Τα οφέλη του θυμού

Ένας διεθνώς αναγνωρισμένος επιστήμονας στη διαχείριση του θυμού λέει ότι δεν είναι κακό να θυμώνουμε. Αρκεί να το κάνουμε με τον σωστό τρόπο. Ποια είναι τα βασικά βήματα που συστήνει και γιατί δουλεύουν;

Ο θυμός είναι ένα δύσκολο συναίσθημα. Συγγενεύει με την επιθετικότητα και ίσως γι’ αυτό μας τρομάζει. Μας κάνει να πιστεύουμε ότι μπορεί να ξεπεράσουμε τα όρια και να γίνουμε βίαιοι, αγνώριστοι στα δικά μας μάτια. Από την άλλη, η καταστολή του μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα. Είτε ψυχολογικά είτε ακόμη και σωματικά.

Προσπαθούμε να διδάξουμε στα παιδιά μας να τον εκφράζουν, τους υπενθυμίζουμε διαρκώς ότι είναι απλώς ένα συναίσθημα όπως όλα τα άλλα, αλλά ταυτόχρονα τα μαθαίνουμε να μην κάνουν κακό εξαιτίας του στους άλλους. Δύσκολο εγχείρημα. Ευαίσθητη ισορροπία. Στην προσπάθειά μας να τον διαχειριστούμε, συχνά τον καταπνίγουμε. Αλλά το να τον καταπνίξουμε δεν είναι ο μόνος τρόπος να τον διαχειριστούμε – και σίγουρα δεν είναι ο πιο σωστός.

Όπως έγραψε ο Αριστοτέλης στα «Ηθικά Νικομάχεια»: «Ο καθένας μπορεί να θυμώσει – αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή, για τη σωστή αιτία και με το σωστό τρόπο – αυτό δεν είναι εύκολο».

Διαχείριση θυμού

Οι περισσότερες τεχνικές διαχείρισης θυμού έχουν να κάνουν με την αποστασιοποίηση από το συμβάν (το λεγόμενο time-out), τις αναπνοές και την εκ των υστέρων ανάλυση του περιστατικού που μας θύμωσε. Πολλοί ψυχολόγοι δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στη διαχείριση του θυμού με τέτοιου είδους τεχνικές. Άλλοι επιχειρούν μέσω μιας πιο ψυχαναλυτικής προσέγγισης να βοηθήσουν τον θεραπευόμενο να απελευθερώσει τον καταπιεσμένο θυμό του παρελθόντος.

ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΟΥΜΕ ΟΤΙ ΘΥΜΩΝΟΥΜΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΟΣΕΣ ΝΟΜΙΖΟΥΜΕ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΤΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΜΕ.

Ο Δρ Ράιαν Μάρτιν, επικεφαλής του τμήματος Ψυχολογίας του πανεπιστημίου του Wisconsin-Green Bay, είναι ίσως ο Νο1 εξειδικευμένος θεραπευτής στη διαχείριση του θυμού. Ερευνά και καταγράφει τις εκφάνσεις του θυμού, ενώ στις ομιλίες του και στα σεμινάρια που διοργανώνει μοιράζεται μερικές πραγματικά σοφές συμβουλές για τη διαχείρισή του. Στην πραγματικότητα, προσπαθεί να μάθει τον κόσμο πώς να θυμώνει. Παρακάτω παρουσιάζεται ένα τέτοιο «μάθημα».

Χριστινα Αβδικου

Γιατί θυμώνουμε;

Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που χαρακτηρίζεται από έντονη αίσθηση δυσαρέσκειας. Έχει πολλές διακυμάνσεις, από τον εκνευρισμό μέχρι την οργή, ενώ μερικές φορές συγχέεται με την επιθετικότητα. Συχνά θεωρούμε ότι επειδή δεν γίναμε επιθετικοί, δεν θυμώσαμε κιόλας.

Στην πραγματικότητα, θυμώνουμε περισσότερες φορές από όσες νομίζουμε. Γι’ αυτό και η συνειδητοποίηση των συναισθημάτων μας είναι το πιο σημαντικό εφόδιο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του θυμού.

Τρεις παράγοντες κάνουν τους ανθρώπους να θυμώνουν:

1. Μια πρόκληση, δηλαδή το περιστατικό που πυροδοτεί την πρώτη μας αντίδραση. Για παράδειγμα, το υποτιμητικό σχόλιο ενός συναδέλφου.

2. Η ερμηνεία μας για το περιστατικό αυτό. Π.χ. «Ο συνάδελφος ήθελε να με μειώσει μπροστά στον προϊστάμενο».

3. Τη διάθεσή μας τη στιγμή του περιστατικού. Π.χ. έχουμε μπροστά μας μια δύσκολη μέρα με πολλές υποχρεώσεις και αυτό έχει δημιουργήσει ήδη στρες.

ΜΗΝ ΔΙΝΕΤΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΑΥΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ.

Κατανόησε τον θυμό σου

Το πρώτο βήμα για μια υγιή αντιμετώπιση του θυμού είναι η κατανόησή του. Για να το πετύχουμε, αρκεί να σκεφτούμε τους τρεις παράγοντες που τον ορίζουν:

1. Ποιο ήταν το περιστατικό που τον προκάλεσε;

2. Ποια είναι η δική μας ερμηνεία;

3. Ποια ήταν η προηγούμενη συναισθηματική μας κατάσταση τη στιγμή του περιστατικού;

Ένας άλλος τρόπος είναι να απαντήσουμε στις παρακάτω ερωτήσεις:

– Χρειαζόταν να θυμώσω;

Αξιολογήστε την κατάσταση αναλογιζόμενοι αν έχετε πράγματι αδικηθεί. Οι επιδιώξεις και οι στόχοι σας έχουν όντως αναχαιτιστεί; Ποιες είναι οι πραγματικές συνέπειες του συγκεκριμένου περιστατικού;

Σε αυτή τη φάση πολλοί άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι ο θυμός τους δεν είναι δικαιολογημένος. Μπορεί να πρόκειται για ένα τυχαίο περιστατικό, ένα ατόπημα της στιγμής. Αν, όμως, βεβαιωθείτε ότι ο θυμός σας είναι απολύτως δικαιολογημένος, ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα.

– Τι μου λέει ο θυμός μου για την περίσταση;

Προσπαθήστε να σπάσετε τον θυμό σας σε λογικά κομμάτια και να τον ερμηνεύσετε. Αν είστε κολλημένοι στην κίνηση, για παράδειγμα, και αυτό σας θυμώνει, σκεφτείτε κατά πόσο ο θυμός σας προέρχεται απλώς και μόνο από το γεγονός ότι έχει κίνηση. Μήπως πυροδοτείται και από το ότι έχετε μπροστά σας μια μέρα γεμάτη υποχρεώσεις; Εφόσον δεν μπορείτε να αλλάξετε την κίνηση, σκεφτείτε πώς μπορείτε να ελαττώσετε το άγχος που σας προκαλούν οι υποχρεώσεις της ημέρας.

– Τι μου λέει ο θυμός μου για εμένα;

Έχοντας αναλύσει τις πηγές του θυμού σας, το επόμενο βήμα είναι να ερευνήσετε τι έχει να πει αυτό το συναίσθημα για τον εαυτό σας. Αν, για παράδειγμα, σας θυμώνει η συστηματική αργοπορία ενός συναδέλφου, αναζητήστε να βρείτε το γιατί. Είναι επειδή νιώθετε ότι δεν σας σέβεται; Σας εξαπατά ίσως; Ή είναι περισσότερο επειδή σας αγχώνει η πιθανότητα να πέσει όλο το βάρος της δουλειάς επάνω σας; Το ίδιο περιστατικό οδηγεί στο ίδιο συναίσθημα, αλλά για διαφορετικούς λόγους. Αυτοί οι λόγοι έχουν διαφορετικές λύσεις, που θα σας πάνε στο επόμενο βήμα.

Εμπόδισε τον θυμό σου

– Αποφυγή: Εφόσον έχετε κάνει τις παραπάνω διεργασίες και έχετε κατανοήσει τον θυμό σας, μπορείτε κάποια πράγματα που ξέρετε ότι θα σας θυμώσουν να τα αποφύγετε. Για παράδειγμα, κάντε mute στο Facebook τις ειδοποιήσεις μιας ομάδας που σας εκνευρίζει. Επιλέξτε μια άλλη διαδρομή προκειμένου να μην βρείτε κίνηση στον δρόμο. Μην απαντήσετε στην κλήση κάποιου που σας προκαλεί.

– Επανεκτίμηση: Τα περιστατικά που δεν μπορείτε να αποφύγετε, αξιολογήστε τα διαφορετικά. Το ότι η παραγγελία σας στο εστιατόριο ήρθε λάθος, όντως σας χαλάει τη βραδιά, ή μπορείτε να προσαρμοστείτε; Το λάθος ενός συναδέλφου στη δουλειά τον καθιστά «εντελώς ηλίθιο», ή απλώς πρόκειται για μια αστοχία την οποία μπορείτε να προσπεράσετε; Για να το πούμε διαφορετικά: Μη δίνετε μεγαλύτερες διαστάσεις στο περιστατικό από αυτές που έχει.

– Διαχωρισμός: Αφού έχετε εντοπίσει τις καταστάσεις που μπορεί να εντείνουν τον εκνευρισμό σας, όπως για παράδειγμα ο κακός ύπνος, η πείνα, ένα φορτωμένο πρόγραμμα, φροντίστε όσο το δυνατόν να τις περιορίσετε. Αν δεν είναι εφικτό, μην ξεχνάτε να λέτε στον εαυτό σας: «Η κούραση με κάνει να βλέπω τα πράγματα χειρότερα απ’ ό,τι είναι και ίσως ευθύνεται για ένα μέρος του θυμού μου. Θα το ξανασκεφτώ, όταν θα έχω ξεκουραστεί λίγο».

Οι τεχνικές χαλάρωσης που συστήνονται από πολλούς ειδικούς (μετρήστε ως το 10, πάρτε βαθιές ανάσες, επιστρέψτε στο πρόβλημα μετά από ένα χρονικό διάλειμμα), δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματικές. Ωστόσο, μπορείτε να τις εφαρμόζετε συμπληρωματικά για να χαλαρώνετε το σώμα σας από την ένταση, ή σε περιστάσεις που πρέπει να συγκρατήσετε τυχόν επιθετική συμπεριφορά σας. Αν θυμώνετε συχνά και γίνεστε επιθετικοί, τότε θα πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια ειδικού.