ΠΩΣ Η ΑΥΣΤΗΡΗ ΑΝΑΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΣΤΗΝ ΕΝΗΛΙΚΗ ΖΩΗ

Ο τρόπος που η αυστηρή ανατροφή επιδρά στο ίδιο το DNA ενός παιδιού φαίνεται να ευθύνεται για την αύξηση του κινδύνου να νοσήσει από κατάθλιψη μεγαλώνοντας.

Πριν μιλήσουμε για το πώς αυξάνεται ο κίνδυνος να εμφανίσουν τα παιδιά κατάθλιψη στην εφηβεία, αν η ανατροφή τους είναι αυστηρή, επιτρέψτε μου μια γενικότερη τοποθέτηση: Πρόσφατα άκουσα ψυχολόγο να εξηγεί πως όσα νομίζουμε πως θέλουμε από έναν σύντροφο είναι προϊόν όσων θέλει η οικογένεια μας, των «πρέπει» της κοινωνίας και τελικά όσων έχουν «εγκαταστήσει» (με τον έναν ή τον άλλον τρόπο) μέσα μας τα βιώματα και οι εικόνες μας. Η λίστα, δηλαδή, με στοιχεία που προσπαθούμε να βρούμε δεν έχει να κάνει με δικές μας ανάγκες αφού, αν δεν δουλέψουμε με τον εαυτό μας, ενδέχεται να μη μάθουμε τι θέλουμε από έναν σύντροφο. Αλλά μιλάμε για τα πραγματικά δικά μας θέλω, που μπορεί και να αντίκεινται στο γενικότερο «ρεύμα» – κάτι που δεν είναι πρόβλημα, ασχέτως αν είναι πολύ εύκολο να μας πείσουν πως είναι.

Αν τυχόν καταφέρουμε να συνθέσουμε την πραγματικά δική μας λίστα, η εξεύρεση μπορεί να γίνει πιο δύσκολη και τότε να αυξηθούν οι πιθανότητες να επιστρέψουμε στις «εργοστασιακές» μας ρυθμίσεις. Προφανώς και όσα διδασκόμαστε από παιδιά ως καλά ή κακά δεν επηρεάζουν μόνο την αναζήτηση συντρόφου αλλά και το πώς μεγαλώνουμε τα δικά μας παιδιά. Πολύ εύκολα βγαίνουν μπροστά τα βιώματα και κάνουμε πράγματα που όταν τα ζούσαμε μικροί λέγαμε πως δεν θα κάνουμε ποτέ. Ή πιέζουμε τα παιδιά μας να κάνουν πράγματα που δεν κάναμε εμείς και… θεωρούμε πως είναι οι λόγοι της όποιας αποτυχίας μας.

Σε κάθε περίπτωση, ξεχνάμε πως το παιδί που φέρνουμε στον κόσμο είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα και όχι η προέκταση μας. Σίγουρα τα παιδιά χρειάζονται όρια, όπως χρειάζεται να ακούν και το «όχι» και να εκπαιδεύονται από μικρά ώστε να ακολουθούν ένα πρόγραμμα. Που τους κάνει καλό. Όχι που δημιουργεί την επίφαση σε εμάς πως τους κάνει καλό.

iStock

Μελέτη παρατήρησης που παρουσιάστηκε στο Συνέδριο του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Νευροψυχοφαρμακολογίας (ECNP) στη Βιέννη ενημέρωσε πως «η αυστηρή ανατροφή των παιδιών μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα διαβάζει το DNA. Οι αλλαγές αυτές ενδέχεται να “ενσωματωθούν” στο DNA των παιδιών που αντιλαμβάνονται τους γονείς τους ως σκληρούς, αυξάνοντας τον βιολογικό κίνδυνο για κατάθλιψη στην εφηβεία και στη μετέπειτα ζωή».

Πώς η αυστηρότητα οδηγεί τα παιδιά σε κατάθλιψη

Η Dr. Evelien Van Assche εξήγησε στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων: «Ανακαλύψαμε ότι η σκληρή ανατροφή των παιδιών, με σωματική τιμωρία και ψυχολογική χειραγώγηση, μπορεί να εισαγάγει ένα επιπλέον σύνολο οδηγιών για το πώς διαβάζεται ένα γονίδιο πριν ενσωματωθεί στο DNA. Έχουμε κάποιες ενδείξεις ότι αυτές οι αλλαγές μπορεί να προδιαθέσουν το αναπτυσσόμενο παιδί σε κατάθλιψη. Αυτό δεν συμβαίνει στον ίδιο βαθμό, αν τα παιδιά έχουν υποστηρικτική ανατροφή».

Οι ερευνητές του βελγικού University of Leuven επέλεξαν 21 εφήβους που ανέφεραν πως είχαν καλή ανατροφή ως παιδιά (δηλαδή, υποστηρικτικούς γονείς, που έδιναν αυτονομία) και 23 εφήβους που ανέφεραν πως η ανατροφή τους ήταν σκληρή (περιλάμβανε χειριστική συμπεριφορά, σωματική τιμωρία και υπερβολική αυστηρότητα).

Όλοι οι έφηβοι ήταν μεταξύ 12 και 16 ετών, με μέση ηλικία τα 14 χρόνια. Και οι δύο ομάδες περιελάμβαναν 11 αγόρια, σε προσπάθεια να υπάρχει ίση κατανομή ηλικίας και φύλου. Πολλά από τα παιδιά που είχαν ζήσει σκληρή ανατροφή εμφάνισαν πρώιμα, υποκλινικά, σημάδια κατάθλιψης.

iStock

Στη συνέχεια, οι επιστήμονες ανέλυσαν το εύρος της μεθυλίωσης (φυσική διαδικασία κατά την οποία ένα χημικό μόριο προστίθεται στο DNA και αλλάζει τον τρόπο ανάγνωσης των «οδηγιών» που κωδικοποιούνται στο DNA), σε περισσότερες από 450.000 θέσεις στο DNA του κάθε ατόμου. Ανακάλυψαν ότι ήταν σημαντικά αυξημένη στους εφήβους που βίωσαν μια σκληρή ανατροφή.

Οι ερευνητές διευκρίνισαν πως η μεθυλίωση μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει την ποσότητα ενός ενζύμου που παράγεται από ένα γονίδιο, με την αυξημένη διακύμανση να έχει συνδεθεί με την κατάθλιψη. Το DNA παραμένει ίδιο, αλλά αυτές οι πρόσθετες χημικές ομάδες επηρεάζουν τον τρόπο ανάγνωσης των οδηγιών από το DNA.

Η Dr. Van Assche εξήγησε ότι «βασίσαμε την προσέγγισή μας σε προηγούμενη έρευνα με ομοζυγωτικά (πανομοιότυπα) δίδυμα. Δύο ανεξάρτητες ομάδες διαπίστωσαν ότι το δίδυμο που διαγνώστηκε με μείζονα κατάθλιψη είχε επίσης υψηλότερο εύρος μεθυλίωσης DNA για την πλειονότητα αυτών των εκατοντάδων χιλιάδων σημείων δεδομένων, σε σύγκριση με το υγιές δίδυμο. Οι έφηβοι που ανέφεραν πως είχαν σκληρότερη ανατροφή στην παιδική τους ηλικία έδειξαν τάση προς την κατάθλιψη. Πιστεύουμε ότι αυτή η τάση έχει ενσωματωθεί στο DNA τους, μέσω της αυξημένης διαφοροποίησης στη μεθυλίωση.

»Τώρα μας ενδιαφέρει να μελετήσουμε αν μπορούμε να “κλείσουμε” αυτόν τον κύκλο, συνδέοντάς τον με μια μεταγενέστερη διάγνωση της κατάθλιψης. Ίσως να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την αυξημένη παραλλαγή μεθυλίωσης ως δείκτη, προκειμένου να μπορούμε να προειδοποιήσουμε εκ των προτέρων ως προς το ποιος μπορεί να διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει κατάθλιψη ως αποτέλεσμα της ανατροφής του».

Κατέληξε στο ότι «σε αυτή τη μελέτη, διερευνήσαμε τον ρόλο της σκληρής ανατροφής των παιδιών, αλλά είναι πιθανό πως οτιδήποτε προκαλεί σημαντικό άγχος μπορεί να οδηγήσει σε τέτοιες αλλαγές στη μεθυλίωση του DNA. Έτσι, γενικά, το άγχος στην παιδική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε μια γενική τάση για κατάθλιψη στη μετέπειτα ζωή, αλλάζοντας τον τρόπο ανάγνωσης του DNA σας. Σε κάθε περίπτωση, αυτά τα αποτελέσματα πρέπει να επιβεβαιωθούν σε μεγαλύτερο δείγμα».