Ο ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΒΛΑΠΤΕΙ ΣΟΒΑΡΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Πόσες είδησεις αντέχει ένας άνθρωπος; Και τι συμβαίνει όταν η «ανάγκη» για ειδήσεις καταλήγει να είναι πραγματικός εθισμός;

Θες να ηρεμήσεις, αλλά τα γεγονότα που τρέχουν δεν σε αφήνουν. Πόλεμος, γυναικοκτονίες, πυρκαγιές, κακομεταχείριση ζώων, αστυνομική βία, πανδημία, ενεργειακή κρίση, υποκλοπές. Ως ενεργός πολίτης οφείλεις να είσαι ενημερωμένος για όσα συμβαίνουν γύρω σου. Μήπως, όμως, το παρακάνεις με τις ειδήσεις;

Το συνεχές σκρολάρισμα σε ενημερωτικές σελίδες σε φέρνει καθημερινά αντιμέτωπο με όλη την ασχήμια του είδους μας, ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φροντίζουν για τη διαρκή αναπαραγωγή της. Το να νιώθεις ανήμπορος να αντιδράσεις και στεναχωρημένος είναι απόλυτα φυσιολογικό και αναμενόμενο.

Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις ανθρώπων που στρεσάρονται από τη συχνή ανάγνωση άσχημων ειδήσεων και η διαρκής έκθεσή τους σε αυτές μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική τους ευεξία. Μάλιστα, μελέτη στο περιοδικό Health Communication (Αύγουστος 2022) υποστηρίζει ότι τα άτομα με εθισμό στις ειδήσεις είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από στρες, άγχος και κακή κατάσταση της υγεία τους.

Η διαρκής έκθεση σε ειδήσεις μπορεί να τα οδηγήσει σε μια κατάσταση συνεχούς εγρήγορσης και να δημιουργήσει την εντύπωση ότι ο κόσμος μας είναι άσχημος και επικίνδυνος. Τα άτομα αυτά μπαίνουν σε έναν φαύλο κύκλο από τον οποίο δεν ξεφεύγουν, με αποτέλεσμα να ελέγχουν διαρκώς τις ειδήσεις σε μια προσπάθεια να μετριάσουν την αγωνία τους. Όμως, αυτό δεν λειτουργεί και τελικά η εμμονή παρεμβαίνει σε άλλες πτυχές της ζωής τους, αναφέρει ο Bryan McLaughlin, αναπληρωτής καθηγητής διαφήμισης στο Κολέγιο Μέσων και Επικοινωνίας του Texas Tech University.

Illustration: Χριστίνα Αβδίκου

Μελετώντας τον εθισμό στις ειδήσεις

Για να μελετήσουν το φαινόμενο, ο McLaughlin και συνάδελφοί του ανέλυσαν δεδομένα 1.100 ενηλίκων από τις ΗΠΑ, που συμμετείχαν σε διαδικτυακή έρευνα. Οι συμμετέχοντας ρωτήθηκαν για το βαθμό συμφωνίας τους με δηλώσεις όπως:

• Με απορροφούν τόσο πολύ οι ειδήσεις που ξεχνάω τον κόσμο γύρω μου.
• Μου είναι δύσκολο να σταματήσω να διαβάζω ή να παρακολουθώ ειδήσεις.
• Συχνά δεν προσέχω στο σχολείο ή στη δουλειά επειδή διαβάζω ή παρακολουθώ ειδήσεις.

Επίσης, ρωτήθηκαν για το πόσο συχνά βίωναν αισθήματα στρες και άγχους, καθώς και σωματικές καταστάσεις όπως κόπωση, πόνο, προβλήματα στη συγκέντρωση.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το 16,5% των ερωτηθέντων εμφάνισαν υψηλά επίπεδα προβληματικής κατανάλωσης ειδήσεων. Τα άτομα αυτά επένδυαν στις ειδήσεις, οι ιστορίες τους κυριαρχούσαν στις σκέψεις τους, δυσκολεύονταν να συγκεντρωθούν στην εργασία τους, ακόμα και να κοιμηθούν. Μάλιστα, από την παραπάνω ομάδα το 73,6% και το 61% ανέφερε ότι αντιμετώπιζε «αρκετά συχνά» ή «πολύ συχνά» ψυχικές διαταραχές και σωματική δυσφορία, αντίστοιχα.

Ποια είναι η λύση;

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η θεραπεία όσον αφορά τον εθισμό στις ειδήσεις επικεντρώνεται στην πλήρη διακοπή της προβληματικής συμπεριφοράς. Ωστόσο, η στρατηγική αυτή μπορεί να αποβεί εις βάρος της πρόσβασης σε σημαντικές πληροφορίες, υπονομεύοντας την ιδιότητα του ενημερωμένου πολίτη και κατά συνέπεια τη διατήρηση της δημοκρατίας. Το ζητούμενο είναι η υγιής σχέση με την κατανάλωση του προϊόντος που λέγεται είδηση, τονίζει ο McLaughlin. Υπάρχουν κάποιες πρακτικές για να μετριάσει κανείς το πόσο επηρεάζεται από αυτά που βλέπει στις ειδήσεις.

Φυσικά, οι παραγωγοί ειδησεογραφικού περιεχομένου δεν είναι άμοιροι ευθυνών και οφείλουν να αναλάβουν το μερίδιο που τους αναλογεί. Γνωρίζοντας ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος προτιμά να εστιάζει σε αρνητικά γεγονότα και όχι σε θετικά (για όλα φταίει η αμυγδαλή μας και η προσπάθεια των μακρινών προγόνων μας να επιβιώσουν στη φύση), τα ΜΜΕ και τα κοινωνικά δίκτυα δίνουν προτεραιότητα στα πρώτα. Επειδή όμως δεν ζούμε πλέον στα δάση και στα βουνά, όλη αυτή η αρνητικότητα προκαλεί περισσότερο κακό παρά καλό.