ΟΣΟ ΠΙΟ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΟΥ ΗΛΙΚΙΑ, ΤΟΣΟ ΠΙΟ ΘΥΜΩΜΕΝΟΣ ΕΝΗΛΙΚΑΣ ΓΙΝΕΣΑΙ

Για πρώτη φορά το παιδικό τραύμα συνδέθηκε με τον θυμό του ανθρώπου ως ενήλικα, σε μελέτη που αποφάσισε να δώσει σημασία στον θυμό. Κάτι που δεν γινόταν έως τώρα.

H Ευρωπαϊκή Ένωση Ψυχιατρικής ολοκλήρωσε την Τρίτη 28 Μαρτίου 2023 τις εργασίες του 31ου συνεδρίου, που συγκλήθηκε στο Palais des Congrès του Παρισιού. Διήρκεσε τέσσερις ημέρες και το motto ήταν: Κοινωνική συνοχή, ένας κοινός στόχος για την ψυχιατρική. Παρουσιάστηκαν οι τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της ψυχικής υγείας και δη ευρήματα πρόσφατων ερευνών. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά συμπεράσματα δείχνει πώς ο θυμός ενός ενήλικα μπορεί να οφείλεται σε παιδικό τραύμα.

Θα ήθελα να σταθώ σε αυτό, για πολλούς διαφορετικούς λόγους. Για παράδειγμα, ιστορικά οι ερευνητές δεν είχαν δώσει ιδιαίτερη σημασία στον θυμό. Τον παραμελούσαν. Δεν μπορούν όμως, να το κάνουν πια.

Πριν συνεχίσουμε, ας δούμε τις πιο κοινές αιτίες ενός παιδικού τραύματος:

• Ατύχημα/ατυχήματα,
• Bullying/cyberbullying,
• Χάος ή δυσλειτουργία στο σπίτι (π.χ. ενδοοικογενειακή βία, γονέας με ψυχική ασθένεια, κατάχρηση ουσιών ή έγκλειστος)
• Θάνατος αγαπημένου προσώπου
• Συναισθηματική κακοποίηση ή παραμέληση
• Σωματική κακοποίηση ή παραμέληση
• Αποχωρισμός από γονέα ή φροντιστή
• Σεξουαλική κακοποίηση
• Άγχος που προκαλείται από τη φτώχεια
• Ξαφνική και/ή σοβαρή ιατρική κατάσταση
• Βία (στο σπίτι, στο σχολείο ή στη γύρω κοινότητα)
• Πόλεμος/τρομοκρατία

Ελάχιστοι προσπαθούν να καταλάβουν

Ο λόγος που διαβάζεις αυτές τις γραμμές είναι η επιθυμία μου να τιμήσω τον παιδικό εαυτό μου και μετά να απευθυνθώ στους δεκάδες ανθρώπους που βρέθηκαν στο διάβα μου και με έκριναν/χαρακτήρισαν/χλεύασαν/διακωμώδησαν όπως και εκμεταλλεύτηκαν τον οξύθυμο του χαρακτήρα μου.

Ελάχιστοι είχαν τη διάθεση να κατανοήσουν το φαινόμενο, που, ειρήσθω εν παρόδω, με εξαντλούσε. Σε ακόμα πιο λίγους ομολόγησα πως θα έδινα τα πάντα για να ξεφορτωθώ την οργή, που ναι, ήταν η by default λειτουργία μου (το οξυγόνο μου), από όταν θυμάμαι τον εαυτό μου. Έχω γράψει τους λόγους. Αν θες τους διαβάζεις.

Pexels Meruyert Gonullu

Όταν δεν ήμουν θυμωμένη, δεν ήξερα τι να κάνω (με) τον εαυτό μου. Έτσι, έψαχνα ή δημιουργούσα λόγους να εκνευριστώ, γιατί αυτό ήξερα, αυτό εμπιστευόμουν. Δεν είχα μάθει (διδαχθεί) πως υπάρχει και η ηρεμία στη ζωή. Αυτό το κατάλαβα πολλά χρόνια μετά. Και τότε με συνάντησε η κατάθλιψη για όσα είχα χάσει, εντός και εκτός εισαγωγικών.

Η οργή με βοηθούσε να βάλω το ένα πόδι μετά το άλλο και να προχωρήσω, μήπως και ξεφύγω από το χάος μέσα στο οποίο ζούσα. Από τη μια με έπνιγε, με διέλυε ψυχολογικά και σωματικά, από την άλλη κρατούσε το μυαλό μου μακριά από την πραγματικότητα μου. Που δεδομένα δεν μπορούσα να αντιμετωπίσω, γιατί δεν θα την άντεχα.

Έχω βάσιμες υποψίες πως αν άφηνα το μυαλό μου να εστιάσει σε όλα τα αναπάντητα «γιατί», τον πόνο των απωλειών, τη μοναξιά και τους αμέτρητους φόβους μου, θα παραιτούμουν. Οπότε συνέχιζα όπως μπορούσα, κάνοντας κακό σε όσους προσπαθούσαν τότε να με πλησιάσουν και να μου δώσουν το χέρι τους για να με τραβήξουν από το ναδίρ μου.

Anastasia Popova Pexels

Όταν κουράστηκα να είμαι σε αυτό (βαρέθηκα τον εαυτό μου, τις σκέψεις και τη μαυρίλα μου), αναζήτησα τη βοήθεια επαγγελματία. Είχα χάσει μεν πολλά χρόνια, αλλά ποιος μετράει; Μου αρκεί που δεν έμεινα για πάντα στα μηδέν και το τίποτα.

Πώς συνδέθηκε το παιδικό τραύμα με τον θυμό μετά την ενηλικίωση

Αυτό που επισημάνθηκε από τους ανθρώπους που ερεύνησαν τη σχέση που έχουν το παιδικό τραύμα και ο θυμός ενός ανθρώπου ως ενήλικα ήταν πως όσοι δεν περάσαμε καλά ως παιδιά ζούμε έναν φαύλο κύκλο.

«Τα παιδιά που βιώνουν αντιξοότητες και τραύματα έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν κατάθλιψη και άγχος ως ενήλικες. Το άγχος και η κατάθλιψη που βασίζονται στο τραύμα μπορούν να αυξήσουν τον θυμό».

Pexels Alycia Fung

Έτσι, «όσο χειρότερο είναι το τραύμα που βιώνουν τα παιδιά, τόσο πιο θυμωμένοι γίνονται ως ενήλικες». Πράγμα που είναι –και ακούγεται– λογικό. Αλλά άντε να ζεις αυτή τη συνθήκη και να βρεις το δίκιο σου. Συνήθως βρίσκεις πάρα πολλούς που πατούν στο εμφανέστατο πρόβλημα σου, για να θρέψουν το εγώ τους. Ώσπου καταλαβαίνεις ποιος είσαι και τι θες από τη ζωή και μαθαίνεις να τους αγνοείς. Έως τότε, όμως, βασανίζεσαι σε πολλά επίπεδα και καταλήγεις να εμπιστεύεσαι ανθρώπους σπάνια.

Ουδόλως τυχαία, λοιπόν, αναφέρθηκε στην περίληψη της μελέτης που παρουσιάστηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ψυχιατρικής ότι τα παιδικά τραύματα που γίνονται θυμός στην ενήλικη ζωή μας «μπορεί να επηρεάσουν την προσωπική ψυχική υγεία και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Επίσης καθιστούν πιο δύσκολη τη θεραπεία της κατάθλιψης και του άγχους».

Welcome to my world και –υποθέτω– εκατομμυρίων άλλων.

Pexels Cottonbro Studio

Πριν την τελευταία εργασία, είχε διαπιστωθεί πως ποσοστό μεγαλύτερο του 40% των ασθενών με άγχος και κατάθλιψη είχαν τάση προς θυμό. Μόλις το 5% είχε υγιή έλεγχο.

Σύμφωνα με όσα ακούστηκαν στο Παρίσι, οι ερευνητές εργάστηκαν με δεδομένα από μια εν εξελίξει ολλανδική μελέτη για την κατάθλιψη και το άγχος. Είχε σχεδιαστεί για να διερευνήσει την πορεία της κατάθλιψης και των αγχωδών διαταραχών σε περίοδο αρκετών ετών.

Η διαδικασία ξεκίνησε το 2004, με δείγμα ανθρώπους ηλικίας 18 έως 65 ετών. Όλοι είχαν απαντήσει σε ερωτήσεις για τα παιδικά τους χρόνια. Όταν ολοκληρώθηκε η έρευνα, είχαν λάβει μέρος 2276 άτομα. Στο χρονικό εύρος της δουλειάς τους, οι επιστήμονες είχαν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν εάν υπήρχε ιστορικό παιδικού τραύματος. Ρώτησαν τους συμμετέχοντες σχετικά με την παραμέληση και τη συναισθηματική, σωματική και σεξουαλική κακοποίηση. Αργότερα έγινε έλεγχος για μια ποικιλία ψυχιατρικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με την κατάθλιψη και το άγχος, συμπεριλαμβανομένης της τάσης τους για θυμό και πώς αυτός εκδηλώνεται.

Brother's Photo Pexels

Το παιδικό τραύμα διπλασιάζει τις πιθανότητες του ενήλικου θυμού

Ο επικεφαλής ερευνητής Nienke De Bles, του Leiden University, εξήγησε: «Βρήκαμε ότι τα αγχώδη ή καταθλιπτικά άτομα με ιστορικό συναισθηματικής παραμέλησης, σωματικής ή ψυχολογικής κακοποίησης, είχαν 1,3 έως 2 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν προβλήματα θυμού. Βρήκαμε επίσης, ότι όσο πιο τραυματική είναι η εμπειρία της παιδικής ηλικίας, τόσο μεγαλύτερη είναι η τάση προς θυμό στην ενηλικίωση. Δεν μπορούμε να πούμε οριστικά ότι το τραύμα προκαλεί τον θυμό, αλλά η σύνδεση είναι ξεκάθαρη».

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι:

• Τα παιδιά που υπέφεραν από συναισθηματική παραμέληση είχαν αυξημένη τάση να εξελιχθούν σε ενήλικες που ήταν ευερέθιστοι ή θύμωναν εύκολα.
• Εκείνα που είχαν κακοποιηθεί σωματικά είχαν μεγαλύτερη τάση για κρίσεις θυμού ή αντικοινωνικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας.
• Η σεξουαλική κακοποίηση είχε την τάση να οδηγεί σε καταστολή του θυμού, πιθανώς λόγω μεγαλύτερης ευαισθησίας στην απόρριψη. Αυτό όμως, πρέπει να επιβεβαιωθεί.

«Το να θυμώνεις εύκολα μπορεί να έχει πολλές συνέπειες. Μπορεί να κάνει τις προσωπικές αλληλεπιδράσεις πιο δύσκολες, να έχει συνέπειες για την ψυχική υγεία και την ευημερία. Οι άνθρωποι που θυμώνουν εύκολα έχουν επίσης, μεγαλύτερη τάση να διακόψουν τη θεραπεία. Επομένως ο θυμός μπορεί να μειώσει τις πιθανότητές τους για μια καλύτερη ζωή.

»Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να είναι καθιερωμένη πρακτική να ρωτάμε τους πάσχοντες από κατάθλιψη και άγχος σχετικά με τον θυμό και τα τραύματα του παρελθόντος. Ακόμα κι αν ο ασθενής δεν εκδηλώνει τρέχοντα θυμό. Οι ψυχιατρικές θεραπείες για προηγούμενο τραύμα μπορεί να διαφέρουν από τη θεραπεία για την τρέχουσα κατάθλιψη, επομένως ο ψυχίατρος πρέπει να προσπαθήσει να κατανοήσει την αιτία ώστε να μπορεί να προσφέρει τη σωστή θεραπεία σε κάθε ασθενή».