ΠΩΣ ΝΑ ΣΤΗΡΙΞΩ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΠΟΥ ΠΑΣΧΕΙ ΑΠΟ ΔΙΑΒΗΤΗ

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να αντιμετωπίσει τον διαβήτη; Ποια είναι η κατάλληλη στιγμή να του μιλήσω; Μήπως απομονωθεί από τους συνομήλικούς του; Συζητήσαμε το θέμα με μια ειδικό ψυχικής υγείας και της ζητήσαμε να μας δώσει μερικές συμβουλές για τις οικογένειες που μεγαλώνουν παιδιά με διαβήτη.

Πώς να εξηγήσω στο μικρό παιδί μου ότι έχει διαβήτη; Θα συνεργαστεί στο κομμάτι της διατροφής; Φοβάμαι ότι θα διαφέρει από τα υπόλοιπα παιδιά στο σχολείο. Αυτές και άλλες πολλές είναι οι σκέψεις που πιθανότατα κάνει ένας γονέας όταν μαθαίνει ότι το παιδί του πάσχει από διαβήτη. Συνήθως η διάγνωση είναι ένα σοκ για την οικογένεια ενώ η αποδοχή της κατάστασης γίνεται σταδιακά.

Ο διαβήτης τύπου 1 είναι αυτοάνοσος και διαφέρει από τον διαβήτη τύπου 2 που σχετίζεται με τη διατροφή. Παρόλο που μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, η διάγνωση συνήθως γίνεται σε παιδιά ηλικίας μεταξύ 4 και 7 ετών και σε παιδιά μεταξύ 10 και 14 ετών, σύμφωνα με το ακαδημαϊκό ιατρικό κέντρο Mayo Clinic.

Παράλληλα, στην ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας διαβάζουμε ορισμένες σημαντικές πληροφορίες για τους ανθρώπους που ζουν με το χρόνιο νόσημα: περίπου 422 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από διαβήτη, η πλειονότητα των οποίων ζει σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, και 1,5 εκατομμύριο θάνατοι αποδίδονται άμεσα στον διαβήτη κάθε χρόνο.

Η συνθήκη είναι δύσκολη τόσο για το παιδί όσο και για τον γονέα που είναι υπεύθυνος για τη διαχείρισή της. Μιλήσαμε με τη Δέσποινα Δριβάκου, ψυχολόγο με εμπειρία στο ζήτημα του σακχαρώδους διαβήτη, προκειμένου να μας κατατοπίσει για το πώς μπορεί ένας γονέας να βοηθήσει ψυχολογικά αλλά και πρακτικά το παιδί στην καθημερινότητά του.

Πώς να εξηγήσω στο παιδί μου ότι έχει διαβήτη;

Η διάγνωση του παιδικού διαβήτη γίνεται συνήθως σε μικρή ηλικία και γι' αυτόν τον λόγο αρκετοί γονείς δεν ξέρουν πώς πρέπει να εξηγήσουν στο παιδί τους ότι πάσχει από την ασθένεια ή είναι επιφυλακτικοί ως προς την κατανόηση της νόσου από εκείνο.

«Όταν ο γονέας αποφασίσει να εξηγήσει σε ένα μικρό παιδί τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσει απλά και κατανοητά λόγια», μας λέει η κα Δριβάκου δίνοντας αναλυτικές συμβουλές που μπορούν να βοηθήσουν στη διαδικασία. Ειδικότερα, η ειδικός συνιστά στους γονείς να προσαρμόσουν τον τρόπο που μιλούν στην ηλικία και το επίπεδο κατανόησης του παιδιού και να χρησιμοποιούν απλές λέξεις και παραδείγματα.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

«Παράλληλα, επιλέξτε την κατάλληλη στιγμή για να το συζητήσετε. Προτιμήστε ένα χαλαρό και ήρεμο περιβάλλον για να μιλήσετε με το παιδί. Αποφύγετε τις καταστάσεις όπου και εσείς και το παιδί σας είστε πιεσμένοι ή αγχωμένοι.

»Επίσης, μιλήστε για τις αλλαγές. Εξηγήστε στο παιδί ότι ο σακχαρώδης διαβήτης θα φέρει κάποιες αλλαγές στη ζωή του. Μιλήστε για την ανάγκη να προσέχει τη διατροφή του, να παίρνει ινσουλίνη (ή άλλη φαρμακευτική αγωγή) και να κάνει τακτικές μετρήσεις».

Επηρεάζει ο διαβήτης την ψυχική υγεία;

«Αν και ο διαβήτης από μόνος του δεν προκαλεί αυτομάτως προβλήματα ψυχικής υγείας, οι άνθρωποι με διαβήτη μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς σε ορισμένες καταστάσεις που επηρεάζουν την ψυχική τους ευεξία», μας είπε η ειδικός. Ορισμένοι από τους λόγους για τους οποίους αυτό μπορεί να συμβαίνει είναι οι παρακάτω:

• Στρες και άγχος: Η ζωή με τον διαβήτη μπορεί να είναι στρεσογόνα και να προκαλεί άγχος. Οι ανησυχίες για την προσαρμογή του τρόπου ζωής, την αντιμετώπιση και την αποτελεσματική διαχείριση της νόσου μπορεί να επηρεάσουν την ψυχική ευεξία.
• Κατάθλιψη: Τα παιδιά με χρόνιο νόσημα όπως ο διαβήτης μπορεί να αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο για κατάθλιψη. Παράγοντες όπως η προσαρμογή σε μια νέα ζωή, η καθημερινή «πάλη» με την ασθένεια και οι πιθανές επιπτώσεις του διαβήτη στην υγεία μπορεί να επηρεάσουν την ψυχική ευεξία ή την επίδοση στο σχολείο.
• Κοινωνική απομόνωση: Ορισμένοι παιδιά με διαβήτη μπορεί να αισθάνονται απομονωμένα ή διαφορετικά από τα άλλα, κυρίως όταν πρέπει να προσέχουν τη διατροφή τους ή να κάνουν επιπλέον προσπάθειες για να διαχειριστούν τη νόσο.

Πότε μπαίνει στο παιχνίδι η ψυχοθεραπεία;

Η ψυχοθεραπεία είναι σημαντική και γι' αυτό θεωρείται αναγκαίο τα παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη αλλά και οι γονείς τους να λαμβάνουν ψυχολογική υποστήριξη. «Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια νόσος που απαιτεί συνεχή προσοχή, παρακολούθηση και διαχείριση. Τα παιδιά που ζουν με αυτήν την κατάσταση μπορεί να αντιμετωπίζουν πολλές προκλήσεις, όπως οι περιορισμοί στη διατροφή τους, οι ενέσεις ινσουλίνης και οι τακτικοί έλεγχοι του αίματος. Όπως είπαμε, αυτές οι απαιτήσεις μπορούν να επηρεάσουν την ψυχολογική κατάσταση των παιδιών, προκαλώντας άγχος, κατάθλιψη ή απομόνωση», μας εξήγησε η κα Δριβάκου.

Παράλληλα, εξίσου σημαντικό είναι και για τον γονέα να συμβουλευτεί έναν ειδικό ψυχικής υγείας. «Οι γονείς μπορεί επίσης να αισθάνονται άγχος, ενοχές και ανησυχίες για την ευημερία του παιδιού τους. Η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει τόσο τα παιδιά όσο και τους γονείς να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις».

Μην λες «όχι» στην ψυχοθεραπεία

Αρκετοί άνθρωποι μπορεί να αρνούνται την ψυχοθεραπεία – ενώ κάποιοι από αυτούς μπορεί να την χρειάζονται περισσότερο από ποτέ. Στην περίπτωση του σακχαρώδους διαβήτη, αυτό το είδος θεραπείας έχει να προσφέρει πολλά οφέλη. Ένα από τα σημαντικότερα αφορά τη διαχείριση του άγχους. «Επειδή ο διαβήτης μπορεί να συνοδεύεται από έναν σημαντικό βαθμό άγχους, η ψυχοθεραπεία βοηθάει το άτομο να αντιμετωπίσει αυτό το άγχος και να αναπτύξει στρατηγικές για την καλύτερη διαχείριση του».

Επίσης, μπορεί να βοηθήσει το παιδί να βελτιώσει τις δεξιότητές του στην επικοινωνία και την έκφραση των συναισθημάτων του, γεγονός που πιθανόν να οδηγήσει σε καλύτερη επικοινωνία με τους γιατρούς, τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και τους φίλους. Ακόμη, η ψυχοθεραπεία συμβάλλει θετικά και στην αντιμετώπιση των συναισθηματικών προκλήσεων. Ακριβώς επειδή πρόκειται για ένα χρόνιο νόσημα που απαιτεί διαρκή παρακολούθηση, οι άνθρωποι με διαβήτη μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς σε ορισμένες καταστάσεις που επηρεάζουν την ψυχική τους ευεξία. Βέβαια, είναι απαραίτητο να επαναλάβουμε και να κατανοήσουμε ότι ο διαβήτης δεν συνεπάγεται απαραίτητα την εμφάνιση θεμάτων ψυχικής υγείας.

Πρακτικές συμβουλές που θα βοηθήσουν το παιδί στην καθημερινότητα

«Ο γονέας μπορεί να δώσει στο παιδί ορισμένες συμβουλές για να το βοηθήσει να αισθανθεί πιο άνετα και να μην νιώθει "διαφορετικό" από τα υπόλοιπα παιδιά», μας είπε η κα Δριβάκου. Ζητήσαμε από την ειδικό να προτείνει μερικές συμβουλές που οι γονείς μπορούν να εφαρμόσουν για να διευκολύνουν τη ζωή της οικογένειας και του παιδιού.

– Εκπαίδευση και ενημέρωση: Εξηγήστε στο παιδί περισσότερα για τον σακχαρώδη διαβήτη και το πώς επηρεάζει το σώμα του. Μοιραστείτε μαζί του πληροφορίες σχετικά με τη διατροφή, την άσκηση και τη διαχείριση της νόσου. Η ενημέρωση μπορεί να βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει και να αποδεχθεί καλύτερα την καθημερινότητά του.

– Κοινωνική στήριξη: Ενθαρρύνετε το παιδί να μιλάει για την κατάστασή του με φίλους, συμμαθητές ή εκπαιδευτικούς. Οι παιδικές ομάδες υποστήριξης ή οι συναντήσεις με άλλα παιδιά που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα μπορούν να είναι επίσης χρήσιμες για τη δημιουργία αμοιβαίας κατανόησης και υποστήριξης.

– Αυτο-περίθαλψη: Ενθαρρύνετε το παιδί να αναλάβει ενεργό ρόλο στην διαχείριση της υγείας του.

Ευχαριστούμε την ψυχολόγο, MSc, PhD(c), Δέσποινα Δριβάκου.