ΜΗΠΩΣ ΤΕΛΙΚΑ ΕΙΜΑΙ ΣΑΝ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ;

Πώς ένα υποτιθέμενο «κοπλιμέντο» μπορεί να κρύβει πίσω του μια βαθιά διχαστική πεποίθηση, που υποτιμά και ομαδοποιεί ανθρώπους, και διαιωνίζει στερεότυπα.

Χαζεύοντας στο Instagram, βρέθηκα μπροστά σε έναν καταιγισμό σχολίων κάτω από μια ανάρτηση που υποστήριζε ότι η φράση «εσύ δεν είσαι σαν τις άλλες» καλό είναι να εκλείψει σιγά σιγά από το λεξιλόγιό μας (όπως και το «εσύ δεν είσαι σαν τους άλλους»).

Στην αρχή δεν έδωσα σημασία. Είναι μια φράση που κάμποσες φορές έχω ακούσει διατυπωμένη με τον έναν ή τον άλλον τρόπο από αγόρια και κορίτσια, γυναίκες και άντρες, στις αρχές μιας γνωριμίας ή στη διάρκεια συζητήσεων σε παρέες. Το πιο πιθανό είναι τις περισσότερες φορές να τη θεώρησα κοπλιμέντο, ένα θετικό σχόλιο για αυτόν ή αυτήν που το άκουγε.

Αν σταθούμε ένα δευτερόλεπτο παραπάνω στη φράση, αντιλαμβανόμαστε το μήνυμα πίσω από τις λέξεις, ένα μήνυμα διχαστικό, που υποτιμά και ομαδοποιεί ανθρώπους και διαιωνίζει στερεότυπα.

Εγώ και οι άλλοι

«Η φράση αυτή δεν σχετίζεται μόνο με φυλετικά στερεότυπα», σχολιάζει η ψυχολόγος Στέλλα Αργυρίου. «Έχει να κάνει με ένα στερεότυπο που δημιουργείται αυθαίρετα και ξαφνικά, που μας διαχωρίζει από τους υπόλοιπους ανθρώπους. Τι είναι οι άλλες (ή οι άλλοι); Τι είμαι εγώ; Τι με διαχωρίζει από τις άλλες (τους άλλους); Γιατί όλοι δεν είμαστε ίσοι;»

Κρύβει μια τόσο μικρή φράση τόσο μεγάλη δύναμη; «Δεν ξέρω αν μια τέτοια δήλωση μπορεί να μας επηρεάσει όλους. Θεωρώ, όμως, ότι μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους που μένουν στο πρώτο επίπεδο σκέψης και, δυστυχώς, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο λαμβάνουμε πλέον πληροφορίες. Έχουμε μάθει να μένουμε στους τίτλους, να μην πηγαίνουμε παρακάτω», απαντά η ειδικός.

«Επιπλέον, όταν μπαίνεις στη διαδικασία να κάνεις μια δήλωση τόσο γενική, εστιάζεις σε ιδιαιτερότητες, σε αυτά που σε χωρίζουν από τους γύρω σου. Σε περιόδους μεγάλης αναταραχής, όπως αυτές που ζούμε, καλό είναι να σκεφτόμαστε όσα μας ενώνουν. Οι ενωτικές δηλώσεις θα μας πάνε παρακάτω».

Unsplash Rach Teo

Πώς επηρεάζουν τα στερεότυπα τις σχέσεις μας

«Σε επίπεδο σχέσεων, τέτοιου είδους φράσεις δημιουργούν ψευδείς προσδοκίες. Το άτομο που τις λέει πιστεύει ότι αυτή τη φορά κάτι θα αλλάξει, επειδή αλλάζει το πρόσωπο. Ωστόσο, δεν βλέπει τι λάθη κάνει εκείνος/η στις προηγούμενες σχέσεις, οπότε δεν αλλάζει. Αν εμείς δεν αλλάξουμε, όποιον/α και να βάλεις δίπλα μας το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο».

Αυτός που δέχεται το σχόλιο ίσως αρχικά κολακευθεί. Αν όμως το σκεφτεί, αυτά τα λόγια κάποιους υποτιμούν, κάποιους βάζουν στην άκρη. Όλοι είμαστε διαφορετικοί, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είμαστε ίσοι. Ο καθένας προσφέρει μέσα από τη διαφορετικότητά του.

Καλό είναι να έχουμε στο μυαλό μας ότι «το εγώ είναι ένα άλλο εσύ», συμβουλεύει η ειδικός. Τι θα πει αυτό; Ότι αυτό που συμβαίνει σε κάποιον άλλο μπορεί κάλλιστα να συμβεί και σε εμάς. Επομένως, δεν υπάρχουν δύο στρατόπεδα. Δεν είμαστε από τη μία πλευρά εμείς και από την άλλη πλευρά οι άλλοι.

Οι λέξεις έχουν δύναμη. Επομένως, αν θέλουμε σιγά σιγά να αλλάξουμε αντιλήψεις, καλό είναι να βρούμε τρόπους να απαντάμε σε τέτοια σχόλια, να τα μειώσουμε, για να μην συνεχίσουμε να τροφοδοτούμε με τέτοιες δηλώσεις ένα ήδη προβληματικό σύστημα.