ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ ΑΚΟΥΜΕ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ;

Πώς εξηγείται η αίσθηση ανακούφισης και ασφάλειας που αισθανόμαστε κάθε φορά που ακούμε μια θλιμμένη μουσική ή ένα μελαγχολικό τραγούδι;

Από την εφηβεία, θυμάμαι τον εαυτό μου να καταφεύγει στην μουσική. Αμέτρητες μελωδίες και τραγούδια έντυναν τις μέρες και, κυρίως, τις νύχτες μου. Οι ατέλειωτες ώρες δακρύβρεχτων ακροάσεων που έκαναν support στην ψυχική μου κατάσταση είχαν ένα κοινό: περιελάμβαναν θλιμμένα μοτίβα. Κλασική μουσική, σύγχρονη, ροκ, ελληνικά – το ρεπερτόριο ήταν τεράστιο, αλλά η διάθεση μία: θλίψη. Ακόμα και τις στιγμές που ήμουν καλά, η μουσική  που επέλεγα ήταν μελαγχολική.

Ομοίως σήμερα, αν κι ίσως όχι στον ίδιο βαθμό, τα τραγούδια που θα ακούσω οδηγώντας ή  χαζεύοντας τη θέα από το μπαλκόνι μου δεν θα τα χαρακτήριζα «του κεφιού». Δεν έχω αποσαφηνίσει τους λόγους που καταφεύγω στη λυπημένη μουσική. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι στο άκουσμά της νιώθω συναισθηματική ασφάλεια, εκτόνωση και οικειότητα, σαν να έχω συντροφιά τον πιο δικό μου άνθρωπο. Και μάλλον δεν είμαι η μόνη που το αισθάνεται αυτό.

Μα γιατί το τραγούδι προτιμάμε να είναι λυπητερό;

Η λύπη θεωρείται γενικά ένα δυσάρεστο συναίσθημα. Ωστόσο, με κάποιον τρόπο μοιάζει σαν να την επιδιώκουμε, ανάλογα βέβαια με την αισθητική που εκφέρεται. Στις περισσότερες μορφές τέχνης, η λύπη δεν μας απωθεί, αντιθέτως μας ελκύει με έναν παράξενο τρόπο.

Pexels Ivan Samkov

Η ευχαρίστηση που μας προκαλεί μια μελαγχολική μουσική σχετίζεται με διάφορους παράγοντες, όπως αναφέρει ο David Huron, επίτιμος καθηγητής μουσικολογίας, στο βιβλίο του The Science of Sadness: A New Understanding of Emotion (2024).

1. Η μουσική εκφράζει  ψυχικές καταστάσεις, μιμούμενη τους ήχους της ανθρώπινης φωνής

Όπως όταν κάποιος είναι κατηφής μιλά χαμηλόφωνα και ήρεμα, έχοντας μια πιο «σκοτεινή» χροιά, το ίδιο συμβαίνει με την μελαγχολική μουσική. Ακούγοντας ένα αργό μουσικό κομμάτι μια μέρα που η διάθεσή σου δεν είναι καλή, ταυτίζεσαι με την ατμόσφαιρα και αισθάνεσαι ασφαλής.

2. Στο άκουσμα μιας θλιμμένης μελωδίας τα συναισθήματά μας εκτονώνονται

Αυτό βοηθάει να διαχειριστούμε την απογοήτευση και «διώχνει» τον θυμό ή τη λύπη μας προκαλώντας κάθαρση. Όταν ακούμε μια λυπητερή μουσική ή παρακολουθούμε μια στενάχωρη ταινία, είμαστε προστατευμένοι από το συναίσθημα που η ίδια η μουσική ή η ταινία αντιπροσωπεύουν. Συμπάσχουμε με την κατάσταση, αποφορτιζόμαστε συναισθηματικά, όμως δεν κινδυνεύουμε. Είμαστε ασφαλείς, μακριά από το γεγονός.

3. Όταν ακούμε μελαγχολική μουσική, ο οργανισμός απελευθερώνει προλακτίνη

Η προλακτίνη είναι η ορμόνη που ευθύνεται για την παραγωγή και τη διατήρηση του μητρικού γάλακτος. Η παρουσία της προλακτίνης επιφέρει συναισθήματα ηρεμίας και ψυχικής γαλήνης όμοια με εκείνα που αισθάνεται μια μητέρα όταν θηλάζει, περιορίζοντας τα συμπτώματα της θλίψης.

4. Η μουσική σχετίζεται με την ενσυναίσθηση

Με τον όρο ενσυναίσθηση περιγράφουμε την ικανότητα κάποιου να αισθάνεται τι περνάει ο άλλος. Φαίνεται ότι οι άνθρωποι που επηρεάζονται συναισθηματικά από μια θλιμμένη μουσική είναι αυτοί που παρουσιάζουν τα υψηλότερα επίπεδα ενσυναίσθησης και το αντίστροφο.

5. Η νοσταλγία, το γλυκό συναίσθημα της αναπόλησης, διεγείρεται στο άκουσμα μελαγχολικής μουσικής

Πολλές από τις κομβικές στιγμές της ζωής μας έχουν συνδεθεί με συγκεκριμένα μουσικά θέματα, έχουν δηλαδή «το τραγούδι τους». Αυτές τις αναμνήσεις, που τις ανακαλούμε με τη φαντασία μας, προκαλούν συναισθήματα ευχαρίστησης για όσα ζήσαμε και θλίψης για όσα έχουν χαθεί.

6. Ένα αγαπημένο μελαγχολικό τραγούδι είναι ικανό να μας φτιάξει τη διάθεση

Όσο παράξενο και να φαίνεται, η θλιμμένη μουσική μπορεί να σε κάνει να αισθανθείς ότι δίπλα σου έχεις έναν εικονικό φίλο, που σε υποστηρίζει και συμπορεύεται με τα συναισθήματά σου. Οι παρηγορητικοί στίχοι ενός μελαγχολικού τραγουδιού μοιάζουν σαν να έχουν γραφτεί για σένα. Σου μιλάνε, σε συμβουλεύουν και τελικά σε βοηθούν να διαχειριστείς τις μαύρες σκέψεις.