ΙΣΩΣ Ο ΘΥΜΟΣ ΣΕ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΣΟΥ

Ποια είναι τα οφέλη των συναισθημάτων μας και πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε την αρνητική τους γκάμα; Τι έδειξαν τα ευρήματα ερευνών σχετικά με τον τρόπο που μπορεί ο θυμός να συνεισφέρει θετικά στην επίτευξη κάποιου στόχου;

Συχνά πιστεύουμε ότι μια κατάσταση ευτυχίας είναι ιδανική, ενώ η πλειονότητα των ανθρώπων θεωρεί την επιδίωξη της ευτυχίας ως έναν από τους κύριους στόχους στη ζωής τους. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες έχουν καταστήσει σαφές ότι ένας συνδυασμός συναισθημάτων που περιλαμβάνει και αρνητικές καταστάσεις οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα.

Τα συναισθήματα μπορεί να λειτουργήσουν και σαν εργαλεία στην καθημερινή ζωή

Τα οφέλη και ο ρόλος των συναισθημάτων συζητούνται εδώ και αιώνες, και τα πιθανά οφέλη υπογραμμίζονται σε μια κατηγορία θεωριών που ονομάζονται λειτουργικοί λογαριασμοί του συναισθήματος. Παρ' όλα αυτά, έχουν γίνει λίγες εμπειρικές δοκιμές για μια σημαντική υπόθεση η οποία διέπει αυτούς τους λογαριασμούς, τη συσχέτιση των συναισθημάτων με τους προσωπικούς στόχους των ανθρώπων.

Από αυτή την άποψη, δεν είναι ότι ορισμένα συναισθήματα είναι ωφέλιμα και ορισμένα επιβλαβή, αλλά μάλλον ότι συγκεκριμένα συναισθήματα πρέπει να οδηγούν σε καλύτερα αποτελέσματα υπό ορισμένες συνθήκες. Με άλλα λόγια, όπως ένας ελβετικός σουγιάς περιλαμβάνει διαφορετικά εργαλεία για την αντιμετώπιση διαφορετικών αναγκών, έτσι και τα διαφορετικά συναισθήματα είναι καταλληλότερα για την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων.

Ορισμένες έρευνες υποδεικνύουν ένα συναρπαστικό παράδοξο: Παρόλο που οι άνθρωποι είναι πιο πρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν θετικά συναισθήματα ως εργαλεία (αντί αρνητικών), αυτές οι επιλογές μπορεί να μην τους οδηγούν στο να συγκεντρώσουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη, ενώ τους εμποδίζουν να αξιοποιήσουν τα οφέλη από τη χρήση αρνητικών συναισθημάτων ως εργαλείων στην καθημερινή ζωή.

Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρία (American Psychological Association - APA) δημοσίευσε πρόσφατα μια έρευνα σχετικά με τη θεωρητική λειτουργία του συναισθήματος του θυμού, προβλέποντας ότι θα βελτίωνε την επίτευξη στόχων όταν παρουσιαζόταν μια πρόκληση. Για να κατανοήσουν καλύτερα τον ρόλο του θυμού στην επίτευξη των στόχων, οι ερευνητές διεξήγαγαν μια σειρά πειραμάτων με περισσότερους από 1.000 συμμετέχοντες και ανέλυσαν δεδομένα ερευνών από περισσότερους από 1.400 ερωτηθέντες. Σε κάθε πείραμα, οι ερευνητές προκάλεσαν είτε μια συναισθηματική αντίδραση (όπως θυμό, ευχαρίστηση, επιθυμία ή θλίψη) είτε μια ουδέτερη συναισθηματική κατάσταση, και στη συνέχεια παρουσίασαν στους συμμετέχοντες έναν απαιτητικό στόχο.

Πότε βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα;

Σύμφωνα με τις λειτουργικές θεωρίες των συναισθημάτων, υπάρχουν πολλές υποθέσεις αναφορικά με τη συσχέτισή τους στην επίλυση στόχων. Μια πρώτη βασική υπόθεση είναι ότι τα συναισθήματα προκύπτουν από την ασυμφωνία μεταξύ της επιθυμητής και της τρέχουσας κατάστασης των στόχων, μια διαφορά δηλαδή μεταξύ αυτού που οι άνθρωποι θέλουν και αυτού που έχουν.

Με βάση κάποιες θεωρίες, αυτή η κατάσταση βιώνεται ως δυσφορία. Στην πλειονότητα των περιγραφών οι οποίες εστιάζουν στα συναισθήματα που σχετίζονται με τον στόχο, η διαφορά αυτή γίνεται αντιληπτή και προκύπτει από γρήγορες, συνήθως ασυνείδητες αξιολογήσεις της κατάστασης κάθε στόχου. Κατά συνέπεια, οι άνθρωποι βιώνουν αρνητικά συναισθήματα όπως ο θυμός όταν αντιλαμβάνονται ότι δεν παίρνουν αυτό που θέλουν, με το συγκεκριμένο αρνητικό συναίσθημα να εξαρτάται από τη φύση της ασυμφωνίας.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Αντίστοιχα, οι άνθρωποι βιώνουν θετικά συναισθήματα που σχετίζονται με τους στόχους, όπως ο ενθουσιασμός, όταν αντιλαμβάνονται μια ευκαιρία να αποκτήσουν αυτό που θέλουν ή όταν έχουν ήδη αποκτήσει αυτό που θέλουν.

Πολλαπλές έρευνες υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η αντίληψη των ανθρώπων για τις καταστάσεις προβλέπει τις συγκεκριμένες συναισθηματικές αντιδράσεις που βιώνουν. Αν λοιπόν είσαι προκατειλημμένος για μια κατάσταση, την επίδοσή σου σε αυτή ή τα αποτελέσματα γενικότερα, είναι πολύ πιθανό να επηρεάσεις εξαρχής τα συναισθήματα με τα οποία θα αντιδράσεις.

Τι έδειξαν οι έρευνες για τη συσχέτιση του θυμού με την επίτευξη των στόχων

Σε όλα τα πειράματα, ο θυμός βελτίωσε την ικανότητα των ανθρώπων να επιτύχουν τους στόχους τους, σε σύγκριση με μια ουδέτερη κατάσταση σε μια ποικιλία απαιτητικών καταστάσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, συσχετίστηκε με αυξημένα σκορ ή μικρότερους χρόνους απόκρισης.

Τα ευρήματά αυτά καταδεικνύουν ότι «ο θυμός αυξάνει την προσπάθεια για την επίτευξη ενός επιθυμητού στόχου, οδηγώντας συχνά σε μεγαλύτερη επιτυχία», όπως αναφέρει η επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας Heather Lench, PhD, καθηγήτρια στο τμήμα ψυχολογικών και εγκεφαλικών επιστημών του Πανεπιστημίου Texas A&M.

Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι η επίδραση του θυμού στο να ωθεί τους ανθρώπους να προσεγγίσουν και να επιτύχουν τους στόχους τους συνέβαινε συχνά όταν οι στόχοι ήταν πιο απαιτητικοί, σύμφωνα με τη Lench. Ο θυμός δεν φάνηκε να σχετίζεται με την επίτευξη στόχων όταν αυτοί ήταν ευκολότεροι.

Οι άνθρωποι, λοιπόν, συχνά προτιμούν να χρησιμοποιούν ως εργαλεία τα θετικά συναισθήματα περισσότερο από τα αρνητικά και τείνουν να βλέπουν τα αρνητικά συναισθήματα ως ανεπιθύμητα και δυσπροσαρμοστικά. Όμως, σύμφωνα με έρευνες, ένας συνδυασμός θετικών και αρνητικών συναισθημάτων προάγει την ευημερία και η χρήση των αρνητικών συναισθημάτων ως εργαλείων μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε ορισμένες καταστάσεις.