ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ: ΤΙΣ ΑΓΝΟΕΙΣ Ή ΥΠΟΚΥΠΤΕΙΣ;

Οι παρεμβατικές σκέψεις εμφανίζονται απροειδοποίητα και συχνά ανεπιθύμητα, προκαλώντας μας ανώφελα άγχη και αγωνίες. Πώς διαφέρουν από τις παρορμήσεις και τι κάνουμε για να τις αντιμετωπίσουμε;

Δουλεύεις συγκεντρωμένα στο γραφείο και ξαφνικά παγώνεις γιατί θυμάσαι ότι περιμένεις τα αποτελέσματα των αιματολογικών εξετάσεών σου. Βλέπεις την αγαπημένη σου σειρά και ανεξήγητα σου έρχεται στο μυαλό μια σκηνή από τα παιδικά σου χρόνια: σηκώθηκες να χορέψεις σε ένα πάρτι και η φούστα σου είχε διπλώσει τόσο, που φαινόταν το εσώρουχό σου και όλοι πίσω σου άρχισαν να γελούν. Παρεμβατικές σκέψεις όπως αυτές έχουν κάποια στιγμή όλοι οι άνθρωποι. Στις περισσότερες περιπτώσεις ενεργοποιούνται λόγω άγχους ή στρες, ενώ μπορεί να οφείλονται και σε κάποια ορμονική αλλαγή που συμβαίνει στο άτομο το συγκεκριμένο διάστημα.

Επιπλέον, συχνά οι παρεμβατικές σκέψεις μπερδεύονται με τις παρορμητικές σκέψεις, οι οποίες διαφέρουν ως εξής: Παρόρμηση είναι να χαλαρώνεις στον καναπέ σου αργά το βράδυ και ξαφνικά να σηκώνεσαι να σιδερώσεις, χωρίς να υπάρχει πραγματικά ανάγκη. Παρόρμηση είναι, ενώ κάνεις δίαιτά, να σταματάς στο περίπτερο επιστρέφοντας στο σπίτι από τη δουλειά και να αγοράζεις γαριδάκια. Να σβήνεις τα κεράκια στην τούρτα κάποιου άλλου. Να πιάνεις ένα ψαλίδι και να κόβεις χωρίς δεύτερη σκέψη τα μαλλιά σου. Μια παρορμητική σκέψη είναι να της στείλεις μήνυμα έπειτα από μέρες, παρόλο που ξέρεις ότι μάλλον δεν θα απαντήσει ποτέ.

Συνήθως ούτε οι παρεμβατικές ούτε οι παρορμητικές σκέψεις αποτελούν πραγματικό πρόβλημα, αρκεί να μην καταδυναστεύουν την καθημερινότητά σου. Αν, όμως, φτάνουν στο σημείο να σε απασχολούν για ώρες μέσα στη μέρα, να σε αγχώνουν και να σε οδηγούν σε επαναλαμβανόμενες ενοχλητικές συμπεριφορές, ίσως οφείλονται σε κάποια διαταραχή της ψυχικής υγείας σου, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, οπότε απαιτούν συγκεκριμένη διαχείριση μέσω ψυχοθεραπείας.

Έχει σημασία να μπορείς να αναγνωρίσεις, λοιπόν, τι είδους σκέψεις είναι αυτές και πώς επιδρούν στη ζωή σου.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Πώς θα διακρίνεις τις παρεμβατικές σκέψεις

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Harvard Medical School, καταλαβαίνεις ότι σε κυριεύουν παρεμβατικές σκέψεις όταν:

• Δεν συνηθίζεις να κάνεις τέτοιες σκέψεις. Οι παρεμβατικές σκέψεις συνήθως διαφέρουν πολύ από τις τυπικές σου σκέψεις και συχνά μπορεί να είναι βίαιες, π.χ. ενώ οδηγείς, αναρωτιέσαι πώς θα ήταν να χτύπαγες έναν πεζό που διασχίζει τον δρόμο.
• Οι σκέψεις αυτές σε ενοχλούν. Πρόκειται για σκέψεις που θέλεις να βγάλεις από το μυαλό σου γιατί σε στρεσάρουν και σε κάνουν να νιώθεις άσχημα.
• Δυσκολεύεσαι να τις ελέγξεις. Οι σκέψεις αυτές επανέρχονται και δεν φεύγουν όσο κι αν το θέλεις.

ΟΙ ΠΑΡΟΡΜΗΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΔΕΝ ΚΟΥΒΑΛΟΥΝ ΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΣ ΤΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΩΝ ΣΚΕΨΕΩΝ.

Αντίθετα, σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια Dr. Alyssa Faro, διευθύντρια του Child and Adolescence OCD Institute του Νοσοκομείου McLean, οι παρορμητικές σκέψεις αποτελούν ξαφνικές ορμές, «εισβάλλουν» στον πνευματικά σου χώρο, όμως δεν κουβαλούν το συναισθηματικό βάρος των παρεμβατικών σκέψεων. Παρορμητική μπορεί να είναι η σκέψη να παραιτηθείς τη στιγμή που ο προϊστάμενός σου σε κάνει να θυμώνεις ή να πεις ένα άκομψό αστείο σε μια λάθος στιγμή.

Σε αντίθεση με την παρεμβατική σκέψη που μπορεί να είναι πιο ακραία άρα είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί (π.χ. να βάλεις το χέρι σου σε μια κατσαρόλα με νερό που βράζει), οι παρορμητικές σκέψεις συχνά πραγματοποιούνται, όποιες επιπτώσεις κι αν φέρνουν μαζί.

Να υποκύπτεις ή να τις αγνοείς

Η απάντηση δεν είναι μονοδιάστατη. Στο άρθρο του Harvard Medical School αναφέρεται ότι «όσο περισσότερο σκέφτεσαι μια παρεμβατική σκέψη, τόσο πιο πολύ σε αγχώνει και ριζώνει μέσα σου. Αντί να την πολεμάς, είναι προτιμότερο να ζεις μαζί της». Όταν οι σκέψεις αυτές προκύπτουν, είναι χρήσιμο να κάνεις τα παρακάτω βήματα:

• Αναγνώρισε ότι πρόκειται για μια παρεμβατική σκέψη. Πες στον εαυτό σου ότι είναι απλά μια σκέψη. Δεν είναι αυτό που πραγματικά πιστεύεις ή θες να κάνεις.
• Μην την πολεμάς. Αποδέξου την. Μην προσπαθείς να την κάνεις να φύγει.
• Μην επικρίνεις τον εαυτό σου γι' αυτήν. Αποδέξου ότι το να έχεις μια παράξενη, παρεμβατική σκέψη δεν σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά με εσένα.

Η Dr. Faro υποστηρίζει πως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να διαχειριστείς τις παρεμβατικές σκέψεις είναι να τις εκλάβεις απλά ως σκέψεις. Εξάσκησε την ενσυνειδητότητά σου, συνέχισε να κάνεις ό,τι έκανες και, αν η σκέψη συνεχίζει να σε ταράζει, μίλα με ψυχοθεραπευτή.

Αν πάλι πρόκειται για κάποια παρορμητική σκέψη, η πρόταση της Dr. Faro είναι: απόσπασε τον εαυτό σου ή καθυστέρησέ την. Αν για παράδειγμα ξαφνικά νιώσεις την επιθυμία να κάνεις ένα τατουάζ, περίμενε να ξημερώσει η επόμενη μέρα. Πιθανώς να το ξανασκεφτείς καλύτερα ή να δώσεις στον εαυτό σου το δικαίωμα να πάρει την απόφασή αυτή πιο συνειδητά.