ΕΧΕΙΣ ΦΟΒΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΓΝΩΣΤΟΥΣ; ΔΕΣ ΠΩΣ ΝΑ ΤΟΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙΣ

Ο φόβος για τους αγνώστους λανθασμένα συνδέεται με την ξενοφοβία. Είναι ένα είδος κοινωνικής φοβίας και μπορεί να αντιμετωπιστεί. Πώς θα διαπιστώσεις αν όντως την έχεις και τι εναλλακτικές υπάρχουν για να τη διαχειριστείς;

Μερικοί άνθρωποι εξακολουθούν να φοβούνται τους αγνώστους, ακόμη κι όταν πλέον έχουν ενηλικιωθεί. Πρόκειται για έναν έντονο φόβο απέναντι σε πρόσωπα που δεν γνωρίζουν, δυσανάλογο με οποιονδήποτε πραγματικό κίνδυνο.

Για την ακρίβεια είναι ένας τύπος κοινωνικής φοβίας, που εντάσσεται στα προβλήματα της αγχώδους διαταραχής και καταγράφεται στο τελευταίο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, 5η έκδοση (DSM-5) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.

Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, ο φόβος για τους αγνώστους δεν έχει να κάνει με την ξενοφοβία, αν και μερικές φορές αναφέρεται λανθασμένα έτσι. Η ξενοφοβία αφορά τον φόβο απέναντι σε ανθρώπους διαφορετικών κρατών, κουλτούρας, φυλών και χρώματος, την οποία η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση ουδέποτε έχει αναγνωρίσει ως ψυχική διαταραχή. Η ξενοφοβία παραμένει κοινωνικό πρόβλημα, στην ίδια πλευρά με τον ρατσισμό και δεν έχει ψυχολογική αιτιολογία.

Φόβος για τους αγνώστους: Πώς θα καταλάβεις αν τον έχεις

Τα άτομα με αυτή τη φοβία βιώνουν σημαντικό, ξαφνικό άγχος και αγωνία όταν βρίσκονται κοντά σε αγνώστους. Συχνά αλλάζουν δρόμο για να αποφύγουν να δουν, να αλληλεπιδράσουν ή ακόμα και να σκεφτούν αγνώστους. Πράγμα που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά σημαντικές πτυχές της καθημερινότητας, όπως την επαγγελματική δραστηριότητα, την κοινωνική ζωή ή ακόμη και μια επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ.

iStock

Συνηθισμένα συμπτώματα που εμφανίζονται σε ανθρώπους με αγχώδεις διαταραχές και φοβίες σαν αυτή είναι οι ταχυπαλμίες, ο τρόμος, πόνοι στο στήθος, ναυτία, ζαλάδα, πονοκέφαλοι, δύσπνοια, εφίδρωση, ρίγη κ.ά. Για να βεβαιωθείς ότι την έχεις πρέπει να υπάρχει για διάστημα μεγαλύτερο των 6 μηνών.

Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι υπάρχει διαφορά με την κοινωνική φοβία που αφορά την έκθεση σε πολύ κόσμο, ακόμη και γνωστούς. Φυσικά η μία φοβία δεν αποκλείει την άλλη.

Τι (μπορεί να) τον προκαλεί

Αν αναρωτιέσαι τι τον προκαλεί, θα σου απαντήσουμε ότι η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Σίγουρα χρειάζεται ένα υπόβαθρο άγχους. Δηλαδή οι φοβίες εμφανίζονται συνήθως σε αγχώδεις ανθρώπους, που μπορεί να έχουν ένα σχετικό τραύμα –εν προκειμένω μπορεί να έχουν βιώσει μια άσχημη εμπειρία όντας ανάμεσα σε αγνώστους– ή απλώς να είναι αποτέλεσμα μιας μαθημένης από το οικογενειακό περιβάλλον συμπεριφοράς. Το βέβαιο είναι ότι και αυτή η φοβία ανήκει στην ομπρέλα των προβλημάτων που χαρακτηρίζονται αγχώδεις διαταραχές.

Υπάρχει θεραπεία;

Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται κυρίως με ψυχοθεραπεία, αλλά δεν αποκλείεται να χρειαστεί και φαρμακευτική αγωγή, αν το άγχος είναι μεγάλο και προκαλεί πανικό στον πάσχοντα. Γι' αυτό η διάγνωση πρέπει να γίνει από ψυχίατρο - ψυχοθεραπευτή που θα κρίνει ποιο θεραπευτικό σχήμα είναι το καταλληλότερο.

Η πιο αποτελεσματική ψυχοθεραπεία είναι η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία (CBT), αλλά και η ελεγχόμενη έκθεση στην πηγή του άγχους είναι ιδιαίτερα βοηθητική. Στην αρχή η έκθεση γίνεται σε απόλυτα ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον και στη συνέχεια, καθώς ο πάσχων μαθαίνει να διαχειρίζεται τα συμπτώματα του άγχους του, δοκιμάζεται και σε πιο αληθινές συνθήκες. Είναι γνωστό άλλωστε ότι η έκθεση στον φόβο μας, τον μειώνει.

iStock

Αν βέβαια ρωτήσεις έναν ψυχαναλυτή θα σου πει ότι σημασία έχει να θεραπευτεί το βαθύτερο άγχος και όχι απλώς να αντιμετωπιστεί η συγκεκριμένη συμπεριφορά, καθώς η φοβία θα εμφανιστεί με άλλη μορφή στη ζωή σου. Ίσως και να έχει δίκιο. Σε κάθε περίπτωση, κάνε μια καλή έρευνα προτού καταλήξεις σε θεραπευτή.

Όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή, τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιψυχωσικά ή τα φάρμακα κατά του άγχους μπορούν να βοηθήσουν στο να μετριαστούν τα έντονα συναισθήματα που παραλύουν το άτομο, ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει η ψυχοθεραπεία.

Τι μπορεί να βοηθήσει εναλλακτικά

Σε περιπτώσεις τέτοιων φοβιών ιδιαίτερα βοηθητικά μπορεί να είναι:

• Η συμμετοχή σε ομάδες ψυχοθεραπείας όπου οι συμμετέχοντες έχουν παρόμοιο πρόβλημα και μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες.
• Ο διαλογισμός, καθώς έχει αποδειχτεί ότι συμβάλλει στη χαλάρωση του νευρικού συστήματος και μας βοηθάει να βιώνουμε το εδώ και τώρα, πράγμα πολύ βοηθητικό στους φόβους.
• Η αποφυγή καφεΐνης που ενεργοποιεί το νευρικό σύστημα και μπορεί να επιδεινώσει προβλήματα άγχους.
• Η χρήση συγκεκριμένων εφαρμογών που σχετίζονται με φοβίες.