ΠΩΣ Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΤΣΑΝΤΛΕΡ ΜΕ ΕΚΑΝΕ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ

Ο χαρακτήρας του Τσάντλερ στα «Φιλαράκια» με βοήθησε να αναγνωρίσω δικά μου παρόμοια «αγκάθια» και να τα υποστηρίξω όταν τα αντιμετωπίζουν οι θεραπευόμενοί μου.

Η τέχνη υπάρχει για να εμπνέει, να κινητοποιεί, να ανακουφίζει, να διασκεδάζει, να εκπαιδεύει. Είναι ο τρόπος έκφρασης που συχνά, λόγω της έμμεσης φύσης της, βοηθά και ανακουφίζει τα πιο κρυφά, πιο σκοτεινά, πιο δύσκολα κομμάτια μας. Με αφορμή την απώλεια του Μάθιου Πέρι, ήρθε στην επιφάνεια το πόσο έχω βοηθηθεί εγώ, ως ψυχοθεραπεύτρια, από τον ρόλο του ως Τσάντλερ στα «Φιλαράκια». Πόσο, κάπως ασυνείδητα, έχει υπάρξει συντροφιά μου σε δυσκολίες εντός και εκτός θεραπευτικού δωματίου.

Η δουλειά της ψυχοθεραπεύτριας έχει καθημερινά επαφή, σύνδεση, ενσυναίσθηση, όρια, σεβασμό, μοίρασμα. Για να υπάρχουν όλα αυτά, χρειάζεται να έχουμε έμπνευση και δημιουργικότητα, αυθεντικότητα και επίγνωση και, κυρίως, να είμαστε ανοιχτοί στις προσκλήσεις και τις προκλήσεις.

Ο Τσάντλερ, με το ντροπαλό θάρρος του στα λιγότερο εύκολα της καθημερινότητας, των συναισθηματών, με βοήθησε τόσο να αναγνωρίσω τα δικά μου παρόμοια «αγκάθια», όσο και να τα αναγνωρίσω και να τα υποστηρίξω όταν τα αντιμετωπίζουν οι θεραπευόμενοί μου.

O Μάθιου Πέρι υποδύθηκε τον Τσάντλερ σε 234 επεισόδια της σειράς «Φιλαράκια». Gino Domenico/AP Photo

Η γνώση του αυθεντικού εαυτού μπορεί να είναι το ισχυρότερο εργαλείο σε μια θεραπευτική σχέση. Και σε αυτό μεγάλη έμπνευση και βοήθεια είναι ο φανταστικός (κυριολεκτικά και μεταφορικά) Τσάντλερ από τα «Φιλαράκια» με τους παρακάτω τρόπους:

Ενσυναίσθηση για το ασαφές και δύσκολο

I’m hopeless and awkward and desperate for love! / Είμαι απελπισμένος και αδέξιος και πεθαίνω για αγάπη!

Η ασάφεια, η δυσκολία, η αδυναμία να ορίσουμε συναισθήματα και σκέψεις, η επιλογή αμυντικών μηχανισμών στα δυσάρεστα, είναι διαστάσεις που έρχονται ξανά και ξανά στο δωμάτιο θεραπείας – και όχι μόνο. Με υπομονή και κατανόηση, έχοντας πάντα επίγνωση των δικών μας εσωτερικών δυσκολιών και μηχανισμών, μπορούμε να υποστηρίξουμε και βασικά να επιτρέψουμε το δύσκολο, όσο ασαφές κι αν φαίνεται και όλα όσα έχει αναπτύξει το άτομο για να επιβιώσει.

Αυτο-αποκάλυψη

I’m not great at advice. Can I interest you in a sarcastic comment? / Δεν είμαι καλός στις συμβουλές. Θα σε ενδιέφερε ένα σαρκαστικό σχόλιο;

Στις περιπτώσεις που υπάρχουν ομοιότητες μεταξύ των δικών μου εμπειριών και των εμπειριών των θεραπευόμενων, η διακριτική αυτο-αποκάλυψη έχει φανεί να είναι ένα ισχυρό εργαλείο. Η ανταλλαγή σχετικών προσωπικών εμπειριών μπορεί να βοηθήσει στην κανονικοποίηση των συναισθημάτων και των δυσκολιών. Με σεβασμό και με τη θεραπευτική διαδικασία ως επίκεντρο, η αυτο-αποκάλυψη είναι μία γενναία και πολύ τρυφερή διαδικασία. Μία ουσιαστική σχέση είναι απαραίτητο να έχει χώρο και χρόνο για αυθεντικότητα και ειλικρινά μοιράσματα.

Οι πρωταγωνιστές της σειράς. © Warner Bros via Landmark Media/Alamy/Visualhellas.gr

Χιούμορ

Hi, I’m Chandler. I make jokes when I’m uncomfortable. / Γεια, είμαι ο Τσάντλερ. Λέω αστεία όταν δεν νιώθω άνετα.

Το χιούμορ του Τσάντλερ συχνά κρύβει –ή τελικά επιδεικνύει πιο ζωηρά– τις ανασφάλειές του, όπως λέει κιόλας ξεκάθαρα. Είναι κάτι που συμβαίνει, να έχουμε σαν όπλο τον σαρκασμό και το χιούμορ όταν γίνεται εμφανές ένα ντροπιαστικό χαρακτηριστικό μας, για παράδειγμα. Στην ψυχοθεραπεία Gestalt, μία τέτοια διαδικασία ονομάζεται ανάκλαση. Μπορεί να γίνει είτε σε φυσικό επίπεδο (όπως να κρατάμε την ανασφάλειά μας κρυφή) είτε σε ένα βαθύτερο ψυχικό επίπεδο (όπως να αποστρέφουμε την αγάπη ή την οργή προς τον εαυτό μας αντί να τις εκφράσουμε προς τους άλλους). Και τα δύο κάνει ο Τσάντλερ, και τα δύο τα συναντάμε συχνά.  Σε κάθε περίπτωση, το χιούμορ με επίγνωση δεν παύει να είναι και ένας πολύ δημιουργικός τρόπος έκφρασης και επικοινωνίας. Και επίσης, στο θεραπευτικό δωμάτιο, το χιούμορ έχει βοηθήσει να δημιουργηθεί ένα πεδίο ασφάλειας και αποδοχής, ώστε να επικοινωνηθούν ακόμη και τα πιο βαριά ζητήματα.

Ανασφάλεια και Σχέσεις

It's me. I have serious problems when it comes to women. I have issues with commitment, intimacy ... mascara goop. I'm really sorry. / Εγώ φταίω. Έχω σοβαρά προβλήματα όσον αφορά τις γυναίκες. Έχω θέματα με τη δέσμευση, την οικειότητα... τoυς σβόλους από μάσκαρα. Ειλικρινά λυπάμαι.

Τα προβλήματα δέσμευσης είναι συχνά αποτέλεσμα των προσωπικών μας εμπειριών και προηγούμενων σχέσεων. Οι φόβοι, οι ανασφάλειες και οι παλιές τραυματικές εμπειρίες –οι ανοιχτοί μας λογαριασμοί– επηρεάζουν τον τρόπο αλλά και τη διάθεσή μας να πλησιάζουμε πραγματικά, να δεσμευόμαστε σε σχέσεις. Στη θεραπεία, είναι σημαντικό να τα αντικρίζουμε με θάρρος και υπομονή, να αναλαμβάνουμε την ευθύνη και να αναγνωρίζουμε ποιες δύσκολες (για εμάς) συνθήκες συντηρούμε, συνειδητά ή ασυνείδητα.

Ανθεκτικότητα

What must it be like not to be crippled by fear and self-loathing? / Πώς να είναι άραγε να μη σε παραλύει ο φόβος και η αυτολύπηση;

Η ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα να αντέχουμε, να διαχειριζόμαστε και να εξελισσόμαστε από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της ζωής. Είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό ωρίμανσης. Όταν είμαστε ανθεκτικοί, δυσκολευόμαστε, ταλαιπωρούμαστε, όμως δεν μας πνίγουν οι ανασφάλειες, οι αυτομομφές και ο φόβος. Αντίθετα, χτίζουμε πάνω σε αυτές τις εμπειρίες για να γίνουμε πιο δυνατοί και να προχωράμε. Η ανθεκτικότητα είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας και αγάπης του εαυτού, που μας επιτρέπει να ανθίσουμε ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μας. Και σε αυτό χρειαζόμαστε στήριξη από το περιβάλλον και είναι τύχη να έχουμε όμορφες και υποστηρικτικές σχέσεις, που μας δίνουν και ερεθίσματα και ελευθερία να εξελιχθούμε.

Ο Μάθιου Πέρι, το 2002. Chris Weeks/AP Photo

Ντροπή

We swallow our feelings, even if it means we’re unhappy forever. Sounds good? / Καταπίνουμε τα αισθήματά μας, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα είμαστε για πάντα δυστυχισμένοι. Ακούγεται καλό;

H συναισθηματική καταπίεση που μας προσκαλεί να καταπιούμε και να μην εκφράσουμε όσα μας δυσκολεύουν, να τα θάψουμε, στη θεραπεία Gestalt ονομάζεται αναστροφή. Δεν είναι λίγες οι φορές που επιλέγουμε να μην μιλήσουμε, να μην εξωτερικεύσουμε τι σκεφτόμαστε και πώς αισθανόμαστε. Η ντροπή και ο φόβος είναι οι πιο συχνές αιτίες. Φοβόμαστε μην βιώσουμε απόρριψη ή ντρεπόμαστε επειδή πιστεύουμε ότι τα συναισθήματά μας δεν είναι αρκετά ή δεν είναι έγκυρα ή δεν θα γίνουν δεκτά από άλλους. Είναι ένας τρόπος να προστατευτούμε αλλά και ταυτόχρονα να εγκλωβιστούμε στον φαύλο κύκλο και να βιώνουμε όλο και μεγαλύτερη μοναξιά – βασικό συστατικό για να νιώθουμε δυστυχία για πάντα.

Η σύνδεση είναι η θεραπείας της μοναξιάς και του φόβου και όλων αυτών των τόσο κοινών υπαρξιακών μας δυσκολιών. Ενισχύοντας την επίγνωση, την αυτοαποδοχή και τη διαδικασία ολοκλήρωσης, δημιουργούμε τον χώρο για αυθεντικές και εμπλουτισμένες σχέσεις, επιτρέποντας στο διαφορετικό να ανθίσει μέσα στη σύνδεσή μας, βασισμένη σε κοινή κατανόηση και αγάπη.

Could I BE any more grateful for the connections we're forming? / Θα μπορούσα να ΕΙΜΑΙ πιο ευγνώμων για τους δεσμούς που αναπτύσσουμε;

Η Αγγελική Τζάνου είναι  Ψυχολόγος – Gestalt & Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια.