ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΕΙΣ ΜΙΑ ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΣΟ ΕΥΚΟΛΑ ΟΣΟ ΤΗ ΜΑΘΑΙΝΕΙ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ

Θεωρητικά, ο έμπειρος εγκέφαλός μας θα έπρεπε να κάνει την εκμάθηση μιας γλώσσας ευκολότερη υπόθεση. Κι όμως, τα αναλφάβητα νήπια είναι αυτά που κατακτούν γλώσσες με προφανή ευκολία. Μάθε τον τρόπο που θα σε κάνει να μάθεις μια ξένη γλώσσα σαν να ήταν η μητρική σου.

Η λογική μας λέει ότι ο ώριμος και έμπειρος εγκέφαλός μας θα είχε καλύτερες επιδόσεις στη διαδικασία εκμάθησης μιας καινούργιας γλώσσας. Κι όμως τα μωρά ξεκινούν το ταξίδι της εκμάθησης ήδη από τη μήτρα. Μόλις τα αφτιά και ο εγκέφαλός τους το επιτρέψουν, συντονίζονται με τον ρυθμό και τη μελωδία της ομιλίας που ακούγεται μέσα από την κοιλιά.

Μέσα σε λίγους μήνες από τη γέννησή τους, αρχίζουν να αναλύουν τη συνεχή ομιλία σε κομμάτια και να μαθαίνουν πώς ακούγονται οι λέξεις. Μέχρι τη στιγμή που μπουσουλάνε, συνειδητοποιούν ότι πολλά κομμάτια της ομιλίας αναφέρονται στα πράγματα γύρω τους. Χρειάζεται πάνω από ένας χρόνος ακρόασης και παρατήρησης, προτού τα παιδιά πουν τις πρώτες τους λέξεις, ενώ η ανάγνωση και η γραφή έρχονται πολύ αργότερα.

Είναι πολύ ενδιαφέρον ωστόσο, ότι για τους ενήλικες που μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα, η διαδικασία είναι συνήθως αντίστροφη. Ξεκινούν μαθαίνοντας λέξεις, συχνά από έντυπα, και προσπαθούν να τις προφέρουν προτού κατανοήσουν τον συνολικό ήχο της γλώσσας.

Γιατί η ορθογραφία μπορεί να εμποδίσει τη διαδικασία εκμάθησης;

Μια πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου του Cambridge δείχνει ότι οι ενήλικες μπορούν να αντιληφθούν γρήγορα τα μελωδικά και ρυθμικά μοτίβα μιας εντελώς καινούργιας γλώσσας. Ταυτόχρονα, επιβεβαιώνει ότι ο σχετικός μηχανισμός κατάκτησης της μητρικής γλώσσας παραμένει ανέπαφος στον εγκέφαλο των ενηλίκων.

Στα πλαίσια της έρευνας του Πανεπιστημίου, πραγματοποιήθηκε πείραμα με 174 Τσέχους ενήλικες που άκουσαν για 5 λεπτά Μαορί, μια γλώσσα που δεν είχαν ακούσει ποτέ. Στη συνέχεια, δοκιμάστηκαν σε νέα ηχητικά αποτελέσματα, είτε από Μαορί είτε από την Μαλαϊκή (μια άλλη άγνωστη γλώσσα για τους συμμετέχοντες αλλά ακουστικά παρόμοια) και τους ζητήθηκε να πουν αν άκουγαν την ίδια γλώσσα με πριν ή όχι.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Οι ακροατές διέκριναν σωστά τις γλώσσες στις περισσότερες περιπτώσεις, δείχνοντας ότι ακόμα και μια πολύ σύντομη έκθεση ήταν αρκετή για να κατανοήσουν τα μελωδικά και ρυθμικά μοτίβα της γλώσσας, όπως κάνουν τα μωρά.

Ωστόσο, κατά τη φάση της έκθεσης, μόνο μια ομάδα συμμετεχόντων απλώς άκουγε, ενώ τρεις άλλες ομάδες άκουγαν ενώ διάβαζαν υπότιτλους. Οι υπότιτλοι ήταν είτε στην αρχική ορθογραφία των Μαορί, όπου οι ήχοι της ομιλίας αντιστοιχούν σταθερά σε συγκεκριμένα γράμματα όπως στα Ισπανικά, είτε τροποποιημένοι ώστε να μειωθεί η αντιστοιχία ήχου-γράμματος, όπως στα αγγλικά με τις περιπτώσεις «cite», «site» και «sight», είτε μεταγραφόταν σε μια γραφή άγνωστη σε όλους τους συμμετέχοντες όπως τα εβραϊκά.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η ανάγνωση ορθογραφικών στοιχείων στην πραγματικότητα εμπόδιζε την ευαισθητοποίηση των ενηλίκων στη συνολική μελωδία και τον ρυθμό της νέας γλώσσας, μειώνοντας τις επιδόσεις τους στις δοκιμασίες. Ως εντελώς αρχάριοι, οι συμμετέχοντες ήταν σε θέση να μάθουν περισσότερα Μαορί, χωρίς κειμενικά βοηθήματα οποιουδήποτε είδους.

Ο αρχικός αναλφαβητισμός βοηθά στη μάθηση

Η παραπάνω μελέτη δείχνει ότι η ορθογραφία μπορεί ακόμη να εμποδίσει τη φυσική ικανότητα του ανθρώπου να ακούει τη μελωδία και τον ρυθμό της ομιλίας. Αυτό επηρεάζει την ικανότητά του να αντιλαμβάνεται και να παράγει λόγο με ευχέρεια, και κατ’ επέκταση άλλες γλωσσικές ικανότητες, όπως η γραμματική και η χρήση του λεξιλογίου.

Η ακρόαση λοιπόν χωρίς ανάγνωση μπορεί να βοηθήσει όποιον θέλει να μάθει μια καινούργια γλώσσα να σταματήσει να εστιάζει σε μεμονωμένα φωνήεντα και σύμφωνα ή μεμονωμένες λέξεις, και αντ’ αυτού να απορροφήσει τη συνολική ροή μιας γλώσσας όπως κάνουν τα βρέφη.

Οι παραδοσιακές μέθοδοι εκμάθησης γλωσσών δίνουν συχνά μεγάλη έμφαση στην ανάγνωση και τη γραφή από νωρίς, όμως αξίζει να έχουμε στον νου μας ότι οι ενήλικοι μαθητές μπορεί τελικά να επωφεληθούν από την υιοθέτηση μιας προσέγγισης που εστιάζει περισσότερο στην ακοή.

Επομένως, τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο των μεθόδων τους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συντονίζονται με συζητήσεις, podcasts και τοπική ομιλία από το αρχικό στάδιο της εκμάθησης γλωσσών πριν συμπεριλάβουν στη διαδικασία την ανάγνωση και τη γραφή.