ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΓΟΗΤΕΥΕΙ ΝΑ ΣΩΖΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ;

Μήπως νιώθουμε έλξη για άτομα που υποφέρουν και νομίζουμε ότι μπορούμε να τα βοηθήσουμε; Ο ρόλος του σωτήρα δεν βασίζεται μόνο στην αναγνώριση και την αποδοχή που περιμένουμε από τον άλλο.

Οι περισσότεροι θεωρούμε ότι ο ιδανικός σύντροφος θα είναι κάποιος που μας ακούει, μας καταλαβαίνει, μας φροντίζει και μας εκτιμά. Κι όμως, τόσο εμείς όσο και κοντινά μας πρόσωπα μπορεί να προσκολληθούμε σε άτομα που δεν φαίνεται να έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά.

Πόσοι από μας νιώθουμε μια έλξη σε ανθρώπους που φαίνεται να περνάνε δύσκολα, να στεναχωριούνται ή να πονάνε αρκετά με κάποιο άλλο ζήτημα; Γιατί γοητευόμαστε και ερωτευόμαστε άτομα που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες μας, άτομα που δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμα;

Τον ρόλο του σωτήρα αναλαμβάνουν άτομα τα οποία λόγω προσωπικών βιωμάτων και χαρακτηριστικών προσωπικότητας εμπλέκονται υπερβολικά με καταστάσεις και ανθρώπους που χρειάζονται μονίμως βοήθεια, που υποφέρουν πραγματικά ή κατά φαντασία.

Ποιοι τείνουν να υιοθετούν τον ρόλο του σωτήρα σε μια σχέση;

Τον ρόλο αυτό πολλές φορές τον αναλαμβάνουν τα άτομα που από την παιδική ηλικία κλήθηκαν να υπηρετήσουν ρόλο γονέα σε οικογένειες όπου ήταν απών κυριολεκτικά ή μεταφορικά ο ένας ή και οι δύο γονείς, ή παιδιά που υπερφορτώθηκαν ευθύνες που δεν αντιστοιχούσαν στην ηλικία τους.

Για αυτά τα άτομα, το να προσφέρουν βοήθεια είναι πολύ πιο εύκολο από το να την αποδέχονται. Πιθανότατα δεν έλαβαν στην παιδική του ηλικία τη φροντίδα, την αγάπη ή την αναγνώριση από το περιβάλλον τους, καταλήγοντας να προσφέρουν στους μελλοντικούς συντρόφους τους αυτό που τελικά στερήθηκαν.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Τι συμπεριφορές παρουσιάζουν;

Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν το σύνδρομο του σωτήρα συχνά «θυσιάζονται» προκειμένου να σωθεί ο άλλος, αφήνοντας στην άκρη τις προσωπικές τους ανάγκες και παραμελώντας την ψυχική τους υγεία. Είναι πιθανό όλη η εικόνα του εαυτού να βασίζεται κατά κύριο λόγο στη βοήθεια που προσφέρουν στους άλλους.

• Καταλήγουν να μετατρέπουν τη δική τους ανεπάρκεια σε γενναιοδωρία, προσφέροντας στον άλλο αυτό που ήλπιζαν να έχουν λάβει οι ίδιοι.
• Επιλέγουν αρχικά να τοποθετήσουν στο πρόσωπο του συντρόφου τους τη δική τους ανάγκη που δεν καλύφθηκε και εστιάζουν στο να σώσουν τον άλλον που υποφέρει, παρά να βοηθήσουν τελικά τον εαυτό τους να ξεπεράσει το κενό που έχει δημιουργηθεί από τα παιδικά τους χρόνια.
• Σκοπός του σωτήρα είναι να απαλλάξει τον άλλον από τα προβλήματά του, να του αλλάξει θεώρηση ζωής ή ακόμα και συμπεριφορά, προκειμένου να τον σώσει.
• Τους προσφέρει τελικά ευχαρίστηση το να θεραπεύουν τις πληγές των συντρόφων τους.
• Επειδή η σχέση έχει βασιστεί στους ρόλους του «σωτήρα» και του «εξαρτημένου», αν επιλυθεί το πρόβλημα είναι πολύ πιθανό να λήξει και η σχέση.

Πώς αντιδρούν όταν τους δίνεται προσοχή;

Όταν οι ρόλοι έστω και για μια στιγμή αντιστρέφονται, φαίνεται πως εκείνοι που τείνουν να σώζουν συνέχεια τους άλλους βρίσκονται σε άβολη θέση. Αν για παράδειγμα, τους πει ο σύντροφος τους «η σημερινή μέρα είναι αποκλειστικά για σένα», είναι πολύ πιθανό να ταραχθούν. Το να ακούσουν θέλω να είσαι το επίκεντρο της προσοχής μου, μπορεί να τους προκαλέσει μέχρι και πανικό.

Παρότι μπορεί να αποζητούν αυτού του είδους την προσοχή, δεν είναι τελικά εξοικειωμένοι με τη συγκεκριμένη προσέγγιση και έτσι τους φαίνεται ξένη. Τους υπενθυμίζει τη δική τους πληγή που δεν έχουν καταφέρει να θεραπεύσουν και κουβαλάνε ακόμα μαζί τους.

Η συμπεριφορά αυτή δείχνει άτομα τα οποία έχουν μέσα τους μια δόση φόβου που δεν έχουν διαχειριστεί. Γι’ αυτό και η πραγματική πράξη γενναιοδωρίας δεν είναι απλά να παρέχεις υπερβολική βοήθεια στον άλλον, αλλά να του επιτρέπεις να σου προσφέρει κι εκείνος όσα δεν κατάφεραν να σου δώσουν οι γονείς σου.

Πολλοί άνθρωποι, λοιπόν, τείνουν να βοηθάνε υπερβολικά τους άλλους στην προσπάθεια τους (συνειδητή ή ασυνείδητη) να αποφύγουν να διαχειριστούν δικά τους τραύματα ή γιατί τελικά θα ήθελαν και οι ίδιοι μια ανάλογη «διάσωση». Σε τελικό στάδιο, αποζητούν την αναγνώριση και την αποδοχή των προσπαθειών τους, κάτι που δεν έρχεται πάντα από τους τύπους ανθρώπων που βοηθάνε.

Φυσικά, το να προσφέρεις βοήθεια και φροντίδα στους άλλους, πόσο μάλλον στο σύντροφο σου, δεν είναι κατακριτέο από μόνο του. Αντίθετα, δηλώνει ενσυναίσθηση και είναι βασικό χαρακτηριστικό που αποζητούμε όλοι σε μια υγιή σχέση.

Το φαινόμενο παίρνει άλλες διαστάσεις όταν καταλήγει να στέκεται εμπόδιο στην προσωπική σου ευημερία. Μπορεί να είναι ανώφελο, μέχρι και επικίνδυνο να προσπαθείς να σώσεις έναν άνθρωπο που χρειάζεται περισσότερη βοήθεια όση μπορείς να του προσφέρεις, ή να του ζητάς να κάνει κάποια αλλαγή που αδυνατεί ο ίδιος.

Σε κάθε περίπτωση, οι λόγοι που έχουν οδηγήσει κάποιον να υιοθετήσει τον ρόλο του σωτήρα μπορεί να διαφέρουν. Γι’ αυτό είναι καλύτερο να εστιάσεις στην προσωπική σου υγεία και να προσπαθήσεις να αναγνωρίσεις πιθανά μοτίβα που έχουν συμβάλει σε αυτές τις συμπεριφορές. Πάντα υπάρχει η επιλογή να συμβουλευτείς κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, για να σε καθοδηγήσει στη διαδικασία αυτοβελτίωσης.