ΠΑΘΑΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΜΠΑΜΠΑΔΕΣ ΕΠΙΛΟΧΕΙΟ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Αν νομίζετε ότι η κατάθλιψη μετά από τη γέννηση ενός παιδιού προσβάλλει μόνο τις μητέρες και σχετίζεται μόνο με τις ορμονικές αλλαγές στο σώμα τους, κάνετε λάθος. Επιλόχειο κατάθλιψη μπορεί να παρουσιάσουν και νέοι μπαμπάδες και, μάλιστα, δεν είναι κάτι καινούργιο.

Καθώς όλο και περισσότεροι ειδικοί μιλούν για την ανδρική επιλόχειο κατάθλιψη, βασισμένοι πάντα σε επιστημονικές έρευνες και κλινικά δεδομένα, θα ήταν παρωχημένο να συνεχίσουμε να επιμένουμε στη θηλυκή υπόσταση της νόσου.

Αν και η κατάθλιψη μετά τον τοκετό σχετίζεται άμεσα με το ορμονικά σκαμπανεβάσματα του γυναικείου σώματος, αποδεικνύεται ότι ίσως να μην είναι τελικά αυτή η βασική αιτία της, αλλά το στρες. Το αδυσώπητο στρες που συνοδεύει ένα τόσο συνταρακτικό γεγονός όσο η γέννηση ενός παιδιού. 

Ξέρω πως έχουμε μάθει να θεωρούμε ότι η έλευση ενός παιδιού αποτελεί την απόλυτη ευτυχία. Ποιος όμως είπε ότι η χαρά δεν συμβαδίζει με το άγχος; Πώς είναι δυνατόν, όταν η ζωή σου αναποδογυρίζει σε όλους τους τομείς, να μην νιώθεις αγχωμένος, πιεσμένος και κουρασμένος; 

Η επιλόχειος κατάθλιψη στους άντρες: Στοιχεία και δεδομένα

Η επιλόχειος κατάθλιψη λοιπόν πλήττει και τα δύο φύλα και δεν αποκλείεται καθόλου να υποδιαγιγνώσκεται στους άντρες, αφού όλη η προσοχή εκείνο το διάστημα είναι στραμμένη στη μητέρα.

Σύμφωνα με έρευνα της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης, το 10% των αντρών εμφανίζουν κατάθλιψη λίγους μήνες αφότου γίνουν μπαμπάδες. Αυτό συμβαίνει 3-6 μήνες μετά τη γέννηση του παιδιού. 

Πρόκειται συνήθως για νεότερους ηλικιακά μπαμπάδες, καθώς οι άντρες κάτω των 30 ετών έχουν 40% περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν επιλόχειο κατάθλιψη. 

Unsplash Katie Emslie

Είναι καινούργια «μόδα»;

Αναρωτιόμαστε αν η σύγχρονη εποχή έχει κάτι διαφορετικό που επιτρέπει ή πυροδοτεί την αντρική επιλόχειο κατάθλιψη. Γιατί τώρα και όχι παλιότερα; 

Ίσως να παίζει ρόλο η αλλαγή των κοινωνικών δομών και στερεοτύπων. Τώρα πια, την ευθύνη του παιδιού έχει βασικά το ζευγάρι. Εφόσον δεν υπάρχει το υποστηρικτικό πλαίσιο της γειτονιάς και των φιλικών και συγγενικών προσώπων που αγκάλιαζαν τη νέα μαμά με το μωρό της, ο μπαμπάς καλείται να αναλάβει ενεργό ρόλο στο μεγάλωμα του μωρού και στη στήριξη της συντρόφου του. Είναι και οι δύο πιεσμένοι όμως, αγχωμένοι και άυπνοι. 

«Δεν είναι πιο συχνή η επιλόχειος στους άντρες στις μέρες μας. Απλώς τώρα έχουμε τα εργαλεία να το καταλάβουμε», λέει η Δρ Μερόπη Μιχαλέλη, ψυχαναλύτρια και δημιουργός της Κοιτίδας, ενός ινστιτούτου με στόχο την προαγωγή της ψυχικής υγείας στην εγκυμοσύνη και στα πρώτα χρόνια της ζωής. 

«Παλιά, βέβαια, υπήρχε η διέξοδος του πατέρα στο εργασιακό περιβάλλον. Ο πατέρας δεν ασχολιόταν με την οικογένεια, δεν ήταν αυτός ο ρόλος του. Τώρα όμως ο ρόλος του πατέρα είναι και μέσα στο σπίτι – ευτυχώς η οικονομική κρίση έκανε και κάτι καλό, καθώς υποβάθμισε την απόλυτη “αξία” της παραγωγικότητας. Δεν λειτουργεί σαν μπάλωμα της ψυχής η δουλειά. Οπότε τα ψυχικά κενά είναι εμφανή». Και κάπως έτσι γίνεται πιο αντιληπτή η εμφάνιση της όποιας κατάθλιψης.  

Ποια είναι τα συμπτώματα

Η βασική διαφορά της ανδρικής από τη γυναικεία επιλόχειο κατάθλιψη είναι ότι εκδηλώνεται συνήθως με εκνευρισμό και επιθετικότητα, που ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και το υπόβαθρο του ασθενή μπορεί να οδηγήσουν και σε ενδοοικογενειακή βία. «Άλλες φορές, οι μπαμπάδες αποστασιοποιούνται από την προσωπική σχέση, λείπουν πολλές ώρες από το σπίτι ή μπορεί και να φεύγουν» λέει η Δρ Μιχαλέλη. 

Τα βασικά συμπτώματα είναι: 

• Σημαντική διαφοροποίηση ως προς την όρεξη (συνήθως υπερφαγικά επεισόδια)
• Αλλαγές στο βάρος 
• Διαταραχές στον ύπνο  
• Ανεξήγητοι πόνοι στο σώμα
• Απώλεια ενέργειας
• Αίσθημα κόπωσης και ευερεθιστότητας 
• Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες ή ενασχόληση με την οικογένεια και το μωρό
• Αίσθημα λύπης, ματαιότητας και αδιεξόδου 
• Αίσθημα ανικανότητας ή ενοχών
• Υπερβολική ανησυχία (ενδεχομένως και για την υγεία του παιδιού) 
• Αδυναμία συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων
• Απότομες και ακραίες εναλλαγές στη διάθεση
• Υπερβολική ενασχόληση με τη δουλειά 
• Αυτοκτονικός ιδεασμός 
• Εμμονικές σκέψεις πρόκλησης κακού στο μωρό 

Unsplash Juliane Liebermann

Ποιοι έχουν περισσότερες πιθανότητες

Ερευνώντας τα πιθανά αίτια που μπορεί να πυροδοτήσουν την εμφάνιση της νόσου στους μπαμπάδες, οι επιστήμονες υποψιάζονται πως ακόμη και στο ανδρικό σώμα συμβαίνουν ορμονικές αλλαγές την περίοδο της λοχείας, οι οποίες πιθανόν να σχετίζονται με την αύξηση του στρες. 

Περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν επιλόχειο κατάθλιψη έχουν:

• Οι νέοι μπαμπάδες (ηλικίας κάτω των 30 ετών)
• Οι άντρες με ιστορικό προηγούμενης κατάθλιψης ή όσοι έχουν ζήσει με καταθλιπτικό πατέρα
• Οι αγχώδεις 
• Όσοι δεν έχουν καλή σχέση με τη μητέρα
• Όσων η σύντροφος παρουσιάσει επιλόχειο κατάθλιψη 
• Όσοι έχουν προβλήματα με τη δουλειά ή χαμηλό εισόδημα
• Όσοι έχουν ελάχιστη ή μηδενική υποστήριξη από το κοινωνικό τους περιβάλλον
• Όσοι ζουν μακριά από το παιδί 

Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένας μπαμπάς;

Καταρχάς, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο μπαμπάς πρέπει να βοηθηθεί. Η επιλόχειος κατάθλιψη μπορεί να κρατήσει μέχρι και χρόνια, αν δεν διαγνωστεί και δεν θεραπευτεί. Το χειρότερο είναι ότι επηρεάζει τη ζωή όλης της οικογένειας, πρωτίστως τη σχέση με τη μητέρα, η οποία επιδεινώνεται, και αμέσως μετά τη σχέση με το παιδί. 

Τα καλά νέα είναι ότι αυτό το είδος της κατάθλιψης αντιμετωπίζεται και θεραπεύεται εύκολα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να αναγνωρίσει το ζευγάρι το πρόβλημα και να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό.

Στην Κοιτίδα διοργανώνονται και ομαδικά γκρουπ για τη στήριξη των μπαμπάδων, εφόσον υπάρξει ενδιαφέρον. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν πολλοί ειδικοί –τόσο ψυχίατροι όσο και ψυχολόγοι– στους οποίους μπορεί κανείς να αναζητήσει επαγγελματική στήριξη.