ΠΩΣ ΘΑ ΚΑΤΑΛΑΒΕΙΣ ΟΤΙ ΗΡΘΕ Η ΣΤΙΓΜΗ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙΣ ΤΗΝ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ποιος αποφασίζει πότε τελειώνει η ψυχοθεραπευτική διαδικασία; Ο θεραπευτής ή ο θεραπευόμενος; Ποια είναι τα σημάδια ότι έχει φτάσει στο τέλος της η δουλειά που έκανες με τον εαυτό σου;

Η απόφαση να διακόψεις την ψυχοθεραπεία είναι μια δύσκολη στιγμή που εγείρει πολλές απορίες. Προκύπτει ως ανάγκη του θεραπευόμενου ή είναι κάτι που οφείλει να διακρίνει ο θεραπευτής; Προκύπτει επειδή νιώθει ο θεραπευόμενος ότι έχει πάρει τα απαραίτητα εφόδια για να αντιμετωπίσει μελλοντικές δυσκολίες ή μπορεί να δείχνει ότι η συγκεκριμένη θεραπεία δεν τον βοηθάει πλέον; Πώς γίνεται μια τέτοιου είδους συζήτηση μεταξύ των δύο;

Η κλινική ψυχολόγος, Δρ Ναταλία Κουτρούλη, μας λύνει τις απορίες.

Διακοπή ή ολοκλήρωση της ψυχοθεραπείας;

«Άλλο η διακοπή και άλλο η ολοκλήρωση της θεραπείας», λέει η κα Κουτρούλη. Αρκετοί ασθενείς επιλέγουν να διακόψουν πρόωρα την ψυχοθεραπεία τους, πριν δηλαδή ολοκληρωθεί – πρόκειται γι’ αυτό που ονομάζουν οι θεραπευτές στα αγγλικά «drop out».

Οι λόγοι είναι πολλοί: Μπορεί να έχουν πιεστεί από τη διαδικασία επειδή π.χ. βρίσκονται μπροστά σε μια μεγάλη αλλαγή, να υπάρχει δυσκολία στη συνεργασία, να υπάρχει κάποια μεγάλη αλλαγή στην καθημερινότητά τους που δεν τους επιτρέπει να συνεχίσουν ή μπορεί να οφείλεται σε οικονομικούς λόγους.

Pexels Cottonbro Studio

Ποιος αποφασίζει αν ολοκληρώθηκε η ψυχοθεραπεία; Ο θεραπευτής ή ο θεραπευόμενος;

«Συνήθως η ολοκλήρωση της ψυχοθεραπείας είναι μια κοινή απόφαση», εξηγεί η κα Κουτρούλη. Ουσιαστικά, και οι δυο συνειδητοποιούν σταδιακά ότι έχουν επιτευχθεί οι στόχοι που είχαν αρχικά θέσει και δεν υπάρχουν πλέον καινούριες θεματικές προς συζήτηση. Ο θεραπευόμενος έχει πλέον αναπτύξει τις δεξιότητες για να αντιμετωπίζει μόνος του τις δυσκολίες. Όταν έχει κλείσει ένας θεραπευτικός κύκλος, οι συνεδρίες έχουν έναν πιο συμβουλευτικό χαρακτήρα.

Ποιος φέρνει συνήθως το θέμα της ολοκλήρωσης της θεραπείας στη συνεδρία; «Συνήθως οφείλει να το κάνει ο θεραπευτής, ακολουθώντας μια δεοντολογική πρακτική που υποδεικνύει το να μην συντηρούμε άτομα στη θεραπεία για λάθος λόγους», τονίζει η ψυχολόγος. Ακριβώς επειδή, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, η σχέση είναι και πελατειακή, δεν πρέπει να υπάρχει η παραμικρή υπόνοια ότι ο θεραπευτής διατηρεί τη σχέση για οικονομικούς λόγους.

«Ο θεραπευτής χρειάζεται να επισημάνει με ξεκάθαρο, αλλά και διακριτικό τρόπο το γεγονός ότι τα θέματα του θεραπευόμενου σιγά σιγά κλείνουν και άρα ο θεραπευτικός κύκλος σύντομα φτάνει στο τέλος του. Αυτό πρέπει να γίνει με σεβασμό, έτσι ώστε ο θεραπευόμενος να μην νιώσει απόρριψη, αλλά αντίθετα να αισθανθεί ότι φροντίζεται», καταλήγει.

Στη συνέχεια, γίνεται συζήτηση μεταξύ των δύο, ώστε να συναποφασίσουν το χρονικό περιθώριο που δίνουν και να προγραμματίσουν έναν σταδιακό και ήπιο αποχωρισμό.

Pexels Cottonbro Studio

Αν ο θεραπευόμενος θέλει να σταματήσει την ψυχοθεραπεία

Αν ο θεραπευόμενος αισθανθεί την ανάγκη να διακόψει τη θεραπεία, θα πρέπει να πάρει την πρωτοβουλία να το πει ή είναι προτιμότερο να περιμένει τον θεραπευτή να το αναφέρει; «Σαφώς και ο θεραπευόμενος είναι σημαντικό να συζητάει ό,τι τον απασχολεί με τον θεραπευτή του και να προσπαθήσουν να βρουν λύση από κοινού αν αυτό είναι εφικτό», απαντάει η κα Κουτρούλη.

«Η σχέση ανάμεσα στον θεραπευτή και στον θεραπευόμενο είναι τόσο θεραπευτική όσο και πελατειακή, γι’ αυτό και είναι τόσο λεπτή», τονίζει η κα Κουτρούλη. Στην περίπτωση που ο θεραπευόμενος ζητήσει να διακόψει τις συνεδρίες, ο θεραπευτής οφείλει να αποδεχτεί τη δυσκολία ή επιθυμία του θεραπευόμενου, να σεβαστεί την απόφασή του.

Ο θεραπευτής συνήθως προτείνει να γίνει μια συνεδρία, ώστε να συζητηθούν οι λόγοι που έχουν οδηγήσει σε αυτήν την απόφαση, προκειμένου ο θεραπευόμενος να έχει επίγνωση αυτή του της απόφασης. Οι δυο τους θα έχουν τη δυνατότητα να δουν αν έχουν μείνει κάποιες σημαντικές εκκρεμότητες, να συζητήσουν τι έχει πάρει ο θεραπευόμενος από τη θεραπεία και τι απομένει να δουλέψει σε επόμενο θεραπευτικό κύκλο. Στόχος είναι να κλείσει ομαλά η σχέση και η θεραπεία.

Υπάρχουν σημάδια ότι η διαδικασία της ψυχοθεραπείας έχει ολοκληρωθεί;

Όταν ο θεραπευόμενος αντιλαμβάνεται ότι έχουν μειωθεί τα συμπτώματα που είχε όταν πρωτοξεκίνησε ψυχοθεραπεία. Όταν αισθάνεται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, όταν νιώθει ότι έχει κατακτήσει νέες δεξιότητες για να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες.

Στόχος να αυτονομηθεί ο θεραπευόμενος

Ο χρόνος διάρκειας της ψυχοθεραπείας εξαρτάται από το είδος της – κάποια είδη έχουν πιο βραχεία διάρκεια. «Απαιτείται τουλάχιστον ένας χρόνος ψυχοθεραπείας για να μιλήσουμε για ψυχοθεραπευτικό κύκλο. Ωστόσο, η διάρκεια δεν μπορεί να οριστεί», εξηγεί η κα Κουτρούλη και συνεχίζει: «Αυτό που είναι εξαιρετικά σημαντικό είναι να μην δημιουργούνται σχέσεις εξάρτησης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, να μην υπάρχει προσκόλληση. Δεν θέλουμε ο θεραπευόμενος να γίνει παιδί με άλλον γονέα. Στόχος είναι ο θεραπευόμενος να μπορεί να αυτονομηθεί».

Συχνά συμβαίνει ο θεραπευόμενος να νιώθει ότι δεν έχει να συζητήσει κάτι στη συνεδρία ή ότι αναμασά για καιρό τα ίδια και τα ίδια. Είναι αυτό ένα σημάδι ότι ο κύκλος της ψυχοθεραπείας του έχει ολοκληρωθεί ή μπορεί να κρύβεται κάτι άλλο; «Θα μπορούσε να πρόκειται για μια πιθανή αποφυγή να δουλέψει ο θεραπευόμενος θέματα που τον δυσκολεύουν. Σ΄ αυτή την περίπτωση είναι σημαντικό να βρει κίνητρο να προβεί στην αλλαγή που τον φοβίζει».

Freepik

Είναι επίσης σημαντικό να μπορέσει ο θεραπευόμενος να καταλάβει αν ο λόγος που νιώθει την ανάγκη να σταματήσει την ψυχοθεραπεία είναι το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος θεραπευτής δεν είναι σε θέση να τον βοηθήσει. «Αν ο θεραπευόμενος βλέπει ότι επανέρχονται τα ίδια ζητήματα και ο θεραπευτής δεν έχει κάτι άλλο να του προσφέρει, τότε ίσως χρειάζεται να αναζητήσει κάποιον άλλο θεραπευτή.

Είναι σημαντικό στο πλαίσιο της θεραπείας ο θεραπευόμενος να νιώθει την αλλαγή. Αν αυτό δεν συμβαίνει, τότε κάτι δεν πάει καλά. Ο θεραπευόμενος χρειάζεται να έχει τεντωμένες τις κεραίες του προκειμένου να αντιληφθεί αν κάτι δεν του ταιριάζει, δεν του αρέσει –δίνοντας βέβαια χρόνο ώστε να είναι σίγουρος– και στη συνέχεια να το συζητήσει με τον θεραπευτή του.

Σχέση εξάρτησης με τον θεραπευτή

Τι συμβαίνει τώρα στην περίπτωση που ο θεραπευόμενος δυσκολεύεται να σταματήσει την ψυχοθεραπεία επειδή έχει αναπτύξει σχέση εξάρτησης με τον θεραπευτή του; Είναι λογικό να δυσκολεύεται κανείς να αποχωριστεί τον θεραπευτή του. Όταν σταματάει μια τέτοιου είδους σχέση βιώνουμε ουσιαστικά μια μορφή πένθους.

«Αν ο θεραπευόμενος αισθάνεται ότι μόνο με την επικύρωση του θεραπευτή του μπορεί να προχωρά τα δικά του ζητήματα, κάτι έχει πάει λάθος στη σχέση τους. Εκεί θα πρέπει πράγματι να διακοπεί η θεραπεία ή να υπάρξει παραπομπή σε άλλον θεραπευτή», εξηγεί η ψυχολόγος.

«Αυτό που χρειάζεται να κρατήσουμε είναι ότι οι θεραπευτές πρέπει να είναι δεοντολογικά σωστοί και να μην συντηρούν άτομα στη θεραπεία για λάθος λόγους και οι θεραπευόμενοι να μην εγκλωβίζονται σε μια θεραπευτική σχέση που δεν τους βοηθάει», καταλήγει η κα Κουτρούλη.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.