Η ΚΡΙΣΗ ΜΕΣΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΤΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΚΑΙ (ΕΥΤΥΧΩΣ) ΞΕΠΕΡΝΙΕΤΑΙ

Ήξερες ότι κρίση μέσης ηλικίας παθαίνουν ακόμη και οι πίθηκοι; Τρανή απόδειξη ότι το φαινόμενο είναι υπαρκτό και έχει εξήγηση σύμφωνα με τις Νευροεπιστήμες. Όμως, το καλύτερο θα το διαβάσεις στο τέλος.

Σας θυμίζει κάτι ο στίχος του τραγουδιού των Jethro Tull Too Old to Rock n Roll, Too Yong to Die; Εμένα την κρίση της μέσης ηλικίας. Που έρχεται βαριά και αδυσώπητη εκεί που θεωρείς ότι εσύ αποκλείεται να πέσεις στην παγίδα της.

Εκεί που νομίζεις ότι έχεις ξεφύγει από γκρεμισμένες προσδοκίες και ανεκπλήρωτα όνειρα, εκεί που νιώθεις ότι ξέρεις πώς να ελίσσεσαι στα απροσδόκητα και στα αναμενόμενα της ζωής, εκεί που νιώθεις ότι επιτέλους «το 'χεις».

Έχοντας σώας τας φρένας και με πλήρη επίγνωση του τι την προκαλεί –δεν μπορεί, είσαι καλά διαβασμένος και άρτια προετοιμασμένος– η κρίση της μέσης ηλικίας θα σε χτυπήσει κάπου μεταξύ 45 και 55 και θα είναι σκληρή μαζί σου.

Η κρίση μέσης ηλικίας είναι δικαιολογημένη

Θα σου συμβεί επειδή έχεις κι εσύ όνειρα που διαψεύστηκαν, βάρη που σε κούρασαν να σηκώνεις, σώμα που φθείρεται (και τώρα πια το νιώθεις) και φόβο για το τι μέλλει γενέσθαι.

Συνήθως θα υπάρξει μια αφορμή, από αυτές που βρίσκονται στον δρόμο όσων περπατούν. Και κατά τα φαινόμενα θα είναι μια απώλεια. Σημαντική ή ασήμαντη, δεν έχει σημασία. Αυτή τη φορά, ενώ παλιότερα τα κατάφερνες, δεν θα μπορέσεις να σηκωθείς εύκολα.

Unsplash Peter Schulz

Τότε θα βγουν στην επιφάνεια όλα αυτά που σε έξυναν απαλά πριν από λίγα χρόνια. Τώρα περισσότερο από ποτέ, οι επιλογές με τις οποίες πορεύτηκες και τις οποίες πρέπει να υποστηρίξεις, θα σου χαμογελούν ειρωνικά. Αναρωτιέσαι ακόμη αν υπάρχει κρίση μέσης ηλικίας;

Η κρίση μέσης ηλικίας είναι υπαρκτή, σύμφωνα με τις Νευροεπιστήμες

Συμβαίνει σε όλους, λένε οι επιστήμονες, και όχι απαραίτητα για όλους τους παραπάνω λόγους. Η επιστημονική εξήγηση έρχεται ξανά από τις Νευροεπιστήμες –πόσο της μόδας έχουν γίνει πια– που την αποκαλούν και καμπή της χαράς.

«Υπάρχει ένας τεράστιος όγκος αποδεικτικών στοιχείων που υποστηρίζουν αυτή την καμπή – πάνω από 600 δημοσιευμένες μελέτες», αναφέρει ο David Blanchflower, καθηγητής οικονομικών στο Dartmouth College των ΗΠΑ. «Όσοι λένε ότι δεν υπάρχει αγνοούν τα δεδομένα».

Σε μια από τις πρόσφατες μελέτες, ο ίδιος και οι συνάδελφοί του ανέλυσαν δεδομένα από 145 χώρες και διαπίστωσαν ότι η κρίση της μέσης ηλικίας είναι ένα σχεδόν καθολικό φαινόμενο. Άλλοι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι ακόμη και οι «συγγενείς» μας πίθηκοι βιώνουν επίσης μια δραματική πτώση των επιπέδων χαράς κατά τη διάρκεια της μέσης ηλικίας.

Κρίση είναι, θα περάσει

Αυτή η κρίση όμως δεν μοιάζει με τη σταθερά μειούμενη απώλεια της χαράς που παρατηρείται μετά τα 20 χρόνια μας. Είναι πολύ πιο έντονη, απότομη και –ευτυχώς– αναστρέψιμη!

Μάλιστα, το ότι το ίδιο πράγμα συμβαίνει στους πιθήκους, υποδηλώνει ότι μπορεί να είναι κάτι εντελώς φυσικό, κάτι βαθιά στα γονίδιά μας. Οι ερευνητές που εντόπισαν την καμπή στα επίπεδα της χαράς στους πιθήκους ,υποθέτουν ότι πρόκειται για αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία στις δομές του εγκεφάλου.

Unsplash Derick Daily

Για να το υποστηρίξουν αυτό, ανακάλεσαν μια μελέτη που συνδέει ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου (δηλαδή τον αριστερό προμετωπιαίο φλοιό) με υψηλότερα επίπεδα χαράς. Σύμφωνα με αυτήν, ο αριστερός προμετωπιαίος φλοιός ενεργοποιείται ως απάντηση σε συμπεριφορές που κατευθύνονται από στόχους.

Τι ρόλο παίζουν οι στόχοι;

Δεν μπόρεσα να βρω πολλές ενδείξεις ότι η ενεργοποίηση του αριστερού προμετωπιαίου φλοιού μειώνεται φυσικά στη μέση ηλικία και στη συνέχεια βελτιώνεται. Αλλά οι μελέτες σχετικά με τις συμπεριφορές και τη χαρά που προέρχονται από στόχους, οι οποίες είναι πολυάριθμες, δείχνουν σταθερά ότι οι άνθρωποι τείνουν να «ανθίζουν» όταν έχουν ενδιαφέροντα, εφικτά χόμπι ή φιλοδοξίες.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς μιας μελέτης του 2021, τα υψηλότερα επίπεδα χαράς και τα χαμηλότερα καταθλιπτικά συμπτώματα συνδέονταν στενά με το «να έχουμε στόχους που είναι πιο εφικτοί, υπό έλεγχο και αναμένεται να φέρουν περισσότερη χαρά».

Δεν ξέρω για τους μεσήλικες πιθήκους, αλλά οι μεσήλικες άνθρωποι μπορεί να παρουσιάζουν έλλειψη τέτοιων στόχων στη μέση ηλικία. Τότε που οι οικονομικοί και οικογενειακοί περιορισμοί για παράδειγμα εγκλωβίζουν πολλούς σε δουλειές ανέμπνευστες.

Και είναι δύσκολο να εγκαταλείψεις τη δουλειά σου –ή να ξεκινήσεις ένα νέο χόμπι– όταν τα παιδιά και η καριέρα απορροφούν όλον τον χρόνο και την ενέργειά σου.

Επιπλέον, μετά τα 45 είσαι αναγκασμένος να αποδεχτείς ότι δεν πρόκειται να γίνεις όλα όσα ονειρευόσουν όταν ήσουν νέος. Περισσότερες πόρτες κλείνουν παρά ανοίγουν. Οι περιορισμοί του σώματος είναι πλέον εμφανείς.

Unsplash Clarisse Meyer

Μπορεί να πίνεις λίγο περισσότερο, να τρως λίγο περισσότερο ή να ξοδεύεις λίγο περισσότερο, νιώθοντας μια πρόσκαιρη ευχαρίστηση, αλλά στο τέλος της ημέρας όλα αυτά δεν σε κάνουν να αισθάνεσαι καλύτερα. Ίσως μάλιστα παραμελείς τους φίλους σου, οι οποίοι όμως είναι το δίχτυ ασφαλείας σου απέναντι στην κρίση της μέσης ηλικίας.

Συνέχισε να ονειρεύεσαι!

Τα καλά νέα όμως, σύμφωνα με τον καθηγητή Blanchflower, είναι ότι είμαστε εξαιρετικά ανθεκτικοί και προσαρμόσιμοι. Αναπροσαρμόζουμε τις προσδοκίες μας και βρίσκουμε νέες φιλοδοξίες και στόχους. Μαθαίνουμε εκ νέου τη σημασία της στενής φιλίας και αναγνωρίζουμε πόσο ασήμαντα είναι τελικά τα υλικά αγαθά.

Τα καλά νέα είναι ότι η κρίση μέσης ηλικίας περνάει ανεπιστρεπτί. Αν αφιερώσεις λιγότερο χρόνο στην τηλεόραση και περισσότερο στους ανθρώπους που σε ενδιαφέρουν, αν ξοδέψεις χρήματα σε νέες εμπειρίες, κι όχι σε αντικείμενα, αν βρεις ένα νέο χόμπι ή ακόμη και τη δύναμη να ξεφύγεις από μια βαρετή δουλειά, θα δώσεις ώθηση στη διαδικασία της ανάκαμψης.

Αλλά ακόμη κι αν δεν κάνεις τίποτε από αυτά, θα βγεις στην αντίπερα όχθη. Είναι βέβαιο. Είναι απλώς μια φάση της ζωής σου.