ΝΙΩΘΕΙΣ ΕΝΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΑΔΕΙΑ ΣΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΠΟΥ ΑΦΗΣΕΣ ΠΙΣΩ; ΣΥΝΕΧΙΣΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΖΕΙΣ

Έχεις πραγματική ανάγκη για άδεια, όμως πώς να λείψεις όταν πνίγεστε όλοι στη δουλειά, σωστά; Λάθος. Πάμε να το λύσουμε μια και καλή;

Το νιώθεις τόσο κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών σου διακοπών, παρόλο που όλοι θα λείψουν από το γραφείο για 2-3 εβδομάδες, μα ακόμα περισσότερο όταν σκέφτεσαι να λείψεις για μερικές ημέρες τις περιόδους που η δουλειά «τρέχει» κανονικά, π.χ. το φθινόπωρο ή την άνοιξη. Και δεν είσαι ο/η μόνος/-η που το νιώθει: Δεν είναι τυχαίο ότι εκείνες τις περιόδους βρίσκεις πιο εύκολα οικονομικά αεροπορικά εισιτήρια. Συμβαίνει επειδή είναι πολλοί οι εργαζόμενοι που νιώθουν ενοχές όταν πρόκειται να πάρουν άδεια.

«Έχω 19 μέρες υπόλοιπο άδειας από πέρυσι», μου έλεγε πρόσφατα μία φίλη. Παίρνει κάθε χρόνο 2 εβδομάδες το καλοκαίρι, 2-3 μέρες το Πάσχα και άλλες 2-3 μέρες τα Χριστούγεννα. Δεν λείπει καμία άλλη μέρα και έτσι χρόνο με τον χρόνο τα υπόλοιπα συσσωρεύονται. «Γιατί δεν λείπεις και κατά τη διάρκεια του έτους;» τη ρωτάω. «Πώς να φύγω;» μου λέει, «Ξέρεις πόση δουλειά έχουμε; Δεν μπορώ να σηκωθώ και να φύγω τις ημέρες που έχουμε πολλή δουλειά, θα είναι σα να "κρεμάω" τους συναδέλφους. Δεν μπορώ να το κάνω, νιώθω σα να έχω κάνει κοπάνα από το σχολείο!»

Η φίλη μου δεν είναι η μόνη που νιώθει έτσι και δεν μπορώ να την αδικήσω γιατί πράγματι είναι περίοδοι που στη δουλειά γίνεται χαμός και μοιάζει με λιποταξία να ανακοινώσει κάποιος ότι φεύγει τότε. Ωστόσο, πάντα υπάρχουν και κάποιες εβδομάδες πιο ήρεμες, που η απουσία σου ίσως να μην επηρέαζε κανέναν. Γιατί πρέπει να το νιώθεις σαν πρόβλημα το να πραγματοποιείς ένα προγραμματισμένο ταξίδι;

Πρόσφατα έπεσα πάνω σε μία έρευνα που έλεγε ότι περίπου τα 2/3 των Αμερικανών συνεχίζουν να δουλεύουν ακόμα και στην άδειά τους, με το 73% αυτών να παραδέχεται ότι νιώθει άσχημα γι' αυτό. Δεν είναι τυχαίο ότι αν γράψεις τη φράση «Feeling guilty for taking a day off work» στο TikTok θα σου εμφανιστούν τουλάχιστον 11,5 εκατομμύρια αποτελέσματα με βίντεο ανθρώπων που νιώθουν έτσι. Η απορία παραμένει: Είναι δυνατόν να νιώθει κανείς άσχημα που αξιοποιεί το συνταγματικό του δικαίωμα;

Εργασιακή υπευθυνότητα ή πλύση εγκεφάλου;

Όταν στα μέσα Ιουνίου έλειψα για μερικές ημέρες από το γραφείο, δεν σταμάτησα να τσεκάρω από το κινητό τα emails και τις ειδοποιήσεις μου. Κανείς δεν μου είχε ζητήσει να το κάνω, όμως δεδομένου ότι όλοι οι συνάδελφοι ήταν πίσω δεν ήθελα να χάσω κάτι από αυτά που συνέβαιναν ή να μη βοηθήσω σε κάτι που ενδεχομένως χρειαζόταν. Εξάλλου τα emails έρχονταν βροχή και σκεφτόμουν πως επιστρέφοντας ίσως δεν προλάβαινα να τα διαβάσω όλα. Το αποτέλεσμα; Παρόλο που δεν πέρασα καθόλου άσχημα στο συγκεκριμένο ταξίδι, δεν «αποσυνδέθηκα» ποτέ. Δεν χαλάρωσα πραγματικά και αυτό έχουμε πει αρκετές φορές τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στην ψυχική μας υγεία.

Αυτό δεν θα συνέβαινε ποτέ πριν από 20-30 χρόνια. Δεν θυμάμαι, ας πούμε, ποτέ τον μπαμπά μου, ο οποίος κατά τ’ άλλα δούλευε πολλές ώρες όλο τον χειμώνα, να ασχολείται με τη δουλειά στην άδειά του. Και φυσικά δεν ένιωθε καμία ενοχή γι’ αυτό!

«Ζούμε σε μία εποχή που δοξάζει όχι μόνο την εργασία 24/7, αλλά και το να είναι κανείς διαρκώς απασχολημένος. Η χαλάρωση μοιάζει στις μέρες μας εγωιστική πολυτέλεια. Ακόμα κι αν δεν εκφράζεται ανοιχτά, υπάρχει συχνά η προσδοκία να είναι κανείς πάντα διαθέσιμος, παραγωγικός, εύκολα προσεγγίσιμος, ακόμα και στις διακοπές του», λέει ο Justin Chapman, ειδικός στα ταξίδια και υπεύθυνος προγραμμάτων σαφάρι στην Αφρική. Ο ίδιος εξηγεί ότι αυτή η τάση μάς κάνει να νιώθουμε ότι παίρνοντας άδεια δεν είμαστε αρκετά συνεπείς στους ρόλους μας, ειδικά όταν και οι υπόλοιποι συνάδελφοί μας δεν λείπουν σχεδόν ποτέ.

Την ίδια ώρα, το burnout σύμφωνα με τις έρευνες μαστίζει όλο και περισσότερους εργαζόμενους ανά τον κόσμο, με τραγικές επιπτώσεις όχι μόνο στην υγεία τους, αλλά και στην ευημερία της εταιρίας τους που μπορεί μεν να ανθεί όταν οι εργαζόμενοι επιδεικνύουν όλο τους το φιλότιμο, αλλά αν αρχίσουν να καταρρέουν θα καταρρεύσει κι αυτή μαζί τους.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Πώς θα αφήσεις πίσω τις ενοχές της άδειας;

Δεν θα σε πάω στο 1945 όταν, έπειτα από αιματηρούς αγώνες της εργατικής τάξης, μπόρεσαν να καθιερωθούν νομοθετικά στην Ελλάδα σημαντικά εργασιακά δικαιώματα όπως αυτό της άδειας μετ’ αποδοχών που εσύ μπορείς να απολαμβάνεις σήμερα.

Θα σε πάω, όμως στις αμέτρητες έρευνες που αποδεικνύουν πως το να παίρνεις άδεια για διακοπές, για να ξεκουραστείς, να κοιμηθείς, να έρθεις σε επαφή με τη φύση είναι απαραίτητο για την ψυχική σου υγεία, καθώς και τη δημιουργικότητά σου όταν θα επιστρέψεις στην εργασία σου. Οι ειδικοί, μάλιστα, έχουν να προτείνουν και συγκεκριμένο αριθμό ημερών άδεια που πρέπει να παίρνεις ώστε πραγματικά να χαλαρώνεις: Περί τις 3 εβδομάδες.

«Πρέπει να θυμίζουμε στην εαυτό μας ότι και η ξεκούραση είναι μια μορφή παραγωγικότητας», λέει μιλώντας σε άρθρο η σύμβουλος καριέρας Emily Button-Lynham. «Η κοινωνία μας έχει βάλει σε μια διαδικασία να κάνουμε συνεχώς κάτι, η τεχνολογία μας έχει παρασύρει σε ένα μοτίβο διαρκούς "on" και όλο αυτό μας οδηγεί να σκεφτόμαστε τη δουλειά και να αμελούμε τις ανθρώπινες ανάγκες μας. Ωστόσο, η ξεκούραση είναι σημαντική γιατί μέσω αυτής σταθεροποιούμε το νευρικό μας σύστημα και ωφελούμε την πνευματική, σωματική και συναισθηματική μας υγεία.»

Η δουλειά θα είναι πάντα εκεί, οι ευκαιρίες να χτίσουμε αναμνήσεις και να βιώσουμε νέες εμπειρίες όμως όχι.

«Για να καταφέρουμε όμως να απολαύσουμε τις διακοπές μας χωρίς ενοχές χρειάζεται να σκεφτούμε τι ακριβώς είναι αυτό που μας προβληματίζει: Τι τρομερό θα συμβεί αν λείψεις για μερικές ημέρες χωρίς να έρθεις καθόλου σε επαφή με τη δουλειά; Θα κινδυνεύσει η ζωή κάποιου; Μπορεί να συμβεί κάτι που μόνο εσύ έχεις την ικανότητα να χειριστείς; Αν όχι, τότε θα πρέπει να νιώθεις ασφαλής να λείψεις για μερικές ημέρες, να χαλαρώσεις και  να επιστρέψεις ανανεωμένος, ενώ η δουλειά συνεχίζει να "τρέχει" χωρίς εσένα», προσθέτει η Button-Lynham.

Κι αν η σκέψη και μόνο ότι θα πάρεις άδεια σού προκαλεί στρες, το καλύτερο που έχεις να κάνεις τις εβδομάδες πριν λείψεις είναι να τακτοποιήσεις τυχόν εκκρεμότητες και να «κλείσεις» διάφορες υποχρεώσεις, ώστε να μην έχεις την έννοια τους στην παραλία.

Επιπλέον, συμβουλεύει η Button-Lynham, ενημέρωσε έγκαιρα τους συναδέλφους ότι θα λείψεις, ώστε να οργανωθείτε όλοι μαζί, αλλά και ανθρώπους εκτός γραφείου, ώστε να ξέρουν με ποιον να επικοινωνούν αντί εσού.

«Κάνε την άδεια μέρος του ετήσιου προγράμματός σου. Σημείωσε από την αρχή του χρόνου ποιες μέρες περίπου θέλεις να λείψεις και ενημέρωσε έγκαιρα τους συναδέλφους σου. Με τον τρόπο αυτό βάζεις τα εργασιακά σου όρια, γίνεσαι καλό παράδειγμα ώστε να κάνουν και όλοι οι συνάδελφοι το ίδιο, και ισορροπείς ουσιαστικά την προσωπική με την επαγγελματική σου ζωή», καταλήγει η Button-Lynham. Σε μία κοινωνία που σε ωθεί να δουλεύεις όσο το δυνατόν περισσότερο, το να αξιοποιείς την άδειά σου είναι ο πλέον θεμιτός τρόπος να λες «όχι» όταν νιώθεις το burnout να πλησιάζει.