ΓΙΑΤΙ ΜΙΑ ΝΕΑ ΜΗΤΕΡΑ ΝΙΩΘΕΙ (ΚΑΙ) ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

Η γυναίκα που γίνεται μητέρα βρίσκεται μπροστά σε πλήθος αλλαγών, τόσο σωματικών όσο και ψυχικών, και καλείται να προσδιορίσει εκ νέου τις προτεραιότητες και τη θέση της προσωπικά, επαγγελματικά και κοινωνικά. Και είναι φυσιολογικό αν δεν βιώνει μόνο χαρά, αλλά και αρνητικά συναισθήματα.

Ο μητρικός ρόλος συνιστά αναπόσπαστο μέρος της ταυτότητας της γυναίκας που τον επιλέγει. Η μητρότητα γεννιέται στην επιθυμία της γυναίκας να αποκτήσει παιδί, η οποία υποκινείται σημαντικά από πολιτισμικούς, κοινωνικούς, βιολογικούς αλλά και προσωπικούς παράγοντες. Παράλληλα, η έννοια της μητρότητας διαμορφώνεται από πολύ μικρή ηλικία στο κορίτσι μέσα από τη σχέση του με τη δική του μητέρα.

Η σχέση αυτή θα λειτουργήσει καθοριστικά στον τρόπο που αργότερα το κορίτσι αυτό θα λειτουργήσει ως μητέρα. Όμως, στην αναπαράσταση του μητρικού ρόλου υπεισέρχονται σημαντικά κι άλλες μορφές που έχουν λειτουργήσει ως μητρικά πρότυπα και έχουν δώσει βλέμμα ελευθερίας κι εμπιστοσύνης.

Σχέση μητέρας και κόρης: Η δύναμη της συγχώρεσης

Όσο καθοριστική κι αν είναι η σχέση μιας μητέρας με τη δική της μητέρα, εξίσου καθοριστική είναι και η δυνατότητα που δίνεται σε μια γυναίκα να «ξαναδιαβάσει» τη σχέση της με τη δική της μητέρα μέσα από τη μητρότητα, να καταλάβει, να θυμώσει αλλά και να συγχωρέσει...

Η συγχώρεση συνιστά ένα πάρα πολύ σημαντικό βήμα στην ψυχική ενηλικίωση της γυναίκας, καθώς μπορεί να την ελευθερώσει ώστε να ανακαλύψει και να επινοήσει τους δικούς της τρόπους να είναι μητέρα. Οπωσδήποτε η έννοια της συγχώρεσης απέχει πολύ από το «κουκούλωμα» του «έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε» και είναι μια πολύ βαθιά, προσωπική κι επίπονη διεργασία χωρίς χρονοδιάγραμμα.

iStock

Μια γέννηση γεννά αντιφατικά συναισθήματα

Η νέα μητέρα, λοιπόν, παύει να είναι μόνο παιδί των γονιών της. Την ίδια στιγμή που το γεγονός αυτό φέρνει χαρά, φέρνει και λύπη και αίσθημα αποχωρισμού και απώλειας. Η ίδια η εγκυμοσύνη είναι μια ταραχώδης περίοδος για τη γυναίκα, καθώς ενέχει πάντα ρίσκο, όπως κάθε άνοιγμα στη ζωή.

Από την έναρξη μια εγκυμοσύνης, η γυναίκα συνειδητοποιεί ότι είναι πολλά αυτά στα οποία δεν ασκεί έλεγχο. Η αίσθηση αυτή αποτελεί πλήγμα στις οργανωμένες άμυνες απέναντι στον θάνατο, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές στην ψυχική μας οργάνωση.

Έτσι, η μητέρα κατακλύζεται από συναισθήματα άγχους, θυμού, απογοήτευσης και ματαίωσης. Τα ίδια συναισθήματα συνοδεύουν και την πρώτη περίοδο της λοχείας, καθώς μια καλή και υπεύθυνη μητέρα προσπαθεί να ανταποκριθεί στις ανελέητες απαιτήσεις του βρέφους, ενώ ταυτόχρονα συνδέεται μαζί του με μοναδικό τρόπο.

Τα συναισθήματα αυτά βιώνονται απειλητικά και αντίθετα με τη χαρά, τη συγκίνηση, τον ενθουσιασμό, την έκπληξη, την απέραντη στοργή και την αγάπη που νιώθει μια μητέρα για το μωρό της. Καταλυτικό ρόλο παίζει η ύπαρξη ενός υποστηρικτικού δικτύου για τη μητέρα, που μπορεί με σεβασμό να ανακουφίσει και να απαλύνει σημαντικά τα δύσκολα συναισθήματα.

Στη φάση της λοχείας η μητέρα αισθάνεται ότι η επιβίωση του βρέφους εξαρτάται αποκλειστικά από εκείνη και είναι πολύ σημαντικό να νιώσει ότι μπορεί να βρει τον δικό της ρυθμό χωρίς να βλάπτει το παιδί της. Άλλες πιο έμπειρες μητέρες, μια μαία, η δική της μητέρα, όταν η σχέση είναι λειτουργική, μπορούν να αποδειχτούν σωτήριες.

Ποιος είναι ο ρόλος του πατέρα–συντρόφου

Απόλυτα σημαντικός είναι και ο ρόλος του πατέρα–συντρόφου και η σχέση του ζευγαριού που προϋπάρχει της γονεϊκότητας. Όμως τους πρώτους μήνες ο πατέρας ακολουθεί το βήμα της μητέρας, που είναι ο κύριος φροντιστής του μωρού, και βρίσκεται σε μεγάλη αποσταθεροποίηση, καθώς κι εκείνος έχει να επαναπροσδιορίσει πολλούς ρόλους και ταυτόχρονα να εντάξει έναν νέο, πολύ σημαντικό στη δική του ταυτότητα.

iStock

Η συμμετοχή του πατέρα στη νέα καθημερινότητα δεν περιορίζεται απλώς στην πρακτική συμμετοχή και στο «να τα κάνει όλα εκτός από τον θηλασμό». Είναι πολύ πιο ουσιώδης, γιατί είναι εκείνος που έχει τον ρόλο να διατηρεί την επαφή της γυναίκας του με τον «πραγματικό κόσμο» και να μην την αφήσει να απορροφηθεί από τη φροντίδα του βρέφους.

Γονείς, μην ζητάτε tips

Οι αγωνίες και τα αντιφατικά συναισθήματα αλλάζουν μορφή και, την ίδια ώρα που κατακτάται μια σιγουριά, γεννιούνται καινούργια ερωτήματα, καθώς αλλάζει η αναπτυξιακή φάση του παιδιού ή των παιδιών. Συχνά οι γονείς δυσκολεύονται να ακούσουν τις αγωνίες τους και βιάζονται να τις ησυχάσουν. Όμως η «τέλεια μητέρα», που τα κάνει όλα σωστά, δεν είναι καλή για τα παιδιά της, γιατί δεν επιτρέπει να την οδηγήσουν οι ίδιες της οι αβεβαιότητες που μπορεί να αποτελέσουν πολύτιμες αφορμές για να παράγει λύσεις.

Η μητρότητα και η γονεϊκότητα διαγράφουν μια αναπτυξιακή πορεία που απαιτεί διαρκώς ευρηματικότητα και προσαρμοστικότητα στις νέες εμπειρίες, όπως και η ίδια η ζωή. Οι γονείς που ζητούν tips χάνουν τη δυνατότητα να ακούσουν τον εαυτό τους, να αγγίξουν προσωπικές αγωνίες κι έτσι να σχετιστούν με το παιδί τους με τρόπο μοναδικό και ανεπανάληπτο. Χωρίς να το αντιλαμβάνονται, αδικούν τον εαυτό τους, καθώς υποτιμούν την αξία που έχουν στα μάτια των παιδιών τους ως οι δικοί τους μοναδικοί γονείς.

Η Αγγελική Σουμάνη είναι Ψυχολόγος MSc – Ψυχοθεραπεύτρια και Ειδική Εκπαιδευτικός.