Η AMBER HEARD ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΙΣΤΡΙΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η πολύκροτη δίκη της Amber Heard στην Αμερική έφερε στο προσκήνιο μεταξύ άλλων την ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας – που έχει ακουστεί και στα καθ’ ημάς με αφορμή την υπόθεση της Πάτρας. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Ο όρος ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας έχει ακουστεί πρόσφατα και στην Ελλάδα με αφορμή την υπόθεση της Πάτρας. Στον καταιγισμό εκτιμήσεων και εικασιών από ειδήμονες και μη για τα πιθανά κίνητρα και την προσωπικότητα της κατηγορούμενης, έχει ειπωθεί και αυτό. Αλλά δεν θα εστιάσουμε στα καθ’ ημάς. Θα σε πάω στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Προ δεκαημέρου ξεκίνησε στο Fairfax County της Virginia η δίκη για τη μήνυση που είχε καταθέσει προ τριετίας ο Johnny Depp κατά της Amber Heard για δυσφήμιση. Έγιναν ζευγάρι το 2012, παντρεύτηκαν το 2015 και χώρισαν το 2017, κάπως επεισοδιακά θα έλεγες. Ήταν τότε που η Heard εμφανιζόταν με μώλωπες στο πρόσωπο, ενημερώνοντας πως τους προκάλεσε ο Depp. Είχε αποκαλύψει πως η κακοποίηση στη σχέση τους ήταν τακτική και έγινε το πρόσωπο όσων προσπαθούν να γίνει κάτι για να σταματήσει το εφιαλτικό φαινόμενο της έμφυλης βίας (της ενδοοικογενειακής βίας, της κακοποίησης κ.λπ.).

Σε αυτό το πλαίσιο, το 2018 η Heard είχε γράψει άρθρο στη The Washington Post με τίτλο: «Έχω δει πώς οι θεσμοί προστατεύουν τους άνδρες που κατηγορούνται για κακοποίηση. Ιδού τι μπορούμε να κάνουμε». Δεν είχε αναφέρει το όνομα του πρώην συζύγου της, αλλά ο Depp υποστηρίζει ότι τον φωτογράφιζε παντού. Γεγονός που του κόστισε πάρα πολλά εκατομμύρια δολάρια, την ψυχική του υγεία και αυτή των δύο παιδιών του.

Για την ιστορία, να πούμε πως η δίκη γίνεται στο Fairfax County, καθώς εκεί βρίσκονται τα πιεστήρια και ο online server της Post. Το μέσο δεν κατηγορείται για κάτι από τον Depp, αφού η Heard έγραψε ό,τι έγραψε.

Στο YouTube υπάρχει το κανάλι Law and Crime, που μεταδίδει live τις καταθέσεις. Υπάρχουν και videos με τα κύρια σημεία τους.

Ομολογώ πως από την Μεγάλη Παρασκευή έχω δει πολλά – καθημερινά κάνω και μια live σύνδεση. Όχι γιατί ζω για να βλέπω πλούσιους και διάσημους να υποφέρουν, αλλά επειδή αυτή η υπόθεση εμφανίζει πολλά ενδιαφέροντα δεδομένα, που αφορούν τους πάντες. Το σημαντικότερο είναι πως παρουσιάζονται απτές αποδείξεις.

Ποιος διέγνωσε ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας στην Amber Heard

Την ένατη ημέρα της δίκης κατέθεσε μια ψυχολόγος, εμπειρογνώμονας στα θέματα βίας μεταξύ συντρόφων, η οποία είπε ευθύς εξαρχής πως συνεργάζεται με τη νομική ομάδα του Depp. Είχε ως task να μελετήσει το υλικό που ήταν διαθέσιμο (ηχογραφήσεις, βίντεο, φωτογραφίες, πολλές καταθέσεις μαρτύρων και τα ιατρικά αρχεία της Heard), ώστε να καταθέσει την επαγγελματική της άποψη για ό,τι ήταν σε συνέπεια ή ασυνέπεια από ψυχολογικής πλευράς και αναφορικά με ενδεχόμενη βία στη σχέση των δυο ηθοποιών. Είχε κάνει και δύο ραντεβού (συνολικής διάρκειας έξι ωρών) με την 36χρονη ηθοποιό.

H Dr. Shannon Curry καταθέτει ενώπιον του δικαστηρίου, 26 Απριλίου 2022. © 2022 Brendan Smialowski / AP

Η εν λόγω ειδικός, ονόματι Shannon Curry, κατέθεσε αφότου έδωσε το ΟΚ και η νομική ομάδα της Heard. Σύμφωνα με τη διάγνωσή της, η εναγόμενη εμφανίζει δυο ψυχιατρικές διαγνώσεις: την οριακή διαταραχή προσωπικότητας και την ιστριονική διαταραχή προσωπικότητα.

Για την οριακή διαταραχή προσωπικότητας, τα έχουμε πει.

Σήμερα θα μιλήσουμε για την ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας, που εκτιμάται ότι αντιστοιχεί στο 2 με 3 τοις εκατό στο σύνολο των διαγνωσμένων με διαταραχή προσωπικότητας. Επίσης, εκτιμάται ότι τουλάχιστον μια διαταραχή έχει το 9% του γενικού πληθυσμού.

Tι είναι η ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας

Σύμφωνα με τη National Library of Medicine «η λέξη histrionic σημαίνει “δραματικό ή θεατρικό”. Η ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας είναι ψυχική διαταραχή που διακρίνεται από ένα μοτίβο υπερβολικής συναισθηματικότητας και συμπεριφορών αναζήτησης προσοχής. Πλήττει τις γυναίκες τέσσερις φορές περισσότερο από ό,τι τους άνδρες.

Εμπίπτει στην «Κατηγορία #2» των διαταραχών προσωπικότητας, όπου περιλαμβάνονται καταστάσεις όπως η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, η οριακή διαταραχή προσωπικότητας και η αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Όλες αυτές περιγράφονται συνήθως ως δραματικές, διεγερτικές και ασταθείς.

Πιο συγκεκριμένα, τα άτομα με ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας εμφανίζονται συνήθως ως ερωτευμένα, σαγηνευτικά, γοητευτικά, χειριστικά, παρορμητικά και ζωηρά – είναι η ψυχή του πάρτι.

Την ίδια ώρα, μπορεί να αισθάνονται υποτιμημένα ή περιφρονημένα όταν δεν βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής.

Μπορεί να έχουν μια ακατανίκητη επιθυμία να κάνουν αισθητή την παρουσία τους και συχνά συμπεριφέρονται δραματικά ή ακατάλληλα, για να τραβήξουν την προσοχή. Μπορεί να είναι άτομα ζωντανά, μαγευτικά, υπερβολικά σαγηνευτικά ή σεξουαλικά σε ακατάλληλο βαθμό με τα περισσότερα από τα άτομα που συναντούν, ακόμη και όταν δεν έλκονται από αυτά.

H Amber Heard και ο Johnny Depp στο Φεστιβάλ Βενετίας, 5 Σεπτεμβρίου 2015. © 2015 Andrew Medichini / AP

Μπορεί να επιδεικνύουν ταχέως μεταβαλλόμενα και ρηχά συναισθήματα, τα οποία οι άλλοι ενδεχομένως να εκλαμβάνουν ως ανειλικρινή. Η φυσική εμφάνιση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να τραβήξει την προσοχή πάνω τους, με ενδύματα που είναι αποκαλυπτικά ή έχουν έντονα χρώματα. Μπορεί να μιλούν με αόριστο ύφος, το οποίο στερείται λεπτομερειών.

Μπορεί να είναι άνθρωποι δραματικοί και εξαιρετικά εκφραστικοί συναισθηματικά, ακόμη και να προκαλούν ντροπή στους φίλους και την οικογένεια τους, με τις δημόσιες εκδηλώσεις συναισθημάτων. Μπορεί να είναι εντυπωσιακοί, ευκολόπιστοι και να επηρεάζονται εύκολα – ειδικά από ανθρώπους που θαυμάζουν. Επιπλέον, τείνουν να θεωρούν τις σχέσεις πιο στενές από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Η αυτοεκτίμηση εξαρτάται από την έγκριση των άλλων – δεν προκύπτει από αληθινό αίσθημα.

Τα άτομα με ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τον γενικό πληθυσμό να πάθουν κατάθλιψη, να αναπτύξουν διαταραχές χρήσης ουσιών και είναι επιρρεπή στη σωματοποίηση της διαταραχής (βλ. κρίσεις πανικού). Όσο για τις συμπεριφορές αναζήτησης της προσοχής, μπορεί να γίνουν ακραίες (απειλές και απόπειρες αυτοκτονίας).

Ο Johhny Depp καταθέτει κατά της Amber Heard, 25 Απριλίου 2022. © 2022 Steve Helber / AP Photo

Ποιες είναι οι ενδείξεις

Σε πολλές περιπτώσεις, τα άτομα με ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας έχουν κοινωνικές δεξιότητες. Τείνουν, ωστόσο, να τις χρησιμοποιούν προκειμένου να χειραγωγήσουν άλλους και να βρεθούν στο επίκεντρο της προσοχής. Στην πέμπτη έκδοση του Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών) αναφέρεται πως αν έχεις τουλάχιστον πέντε εξ όσων ακολουθούν, θα ήταν χρήσιμο να συμβουλευτείς επαγγελματία.

• Νιώθεις άβολα, όταν δεν είναι το κέντρο της προσοχής.
• Έχεις σαγηνευτική ή προκλητική συμπεριφορά.
• Διαθέτεις μεταβλητά και ρηχά συναισθήματα.
• Χρησιμοποιείς την εμφάνιση για να τραβήξεις την προσοχή.
• Έχεις ιμπρεσιονιστικό και αόριστο λόγο.
• Έχεις δραματικά ή υπερβολικά συναισθήματα.
• Επηρεάζεσαι πολύ εύκολα από άλλους.
• Θεωρείς κάποιες σχέσεις πιο στενές από ό,τι είναι.

Τι προκαλεί τη διαταραχή

Η ακριβής αιτία δεν είναι γνωστή. Πολλοί επαγγελματίες στον χώρο της ψυχικής υγείας πιστεύουν ότι είναι πολυπαραγοντική – παίζουν ρόλο περιβαλλοντικοί και κληρονομικοί παράγοντες. Πιστεύεται πως μπορεί να αναπτυχθεί ως αποτέλεσμα τραύματος που βιώθηκε στην παιδική ηλικία ή/και να είναι αποτέλεσμα ενός στιλ ανατροφής. «Η γονική μέριμνα που δεν έχει όρια, είναι υπερβολικά απολαυστική. Η ασυνεπής γονική μέριμνα, ωστόσο, μπορεί να προδιαθέτει τα παιδιά να αναπτύξουν διαταραχή οιστριονικής προσωπικότητας. Επιπροσθέτως, οι γονείς που αποτελούν πρότυπο δραματικής, ασταθούς ή ακατάλληλης σεξουαλικής συμπεριφοράς θέτουν τα παιδιά τους σε υψηλό κίνδυνο να αναπτύξουν αυτή τη διαταραχή προσωπικότητας». Ένα παιδί μπορεί να αναπαράγει συμπεριφορά γονιού (με τη διαταραχή), γιατί απλά αυτό έχει μάθει.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες που μπορεί να εμπλέκονται είναι η έλλειψη κριτικής ή τιμωρίας όταν είμαστε παιδιά, η θετική ενίσχυση που δίνεται μόνο όταν ένα παιδί ολοκληρώσει ορισμένες εγκεκριμένες συμπεριφορές και η απρόβλεπτη προσοχή που δίνεται σε ένα παιδί από τους γονείς του. Όλα αυτά οδηγούν σε σύγχυση για τους τύπους των συμπεριφορών που κερδίζουν την έγκριση των γονέων.

Πώς αντιμετωπίζεται

Η υπερβολή στα συναισθήματα και η αντιπάθεια προς τη ρουτίνα κάνουν δύσκολη τη θεραπεία – την οποία τα άτομα με ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας δεν πιστεύουν πως έχουν ανάγκη. Ενδέχεται να ζητήσουν βοήθεια σε συνθήκη κατάθλιψης που μπορεί να είναι προϊόν ενός χωρισμού ή όποιας άλλης κατάστασης τους προκαλεί στενοχώρια. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία των οδυνηρών συμπτωμάτων (όπως η κατάθλιψη και το άγχος) που μπορεί να συνυπάρχουν με αυτή τη διαταραχή. Η θεραπεία έχει ως στόχο να αποκαλύψει τα κίνητρα και τους φόβους που σχετίζονται με σκέψεις και συμπεριφορές, ώστε να μειωθεί η συναισθηματική δυσφορία, να βελτιωθεί η αυτοεκτίμηση και να ενισχυθούν οι δεξιότητες αντιμετώπισης.