Ο ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΒΕΒΑΙΟ ΑΓΧΟΣ (ΝΑΙ, ΚΑΛΑ ΔΙΑΒΑΣΕΣ)

Γιατί άραγε να χρειαζόμαστε έναν τέτοιο οδηγό, όταν ξέρουμε πως τα καταφέρνουμε πολύ καλά και μόνοι μας; Με σημείο αναφοράς τον τίτλο αυτού του κειμένου, εξερεύνησα το άγχος από μία διαφορετική οπτική, εντοπίζοντας τους πιο κοινούς «σαμποτέρ» μας.

Την τελευταία δεκαετία έχω διαβάσει πολλές συμβουλές για να το «μειώσω», να το «εξαφανίσω», να «απαλλαγώ». Κι όμως, το άγχος επιμένει να στέκεται αγέρωχο στο ύψος των περιστάσεων, μέχρι που σκέφτηκα ότι ίσως αυτό έχει ανάγκη: Να ιδωθεί, να αναγνωριστεί, να «αγκαλιαστεί».

Σίγουρα υπάρχουν πολλοί και σημαντικοί λόγοι που βιώνουμε άγχος, και αξίζει να τους διερευνήσουμε με τη βοήθεια ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας. Ωστόσο, αυτό το κείμενο εστιάζει κυρίως στα μοτίβα που οι περισσότεροι αναπαράγουμε εδώ και χρόνια σχεδόν ευλαβικά και πυροδοτούν αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα που εναγωνίως θέλουμε να ξορκίσουμε. Κάποια τα «κληρονομήσαμε» από την οικογένεια μας, κάποια άλλα έγιναν το (τοξικό) «βάλσαμο» στις δύσκολες στιγμές μας και κάποια άλλα συνοψίζουν, ούτε λίγο ούτε πολύ, κοσμικές αντιλήψεις.

Τώρα, λοιπόν, έχουμε την ευκαιρία να αποδομήσουμε κάποια από αυτά και να θέσουμε μία νέα πρόθεση για εναλλακτικές συμπεριφορές με την πολύτιμη συμβολή της Φανής Ζαφειρίδου, συμβουλευτικής ψυχολόγου-ψυχοθεραπεύτριας.

Χαμένος χρόνος είναι μόνο ο ανεκμετάλλευτος χρόνος

Δεν αφήνεις δευτερόλεπτο να περάσει χωρίς να κάνεις «κάτι». Τρέχεις για να τα προλάβεις όλα, προγραμματίζεις τα meetings και τις υποχρεώσεις σου διαδοχικά. Μπορώ να σε καταλάβω. Οι ρυθμοί είναι βάναυσα γρήγοροι και, συνήθως, όσα κάνουμε αποτελούν προέκταση της ταυτότητας μας. Ποιοι θα είμαστε αν σταματήσουμε να τα κάνουμε;

Τι προτείνει η ψυχοθεραπεύτρια:

• Επαναπροσδιόρισε την έννοια της παραγωγικότητας. Η παραγωγικότητα δεν αφορά αποκλειστικά τη συνεχή δραστηριότητα. Η ανάπαυλα και ο χρόνος ηρεμίας είναι ζωτικής σημασίας για να είσαι ουσιαστικά παραγωγικός και δημιουργικός.
• Η ποιότητα όσων καταπιάνεσαι μπορεί να είναι πιο σημαντική από την ποσότητα. Η ολοκλήρωση των εργασιών σου με πλήρη προσοχή και αφοσίωση συχνά φέρνει καλύτερα αποτελέσματα από το να προσπαθείς απλώς να γεμίσεις κάθε λεπτό.
• Δοκίμασε πρακτικές ενσυνειδητότητας που θα σε βοηθήσουν να παραμένεις παρών στη στιγμή, αντί να μετακινείσαι συνεχώς από τη μία εργασία στην άλλη. Έτσι θα είσαι σε θέση να εκτιμήσεις περισσότερο τις στιγμές ηρεμίας και να κατευνάσεις την ανάγκη να είσαι πάντα απασχολημένος.
• Γνώρισε την αξία των ορίων, συμπεριλαμβανομένου του προγραμματισμού του ελεύθερου χρόνου σου, όπως ακριβώς θα έκανες με μια σημαντική εργασία. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει το να λες «όχι» σε πρόσθετες ευθύνες όταν είσαι ήδη πολύ απασχολημένος ή απλά χρειάζεσαι ξεκούραση.

Multitasking

Μπορεί να νιώθεις ένας «μικρός θεός» με το multitasking, αφού σου δίνεται η ευκαιρία να πετυχαίνεις τα 2 σε 1 (κάτι σαν τις προσφορές στο super market). Δηλαδή, να ακούς podcast ενώ οδηγείς, να καθαρίζεις το σπίτι ενώ μιλάς στο τηλέφωνο, να βλέπεις Netflix ενώ μαγειρεύεις κ.ά. Φυσικά, έτσι κερδίζεις ακόμα περισσότερο χρόνο για να κάνεις –τι άλλο;– multitasking!

Πολλές έρευνες, ωστόσο, δείχνουν ότι η παραγωγικότητά μας μειώνεται σημαντικά όταν απασχολούμαστε ταυτόχρονα με πολλαπλές εργασίες: δεν αποδίδουμε τόσο καλά, κάνουμε περισσότερα λάθη, χρειαζόμαστε περισσότερο χρόνο για να τις ολοκληρώσουμε, και παρόλο που φαίνεται να μας δίνει μια ώθηση στην στιγμή, στην πραγματικότητα δεν μας κάνει ούτε καλύτερους ούτε αποδοτικότερους.

Τι προτείνει η ψυχοθεραπεύτρια:

• Η σωστή ιεράρχηση προτεραιοτήτων και η καλύτερη διαχείριση του χρόνου θα σε βοηθήσουν να επικεντρωθείς στην ολοκλήρωση μιας εργασίας κάθε φορά, ξεκινώντας με αυτή που έχεις θέσει ως κορυφαία προτεραιότητα.
• Διάθεσε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα για τις δουλειές σου κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό θα βοηθήσει στην αφιέρωση αδιάλειπτου χρόνου σε μία μόνο εργασία κάθε φορά.
• Περιόρισε τους περισπασμούς απενεργοποιώντας τις ειδοποιήσεις, κλείνοντας περιττά «παράθυρα» από τον υπολογιστή ή/και αξιοποιώντας συγκεκριμένες τεχνικές διαχείρισης χρόνου, όπως η Pomodoro.
• Η πραγματοποίηση τακτικών, προγραμματισμένων διαλειμμάτων μπορεί να αποτρέψει την εξουθένωση και να βοηθήσει στη διατήρηση υψηλών επιπέδων συγκέντρωσης.

Το άγχος του FOMO (ακρωνύμιο του Fear Of Missing Out)

Σου έχει συμβεί να χαλαρώνεις στον καναπέ ένα Σάββατο απόγευμα χωρίς να έχεις προγραμματίσει τίποτα και ένα σύντομο «σκρολάρισμα» στα social media να σου δημιουργεί ένα αίσθημα δυσφορίας που σαν ντόμινο προκαλεί σκέψεις, όπως «όλοι είναι κάπου και περνούν ωραία» και «εγώ δεν κάνω τίποτα»; Παρόλο που το FOMO –δηλαδή η σχεδόν μόνιμη ανησυχία ότι οι άλλοι γύρω σου απολαμβάνουν ωραίες εμπειρίες κι εσύ απουσιάζεις– δεν αποτελεί προς το παρόν διαγνώσιμη κατάσταση, μπορεί να έχει συγκεκριμένα συμπτώματα, σύμφωνα με μια έκθεση του 2021 στο Technological Forecasting and Social Change. Ορισμένα από αυτά περιλαμβάνουν τον εμμονικό έλεγχο των social media για να δεις τι κάνουν οι άλλοι, το αίσθημα ψυχικής εξάντλησης από τα social media, τον υπερπρογραμματισμό για να μην χάνεις τίποτα κ.ά.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Ανά διαστήματα πέφτω κι εγώ σε αυτή την «παγίδα» της σύγκρισης. Αυτό που με επαναφέρει στο κέντρο μου είναι η υπενθύμιση ότι τη δεδομένη στιγμή συγκρίνω την πραγματική ζωή μου με τις καλύτερες στιγμές της ζωής των άλλων – εκείνες που συνειδητά επιλέγουν να δείξουν στα social media, ενίοτε ίσως και λίγο ωραιοποιημένες.

Τι προτείνει η ψυχοθεραπεύτρια:

• Περιόρισε τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
• Υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συχνά παρουσιάζουν μια επιμελημένη και μονόπλευρη εκδοχή της πραγματικότητας.
• Αφιέρωσε χρόνο σε χόμπι και δραστηριότητες που σου φέρνουν χαρά και ικανοποίηση.
• Προσάρμοσε τις προσδοκίες σου σχετικά με την κοινωνική σου ζωή σε ένα πιο ρεαλιστικό και βιώσιμο επίπεδο.
• Δοκίμασε ανά διαστήματα το digital detox.

«Αν τα όνειρα σου δεν σε τρομάζουν, τότε δεν είναι αρκετά μεγάλα»

Ήμουν στην αρχή της εφηβείας όταν βρέθηκε στα χέρια μου ένα τόσο δα μικρό βιβλιαράκι, γεμάτο με «μεγάλα» λόγια, όπως αυτό: «Αν τα όνειρα σου δεν σε τρομάζουν, τότε δεν είναι αρκετά μεγάλα». Σίγουρα ταρακουνήθηκα, γιατί αφενός δεν είχα προλάβει να έχω τόσα πολλά όνειρα, αφετέρου μόλις είχα βρει μια αφορμή να παιδέψω το μυαλό μου για να σκαρφιστεί το άπιαστο (φαντάσου με να βγάζω καπνούς από τα αυτιά).

Δεν είναι μόνο η απογοήτευση που θα είναι μεγάλη αν τελικά δεν πάρουν σάρκα και οστά τα μη ρεαλιστικά φιλόδοξα σχέδια. Είναι η αναβλητικότητα που σε καθηλώνει γιατί όλα μοιάζουν πολύ δύσκολα για να τα «αγγίξεις», αλλά και η τελειοθηρία που δεν σε αφήνει να γιορτάσεις τα μικρά και όμορφα που μαρτυρούν την πρόοδό σου.

Τι προτείνει η ψυχοθεραπεύτρια:

• Ρεαλιστικός καθορισμός στόχων που είναι συγκεκριμένοι, μετρήσιμοι, εφικτοί και χρονικά καθορισμένοι.
• Διαχώρισε τους φιλόδοξους στόχους σου σε μικρότερα, υλοποιήσιμα βήματα, καθιστώντας τη διαδικασία λιγότερο συντριπτική και περισσότερο διαχειρίσιμη.
• Αξιολόγησε την επιτευξιμότητα των στόχων σου, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως οι πόροι, οι δεξιότητες και ο απαιτούμενος χρόνος.
• Επαναπροσδιόρισε τι σημαίνει επιτυχία για εσένα, δίνοντας έμφαση στην προσωπική ανάπτυξη και την πρόοδο.
• Ασχολήσου με δραστηριότητες ή χόμπι που ευθυγραμμίζονται με τα ενδιαφέροντά σου και σου παρέχουν την αίσθηση της ολοκλήρωσης.
• Ασχολήσου με την ανάπτυξη ανθεκτικότητας και δεξιοτήτων αντιμετώπισης, ώστε να μπορείς να αντιμετωπίζεις τις απογοητεύσεις και τις αποτυχίες ως αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής.
• Μην ξεχνάς πως τα σημαντικά επιτεύγματα χρειάζονται χρόνο, υπομονή και επιμονή.
• Εξερεύνησε εναλλακτικούς τρόπους εκπλήρωσης των ονείρων σου, που να είναι πιο εφικτοί αλλά και να ευθυγραμμίζονται με τα πάθη και τις αξίες σου.

Για όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, η καθοδήγηση από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας είναι μια επιλογή που αξίζει να κάνεις, όχι γιατί θα σε απαλλάξει ως διά μαγείας από τα δυσλειτουργικά μοτίβα, αλλά γιατί θα σε βοηθήσει να ενδυναμώσεις τον «μυ» της αυτογνωσίας, θα σου προσφέρει «εργαλεία» για καλύτερη διαχείριση του άγχους και θα σου επιτρέψει να πλησιάσεις λίγο πιο κοντά στην αποδοχή ότι και το άγχος είναι ένα κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας. Και αυτό, μόνο απελευθερωτικό μπορεί να είναι!