Η ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΕΤΡΙΟΦΡΟΣΥΝΗ

Το να είσαι μετριόφρων δεν είναι κακό. Αν όμως μπερδεύεις τη χαμηλή αυτοεκτίμηση με τη μετριοφροσύνη, ήρθε η ώρα να σταματήσεις να αδικείς τον εαυτό σου.

Στις μέρες μας παρατηρούμε μια στροφή προς την ποιοτική διαπαιδαγώγηση των ανθρώπων προκειμένου να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους και την πίστη στον εαυτό τους, να καλλιεργήσουν την αίσθηση και αναγνώριση της προσωπικής τους αξίας και να λειτουργήσουν με αρετές όπως η σεμνότητα και η προσφορά προς τους άλλους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο γίνεται αναφορά στις έννοιες της αυτοπεποίθησης, της αυτοεκτίμησης και της μετριοφροσύνης. Έννοιες αλληλένδετες, συμπληρωματικές, αλλά όχι ταυτόσημες, μιας και σε πολλές περιπτώσεις επικρατεί σύγχυση – ειδικά ανάμεσα στην χαμηλή αυτοεκτίμηση και την μετριοφροσύνη.

Ας δούμε παρακάτω πώς μπορούμε να διακρίνουμε τους όρους αυτούς και πώς μπορεί αυτή η διευκρίνιση να μας βοηθήσει στην ψυχική μας ισορροπία.

Αρχικά, αξίζει να τονίσουμε ότι η αυτοπεποίθηση αφορά την πίστη στον εαυτό μας, την αντίληψη δηλαδή που έχει το άτομο ως προς τις ικανότητες και δεξιότητές του.

Η αυτοεκτίμηση, από την άλλη πλευρά, αναφέρεται στην εκτίμηση που τρέφει ένα άτομο για τον εαυτό του. Είναι δηλαδή ο βαθμός στον οποίο εκτιμά, αναγνωρίζει, αποδέχεται και επικυρώνει τις αρετές του. Η αυτοεκτίμηση συνδέεται με την αντίληψη της συνολικής εικόνας ενός ατόμου για τον εαυτό του και την αίσθηση εσωτερικής ασφάλειας με την ταυτότητά του.

Η κατάκτηση της αυτοεκτίμησης θεμελιώνεται στις πρώιμες εμπειρίες από το στενό οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο του ατόμου, καθώς αναπτύσσει την προσωπικότητά του κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Ταυτόχρονα, η ξεχωριστή ιδιοσυγκρασία του καθενός συμβάλλει σημαντικά στη διαδικασία αυτή. Η διαβάθμιση της αυτοεκτίμησης από υψηλά έως χαμηλά επίπεδα καθορίζει τη λειτουργικότητα του ατόμου και την ψυχική του αρμονία.

Εάν το άτομο χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά υψηλή αυτοεκτίμηση, μπορεί να λειτουργεί με έπαρση και να επηρεάζονται αρνητικά οι προσωπικές του σχέσεις.

iStock

Αντίθετα, εάν κάποιος έχει ιδιαίτερα χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πιθανό να υποτιμά τον εαυτό μου συστηματικά, να παραιτείται από την προσπάθεια να κατακτήσει τους στόχους του, να αναπτύσσει εξαρτητικές σχέσεις, να αποζητά την διαρκή επιβεβαίωση και αναγνώριση από τρίτους ή και να ερμηνεύει καταθλιπτικόμορφα την ζωή του.

Αντιλαμβανόμαστε ότι ένας ρεαλιστικός βαθμός αυτοεκτίμησης αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για μια ήρεμη και λειτουργική αίσθηση εαυτού, που θα συμβάλλει στην αναγνώριση της αξίας του ατόμου και στην απόλαυση των επιτευγμάτων του.

Άλλο χαμηλή αυτοεκτίμηση, άλλο μετριοφροσύνη

Όταν η έννοια της αυτοεκτίμησης βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα, συγχέεται συχνά με αυτή της μετριοφροσύνης. Εντοπίζεται όμως ουσιαστική διαφορά μεταξύ των δύο όρων:

Η μετριοφροσύνη αποτελεί έναν τρόπο λειτουργίας, μια ιδιότητα του ατόμου που το οδηγεί να συμπεριφέρεται με σεμνότητα παρά την αναγνώριση της προσωπικής του αξίας. Ένας άνθρωπος με μετριοφροσύνη έχει ρεαλιστική αυτοεκτίμηση απλώς επιλέγει να λειτουργήσει χωρίς έπαρση, αλαζονεία και υπεροψία. Έχει λοιπόν ρεαλιστική και όχι «μεγάλη ιδέα» για τον εαυτό του. Η μετριοφροσύνη επιτρέπει σε έναν άνθρωπο να ενταχθεί σε ένα σύνολο με πνεύμα ομαδικότητας, να συμβάλλει με τον ρόλο του ισορροπημένα για τον κοινό σκοπό, να σεβαστεί τόσο τους άλλους όσο και τον εαυτό του, τηρώντας όρια και λειτουργώντας με κοινωνική αρετή.

Η κατάκτηση μιας υγιούς αυτοεκτίμησης αποτελεί την βάση της μετριοφροσύνης, καθώς το άτομο με μετριοφροσύνη ξέρει την αξία του, αλλά επιλέγει να μην την διατυμπανίσει.

Αντίθετα, το άτομο με χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν λειτουργεί με μετριοφροσύνη, δεν εκτιμά και δεν υπολογίζει σωστά τον εαυτό του. Έτσι, δεν διατηρεί απλώς ένα χαμηλό προφίλ, αλλά και μια αίσθηση προσωπικής ανικανότητας και αρνητικής αυταξίας.

Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι είναι ουσιαστικό να αναγνωρίζουμε σε ρεαλιστικά πλαίσια την αξία του εαυτού μας, ενώ ταυτόχρονα να λειτουργούμε με σεμνότητα για να συνδεθούμε ισορροπημένα με τους άλλους. Αυτό το πρότυπο αποτελεί την ενδεδειγμένη προσέγγιση για τη συμβολή των γονέων στην ανάπτυξη της ταυτότητας των παιδιών τους, προκειμένου να θέσουμε τις βάσεις για μια πιο ανθρώπινη κοινωνία και περισσότερο υγιείς ψυχισμούς.

Η Δρ Ναταλία Κουτρούλη είναι ψυχολόγος υγείας, με εκπαίδευση στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία και τη συμβουλευτική.