ΟΙ 5 ΤΥΠΟΙ ΤΗΣ ΔΙΠΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ (ΠΟΥ ΣΥΧΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΑΔΙΑΓΝΩΣΤΗ)

Η διπολική διαταραχή είναι μια ψυχική διαταραχή που δύσκολα διαγιγνώσκεται, επειδή τα συμτπώματά της μοιάζουν με άλλων προβλημάτων. Γι' αυτό και έχει κατηγοριοποιηθεί σε 5 τύπους, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία.

Η διπολική διαταραχή είναι μια ψυχική νόσος που χαρακτηρίζεται από εναλλαγές φάσεων ευφορίας (μανίας) και κατάθλιψης. Είναι μια πολύπλοκη κατάσταση, η οποία συχνά παραμένει αδιάγνωστη, καθώς τα συμπτώματά της μοιάζουν με συμπτώματα άλλων παθήσεων και διαταραχών, με αποτέλεσμα να δίνουν ψευδή εικόνα.

Ένα άτομο με διπολική διαταραχή μπορεί να περνάει λίγες ημέρες ή ακόμη και μήνες σε κατάσταση υπερδιέγερσης, οπότε επικρατούν τα θετικά συναισθήματα, η διάθεση για πολλές δραστηριότητες, η λογοδιάρροια, τα υψηλά επίπεδα ενέργειας, ίσως και η ευερεθιστότητα, και ένα αντίστοιχο διάστημα που κυριαρχεί το καταθλιπτικό επεισόδιο. Αυτές οι διακριτές περίοδοι στη ζωή των διπολικών ονομάζονται επεισόδια διάθεσης, αφού, πολύ πρακτικά θα λέγαμε ότι η διάθεση παρουσιάζει έντονα και ακραία σκαμπανεβάσματα.

Τι συμβαίνει στην περίπτωση της διπολικής διαταραχής

Υπάρχουν 3 κύρια επεισόδια διάθεσης που χαρακτηρίζουν τις διπολικές διαταραχές:

1. Μανιακά επεισόδια: Κατά τη διάρκεια αυτού του επεισοδίου, το άτομο μπορεί να αισθάνεται εξαιρετικά ενεργητικό και χαρούμενο, ή, μερικές φορές, ασυνήθιστα θυμωμένο και ευερέθιστο. Για να μπορεί να τεθεί διάγνωση, θα πρέπει αυτή η περίοδος να διαρκεί τουλάχιστον 1 εβδομάδα.
2. Υπομανιακά επεισόδια: Τα λιγότερο σοβαρά μανιακά επεισόδια ονομάζονται υπομανιακά. Για να τεθεί η διάγνωση αρκούν και μόλις 4 ημέρες.
3. Καταθλιπτικά επεισόδια: Ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο είναι μια περίοδος τουλάχιστον 2 εβδομάδων κατά την οποία το άτομο αντιμετωπίζει 5 ή περισσότερα καταθλιπτικά συμπτώματα σχεδόν κάθε μέρα, τα οποία επηρεάζουν τη λειτουργικότητά του.

Μερικοί άνθρωποι μπορούν ακόμη και να εμφανίσουν συμπτώματα κατάθλιψης και μανίας ταυτόχρονα (ή το ένα αμέσως μετά το άλλο), πράγμα που ονομάζεται μικτό επεισόδιο.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Οι 5 τύποι διπολικής διαταραχής

Εκείνο που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι υπάρχουν περισσότεροι από ένας τύποι διπολικής διαταραχής, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία και την 5η έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM-5). Συγκεκριμένα, υπάρχουν 5 τύποι διπολικής διαταραχής, καθένας από τους οποίους ορίζεται από την παρουσία, τον τύπο, τη συχνότητα και την ένταση των επεισοδίων διάθεσης.

– Διπολική διαταραχή τύπου Ι

Ο ασθενής πρέπει να έχει βιώσει ένα ή περισσότερα μανιακά επεισόδια, είτε διάρκειας τουλάχιστον 7 ημερών, είτε με τέτοια ένταση, ώστε να έχει χρειαστεί νοσηλεία. Τα καταθλιπτικά επεισόδια δεν είναι απαραίτητα για τη διάγνωση, αν και συνήθως συνυπάρχουν.

– Διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ

Δεν πρόκειται για μία ηπιότερη εκδοχή του πρώτου τύπου, αλλά για μια διαφορετική κατάσταση. Σε αυτή την περίπτωση, ο ασθενής πρέπει να βιώνει υπομανιακά και καταθλιπτικά επεισόδια, αλλά ποτέ ένα μανιακό επεισόδιο.

– Κυκλοθυμική διαταραχή

Χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες εναλλασσόμενες περιόδους υπομανιακών και καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Σε αντίθεση με τις διπολικές διαταραχές Ι και ΙΙ, οι συμπεριφορές και τα συμπτώματα που εκδηλώνονται στις διάφορες φάσεις της νόσου δεν είναι αρκετά σοβαρά ώστε να ανταποκρίνονται πλήρως στα κριτήρια για μανιακά, υπομανιακά ή μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια.

Ωστόσο, αυτά τα συμπτώματα πρέπει να είναι εμφανή για μια περίοδο τουλάχιστον 2 ετών και να μην εξαφανίζονται για περισσότερο από 2 μήνες. Με πιο απλά λόγια, την κυκλοθυμική διαταραχή χαρακτηρίζει η διάρκεια και όχι η ένταση των συμπτωμάτων.

Αν και τα επεισόδια διάθεσης σε αυτή την περίπτωση είναι λιγότερο ακραία από εκείνα της διπολικής διαταραχής, είναι σημαντικό ο ασθενής να αναζητήσει βοήθεια, διότι μπορεί να εξελιχθούν σε διπολική διαταραχή τύπου Ι ή τύπου ΙΙ.

– Άλλου είδους διπολική και σχετική διαταραχή

Αυτός ο τύπος αφορά συμπτώματα διπολικής διαταραχής, όπως μανιακά ή καταθλιπτικά επεισόδια, τα οποία όμως δεν εμπίπτουν στις άλλες 3 κατηγορίες. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχουν κυκλοθυμικά συμπτώματα που δεν έχουν διαρκέσει 2 χρόνια ή ίσως να υπάρχουν υπομανιακά επεισόδια χωρίς καταθλιπτικά επεισόδια.

– Απροσδιόριστη διπολική και σχετική διαταραχή

Αυτή η διάγνωση είναι παρόμοια με την 4η περίπτωση. Χρησιμοποιείται όμως όταν ένας γιατρός δεν έχει αρκετές πληροφορίες για να κάνει μια συγκεκριμένη διάγνωση, όταν οι περιστάσεις είναι πιεστικές και χρειάζεται να τεθεί διάγνωση.

Γιατί υποδιαγιγνώσκεται η διπολική διαταραχή;

Από όλες τις διαταραχές ψυχικής υγείας, η διπολική διαταραχή είναι ίσως αυτή που υποδιαγιγνώσκεται πιο συχνά. Κι αυτό συμβαίνει επειδή έχει παρόμοια συμπτώματα με πολλές άλλες καταστάσεις. Οι συνηθέστερες είναι:

• Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADHD). Και οι δύο διαταραχές έχουν αλληλεπικαλυπτόμενα συμπτώματα. Ωστόσο, ενώ η ΔΕΠΥ είναι μια χρόνια κατάσταση παρούσα από την παιδική ηλικία, οι διπολικές διαταραχές είναι επεισοδιακές. Επιπλέον, οι διπολικές διαταραχές επηρεάζουν κυρίως τη διάθεση, ενώ η ΔΕΠΥ επηρεάζει την προσοχή και τη συμπεριφορά.
• Οριακή διαταραχή προσωπικότητας. Μια κύρια διαφορά μεταξύ αυτών των συνθηκών είναι η διάρκεια των εναλλαγών της διάθεσης. Οι διπολικοί κύκλοι διάθεσης είναι επίμονοι και μπορεί να διαρκέσουν εβδομάδες ή μήνες, ενώ οι εναλλαγές της διάθεσης στην οριακή διαταραχή μπορεί να διαρκέσουν μερικές ώρες ή ημέρες, και κυρίως εκδηλώνονται στις διαπροσωπικές σχέσεις.
• Κατάθλιψη: Ενώ οι διπολικές διαταραχές μπορεί να περιλαμβάνουν συμπτώματα κατάθλιψης, η καταθλιπτική διαταραχή είναι μονοπολική, που σημαίνει ότι δεν υπάρχει μανία ή «ευφορία» στον αντίποδα. Οι γιατροί μπορεί αρχικά να διαγνώσουν λανθασμένα τη διπολική διαταραχή ως κατάθλιψη, επειδή τα υπομανιακά ή μανιακά επεισόδια δεν έχουν ακόμη εμφανιστεί ή έχουν περάσει απαρατήρητα.

Η σωστή διάγνωση είναι απαραίτητη για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Για να αυξήσει τις πιθανότητές του να λάβει μια σωστή διάγνωση, ο ασθενής πρέπει να ενημερώνει τον γιατρό για όλα τα συμπτώματα που αντιμετωπίζει.

Ποια είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία

Η θεραπεία περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία. Η φαρμακευτική αγωγή είναι το κλειδί για τη σταθεροποίηση των περισσότερων διπολικών διαταραχών. Ωστόσο, ο τύπος του φαρμάκου που συνταγογραφεί ένας γιατρός εξαρτάται από τα συμπτώματα και τη σοβαρότητά τους.

Επειδή τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να προκαλέσουν μανιακά επεισόδια, τείνουν να αποφεύγονται στη διπολική διαταραχή Ι και γενικά συνταγογραφούνται μαζί με φάρμακα που αποκαλούνται σταθεροποιητές διάθεσης. Μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος για να βρεθεί το σωστό φάρμακο για τον διπολικό ασθενή. Οι περισσότεροι άνθρωποι με διπολική διαταραχή λαμβάνουν περισσότερα από ένα φάρμακα.

Όσον αφορά την ψυχοθεραπεία, η έρευνα δείχνει ότι σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι πιο ευεργετική από τη φαρμακευτική αγωγή μόνο. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει έναν ασθενή να κατανοήσει και να διαχειριστεί το πρόβλημά του, αλλά και να βελτιώσει τις σχέσεις του με τους άλλους.

Σε κάθε περίπτωση, ο ψυχίατρος είναι ο μόνος αρμόδιος γιατρός που μπορεί να κάνει τη διάγνωση. Έτσι, αν αντιμετωπίζετε παρόμοια συμπτώματα με αυτά που αναφέραμε ή αν γνωρίζετε κάποιον άλλο άνθρωπο που να ταιριάζει στο προφίλ του διπολικού, είναι σημαντικό να απευθυνθείτε στον αρμόδιο ειδικό ψυχικής υγείας.

Φροντίστε να μιλήσετε ανοιχτά για τις συμπεριφορές, τις διαθέσεις σας και οτιδήποτε άλλο παρατηρείτε. Η ανοιχτή, ειλικρινής επικοινωνία είναι απαραίτητη για τη σωστή διάγνωση και θεραπεία.