν φταίει. Όλο αυτό λέγεται «συναισθηματική μετάδοση».

Το άγχος είναι μεταδοτικό

Ένα μεγάλο σύνολο στοιχείων δείχνουν ότι το άγχος είναι μια μορφή συναισθηματικής μετάδοσης και μπορεί να εξαπλωθεί μεταξύ των μελών μιας ομάδας εξαιρετικά γρήγορα. Όπως μπορεί να έχει παρατεταμένο αποτέλεσμα, το οποίο διαρκεί για ώρες ή ακόμα και για ημέρες.

Όλα έχουν να κάνουν με την «κατασκευαστική» μας συνήθεια να μιμούμαστε φυσικά και ασυνείδητα τις συμπεριφορές, τη στάση και τις εκφράσεις των ατόμων με τα οποία περνάμε πολύ χρόνο. Για παράδειγμα, με φίλους και συναδέλφους.

iStock

Μεταξύ όσων είχε να καταθέσει η Laurie Santos, γνωστική επιστήμονας και καθηγήτρια ψυχολογίας του Yale University στο podcast της, ήταν τα εξής: «Φυσικά συλλαμβάνουμε τα συναισθήματα των άλλων ασυνείδητα, ακριβώς όπως μπορεί να κρυολογήσουμε. Επηρεαζόμαστε από τους ανθρώπους γύρω μας πολύ περισσότερο από όσο νομίζουμε, όσον αφορά τις συμπεριφορές και τις συνήθειες».

Έρευνες δείχνουν πως το να παρακολουθούμε κάποιον να περνά μια αγχωτική δοκιμασία μπορεί να αυξήσει τον δικό μας καρδιακό ρυθμό και τα επίπεδα κορτιζόλης.

Ο Tony Buchanan, συνδιευθυντής του προγράμματος νευροεπιστήμης στο Saint Louis University, πρόσθεσε ότι «σε αγελαία ζώα, όπως οι άνθρωποι, οι πιθανότητες επιβίωσης είναι μεγαλύτερες εάν προσέχουμε το άγχος των άλλων ως προειδοποιητικό σημάδι κινδύνου και κινητοποιούμε εσωτερικούς μηχανισμούς για να ξεφύγουμε από αυτήν την κατάσταση. Σήμερα η απειλή να φαγωθούμε από ένα αρπακτικό είναι σχεδόν ανύπαρκτη, αλλά εξακολουθούμε να λαμβάνουμε αυτά τα σήματα – ακόμη και με πολύ διακριτικούς τρόπους».

Τι να κάνεις για να αποφύγεις το άγχος

Κατ’ αρχάς, όταν νιώθουμε να αυξάνονται οι παλμοί, κάνουμε ένα βήμα πίσω και σκεφτόμαστε αν αυτό που αισθανόμαστε είναι άγχος δικό μας ή κάποιου άλλου. Μετά παίρνουμε μια βαθιά εισπνοή, μετρώντας έως το τέσσερα, κρατάμε την αναπνοή μας για τέσσερα δευτερόλεπτα και εκπνέουμε επί τέσσερα δευτερόλεπτα. Επαναλαμβάνουμε μέχρι τη συμπλήρωση τετραλέπτου.

Όταν εισπράττουμε το άγχος άλλων, ο εγκέφαλος μας μπορεί να αλλάξει, όπως συμβαίνει σε συνθήκη πρωτογενούς στρες. Δηλαδή, μεταβάλλονται οι νευρώνες της ορμόνης που απελευθερώνει κορτικοτροπίνη, οι οποίοι ελέγχουν την απελευθέρωση κορτιζόλης, μεταξύ άλλων.

Μπορούμε να σταματήσουμε τη διαδικασία, με μια ευχάριστη δραστηριότητα. Βάλε λίγη μουσική και άρχισε να χορεύεις.

Αν υποθέσουμε ότι δεν μπορούμε να διαγράψουμε τον στρεσογόνο παράγοντα (είναι, ας πούμε, τα παιδιά ή οι συνεργάτες μας), βοηθά η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Αυτή θα μας βοηθήσει να δούμε το άγχος ως πρόκληση που πρέπει να ξεπεράσουμε. Όχι ως απειλή.

Είναι παρόμοιο με τη συμπονετική αποστασιοποίηση: μπορούμε να είμαστε ευγενικοί, να προσέχουμε και να σεβόμαστε, αλλά να βάζουμε και όριο στη συναισθηματική μας επένδυση να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα.

Τέλος, προτείνεται και η τεχνική που είναι γνωστή ως RAIN:

• Recognize what is happening = Αναγνώρισε τι γίνεται.
• Αllow the experience to be there = Επίτρεψε στην εμπειρία να υφίσταται.
• Ιnvestigate what feelings come up for you = Ερεύνησε τι συναισθήματα σου βγάζει.
• Νurture yourself with positive solutions = Φρόντισε τον εαυτό σου, με θετικές λύσεις.