ΠΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΤΑΙ Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΕΝΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ ΟΤΑΝ Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΩΝ;

Ο απών πατέρας υπήρξε ένα μοντέλο στάσης αρκετά συνηθισμένο τα προηγούμενα χρόνια. Αυτή η απουσία όμως μπορεί να εξηγήσει τη συμπεριφορά, τους φόβους και τον ίδιο τον χαρακτήρα που αποκτήσαμε μεγαλώνοντας.

H σχέση μας με τη μητέρα μας είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαμόρφωση της ψυχικής υγείας και της προσωπικότητάς μας. Το έχουμε ακούσει χιλιάδες φορές και θα το ακούσουμε άλλες τόσες.

Αυτή η πρώτη και πρωταρχική σχέση της ζωής μας τονίζεται τόσο πολύ, που σε κάνει να αναρωτιέσαι πραγματικά: εκείνος ο πατέρας τι ρόλο παίζει; Πού βρίσκεται σε όλο αυτό που ονομάζεται προσωπικότητα;

Δεν ξέρω αν έχει να κάνει με λόγους κοινωνικούς –φαντάζομαι πως ναι– αλλά πριν από λίγα χρόνια έμοιαζε σχεδόν δεδομένο ότι η παρουσία του πατέρα δεν ήταν τόσο σημαντική ούτε τόσο απαραίτητη. Ήταν λοιπόν αναμενόμενο ότι ο μπαμπάς θα έλειπε. Θα έλειπε για δουλειά, θα έλειπε στο καφενείο, θα έλειπε όταν γυρνούσαμε από το σχολείο, όταν χτυπούσαμε, πονούσαμε, αρρωσταίναμε και όταν κλαίγαμε.

Όταν οι γονείς χωρίζουν, πιο συχνά ο μπαμπάς ήταν εκείνος που θα έφευγε από το σπίτι και θα ήταν λιγότερο παρών στη ζωή μας. Τουλάχιστον μέχρι τώρα... Μέσα σε αυτό το κοινωνικό πλαίσιο, ορισμένοι μπαμπάδες υπήρξαν πιο απόντες από άλλους. Σχεδόν αδιάφοροι για τα παιδιά τους. Τουλάχιστον όσον αφορά το συναισθηματικό τους μεγάλωμα. Τι συμβαίνει λοιπόν, όταν ο πατέρας είναι απών; Πώς διαμορφώνεται η προσωπικότητα ενός παιδιού ανάλογα με το φύλο του;

Τι σημαίνει «πατέρας» για την ανάπτυξη του παιδιού

«Όταν ο μπαμπάς λείπει, δημιουργείται ένα εσωτερικό κενό στη θέση του αρσενικού μέσα μας. Και το αρσενικό, ο Animus, παραπέμπει στον τρόπο που δρούμε, οριοθετούμε, διεκδικούμε. Τον τρόπο που δραστηριοποιούμαστε, προστατεύουμε και προστατευόμαστε», γράφει η ψυχοθεραπεύτρια Χαρά Βλαχοδήμου.

iStock

«Για τις κόρες, ο μπαμπάς είναι ο δάσκαλος ως προς το “τι δέχομαι από τους άλλους”. Αν ο μπαμπάς δείχνει προσοχή, μαθαίνω να δέχομαι προσοχή. Αν εκείνος δείχνει αδιαφορία, μαθαίνω ότι αξίζω την αδιαφορία. Στους άντρες, ο μπαμπάς είναι το αρχικό πρότυπο. Αυτός που πλάθει το “είμαι”. Όταν ο πατέρας είναι εκεί ως φροντιστής, γεννά την ποιότητα της φροντίδας εντός του αγοριού. Όταν ο πατέρας είναι βίαιος, θρέφει τη σκοτεινή του πλευρά. Όταν είναι απών, οδηγεί το αγόρι στο να μην έχει ξεκάθαρη εικόνα του Animus μέσα του».

Η σχέση πατέρα και κόρης

Από μωρό κιόλας το κορίτσι παίρνει πληροφορίες από τον πατέρα για το τι είναι οι άντρες και τι να περιμένει από τους συντρόφους της. Όταν ο πατέρας απουσιάζει σωματικά, παίρνει την πληροφορία από οποιοδήποτε αρσενικό τον αντικαθιστά. Η αίσθηση της αξίας μιας γυναίκας προέρχεται από τη σχέση με τον πατέρα της. Το κορίτσι τείνει να βλέπει τον εαυτό της όπως την έβλεπε ο πατέρας της και περιμένει να της συμπεριφέρονται όπως της συμπεριφέρθηκε εκείνος.

«Όταν ένας πατέρας απουσιάζει σωματικά ή συναισθηματικά, ωθεί την κόρη του να αναπτύξει μια λαχτάρα για επιβεβαίωση και προσοχή από αυτόν. Καθώς μεγαλώνει, μπορεί να αναζητήσει την προσοχή που της λείπει από τον πατέρα της αλλού. Μπορεί να τραβήξει άντρες που της δίνουν την προσοχή, ακόμη και για λάθος λόγους», αναφέρει η Μαρία Βλαχονικολού, σύμβουλος ψυχικής υγείας και ψυχοθεραπεύτρια.

Όταν μια κακοποιημένη κόρη συναντά έναν άντρα που είναι κακοποιητικός, σκέφτεται ότι αυτό είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι του να είσαι άντρας. Θεωρεί ότι αυτή η συμπεριφορά είναι νορμάλ, επειδή αυτό γινόταν στο σπίτι της.

Πολλά νεαρά κορίτσια καθώς πλησιάζουν στην εφηβεία χάνουν την αυτοπεποίθησή τους και έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Εάν οι πατεράδες τους τα αναγνωρίζουν ως ικανά και όμορφα, μεγαλώνουν γνωρίζοντας ότι τα αγαπούν γι' αυτό που είναι. Ως ενήλικες γυναίκες νιώθουν ότι τις αγαπούν και δεν απαιτούν από έναν άντρα να το επιβεβαιώνει συνεχώς. Αν ο πατέρας τους δεν τις αναγνώριζε ως ικανές, θα αναζητήσουν αυτή την επικύρωση μέσα από μια ερωτική σχέση.

iStock

«Όταν ο πατέρας δείχνει στοργή, η κόρη χτίζει έναν τοίχο άμυνας στην καρδιά της ενάντια σε αυτούς που θα χρησιμοποιούσαν τη στοργή για εγωιστικούς λόγους. Ο απών πατέρας αφήνει το κορίτσι ευάλωτο. Ως ενήλικη γυναίκα, αυτή η ευαλωτότητα πιθανόν να επιτρέψει σε άντρες να την πλησιάσουν με ακατάλληλη στοργή», αναφέρει η κ. Βλαχονικολού.

Η σχέση πατέρα και γιου

Ένας άντρας μαθαίνει τον ανδρισμό από τον πατέρα του. Εκείνος του καλλιεργεί εμπιστοσύνη ή ανασφάλεια στη σεξουαλικότητά του. Κάθε άντρας μεγαλώνει με την ανάγκη να είναι επιθυμητός και αγαπητός από τον πατέρα του. Θέλει να νιώθει ότι εκείνος είναι περήφανος γι' αυτόν κι ότι τον αγαπάει και τον αποδέχεται άνευ όρων. Στην ενήλικη ζωή του αυτά τα μηνύματα μετατρέπονται σε αμφιβολίες: Είμαι ικανός; Είμαι αρκετός στη σχέση μου;

«Όταν ο πατέρας δεν αποδέχεται τον γιο του, τον οδηγεί σε μειωμένη αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση. Στην ενήλικη ζωή του, ο άντρας εκτός από μειωμένη αυτοεκτίμηση έχει και έναν βαθύ συναισθηματικό πόνο. Επιπλέον, χωρίς πατέρα να του εξασφαλίσει την ανδρική ταυτότητα, ο άντρας κοιτάζει τη γυναίκα ως μαμά και περιμένει να του καλύψει τις ανάγκες όπως θα έκανε η μαμά στο παιδί», λέει η κ. Βλαχονικολού.

OTAN ENAΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΑΠΟΥΣΙΑΖΕΙ ΣΩΜΑΤΙΚΑ Ή ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ, ΩΘΕΙ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΕΙ ΜΙΑ ΛΑΧΤΑΡΑ ΓΙΑ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΟΧΗ ΑΠΟ ΑΥΤΟΝ.

Αν ένας γιος ζήσει με έναν αποστασιοποιημένο πατέρα, είτε σωματικά είτε ψυχικά, πιθανότατα θα γίνει και ο ίδιος αποστασιοποιημένος πατέρας. Θα συμπεριφερθεί στη γυναίκα και τα παιδιά του όπως τους συμπεριφέρθηκε ο πατέρας του. Για να καλύψει την ανάγκη του αντρικού πρότυπου θα αναζητήσει συμπεριφορές στο κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον του. Για να εξισορροπεί συνεχώς την απώλειά του, θα νιώθει την ανάγκη να είναι αρκετά «άντρας» και αυτό μπορεί να τον κάνει χειριστικό ή ανταγωνιστικό .

«Χωρίς τη σιγουριά της αποδοχής του πατέρα του για το ποιος είναι, επιδιώκει αυτή την επιβεβαίωση από το τι μπορεί να πετύχει ή ποια γυναίκα μπορεί να κατακτήσει και σε ποια μπορεί να επιβληθεί μέσω του σεξ και της εξουσίας», αναφέρει η κ. Βλαχονικολού.

Απών πατέρας: Όταν το συναίσθημα παγώνει

Η απουσία του πατέρα αποτελεί μια σημαντική έλλειψη για το παιδί που μεγαλώνει, είτε είναι αγόρι είτε κορίτσι. Η αίσθηση της απόρριψης, που φτάνει σε βαθμό εγκατάλειψης, δεν είναι καθόλου αμελητέα όταν εισπράττεται από τον μπαμπά. Είναι ο λόγος που συχνά παγώνουμε τα συναισθήματά μας, για να προστατευτούμε. Είναι η αιτία που μας κάνει να φοβόμαστε να συνδεθούμε με τον Σημαντικό Άλλο, προκειμένου να μην νιώσουμε ξανά την εγκατάλειψη.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.