ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΜΕΤΑΝΙΩΝΟΥΜΕ ΠΟΥ ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΑΙΔΙΑ; ΕΝΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΟΥ YALE ΕΞΗΓΕΙ

Ένα κλισέ που ακούγεται συχνά θέλει ο ερχομός ενός απογόνου να «ολοκληρώνει την ευτυχία» ενός ζευγαριού. Ωστόσο, η πραγματικότητα δείχνει ότι τα παιδιά δεν φέρνουν πάντα –και σίγουρα όχι μόνο– την ευτυχία. Γιατί λοιπόν ο κόσμος παίρνει το «ρίσκο» να κάνει;

Για αιώνες ολόκληρους, τα παιδιά ήταν προορισμός ζωής. Μια από τις σημειώσεις της λίστας με τα «πρέπει» όσων όφειλε να κάνει κάθε εκπρόσωπος του είδους για να είναι ολοκληρωμένος. Τη σήμερον ημέρα, τίθεται σε πρώτο πλάνο και το θέμα της επιλογής. Ότι μπορούμε να βρούμε νόημα στη ζωή μας, ακόμα και αν δεν κάνουμε παιδιά. Ότι δεν είναι απαραίτητο στοιχείο για να νιώσουμε ολοκληρωμένοι ή πως το πέρασμα μας από τη Γη δεν ήταν μάταιο.

O Paul Bloom είναι καθηγητής ψυχολογίας στο Yale University. Ως ειδικός στην ψυχολογία της παιδικής ανάπτυξης, του κοινωνικού συλλογισμού και της ηθικής, με πολλά βραβεία για την έρευνα, τη συγγραφή και τη διδασκαλία του, κλήθηκε από το Big Think να εξηγήσει γιατί οι άνθρωποι αποκτούν παιδιά «μολονότι δεν τους κάνουν πάντα χαρούμενους».

Όσα είχε να καταθέσει σίγουρα θα σε κάνουν να σκεφτείς λίγο περισσότερο τη δική σου ζωή, αλλά και όσων γύρω σου δεν έχουν αποκτήσει παιδιά. Όπως λέει χαρακτηριστικά στο βίντεο, τα αρνητικά είναι προφανή: τα χρήματα, το άγχος, οι άγρυπνες νύχτες, η στέρηση ύπνου, όλος ο χρόνος που απαιτούν τα παιδιά. Μελέτες διαπιστώνουν ότι στα ζευγάρια που έχουν παιδιά αυτός είναι ο Νο 1 λόγος που προκαλούνται εντάσεις και τσακωμοί – όχι οι συγγενείς, το σεξ ή τα οικονομικά.

Πώς εξηγεί ο Bloom το γιατί δεν μετανιώνουμε που κάνουμε παιδιά

Είναι μια πραγματικά δύσκολη ερώτηση. Από ηδονική άποψη, είναι τα παιδιά θετικά ή αρνητικά; Νομίζω ότι οι απαντήσεις θα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, με ίσως απρόβλεπτους τρόπους. Ο κόσμος δεν φαίνεται να λέει «Ουάου, τι καταστροφή ήταν αυτή. Τι κακή κίνηση».

Νομίζω ότι αν πείτε σε γονείς «Ξέρετε ότι υπάρχουν πολλά δεδομένα που λένε ότι τα παιδιά δεν σας κάνουν γενικότερα πιο ευτυχισμένους», συχνά η απάντησή τους θα είναι «Δεν είναι αυτός ο λόγος που έκανα παιδιά. Δεν είναι αυτός ο λόγος που αγαπώ τα παιδιά μου».

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Νομίζω ότι ο λόγος πηγαίνει πίσω στο χρόνο, στην ιδέα του παρακινητικού πλουραλισμού. Παρακινητικός πλουραλισμός είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι θέλουν πολλά πράγματα: θέλουμε ευχαρίστηση, να είμαστε καλοί, νόημα, σκοπό. Αν ρωτήσετε γονείς εάν η ζωή τους έχει νόημα, τείνουν να λένε «ναι» περισσότερο από όσο οι άνθρωποι που δεν έχουν παιδιά.

Τα είδη της ευτυχίας

Ο Danny Kahneman, Ισραηλινός ψυχολόγος και οικονομολόγος, γνωστός για τη δουλειά του στη ψυχολογία της κρίσης και της λήψης αποφάσεων και καθηγητής στο Princeton, μιλάει για δύο διαφορετικά είδη ευτυχίας.

• Το ένα είναι η «βιωμένη ευτυχία» που σημαίνει ότι κάνεις κάτι, σε χαϊδεύω στον ώμο και σε ρωτάω «Πόσο χαρούμενος είσαι; Πώς πάει;»
• Το άλλο είναι «η ευτυχία της ανάμνησης»: θυμάστε πώς κάνατε κάτι και πόσο σας άρεσε;

Η βιωμένη ευτυχία με τα παιδιά είναι περίπλοκη και συχνά χαμηλότερη από ό,τι θα περιμένατε. Αυτή που θυμόμαστε μπορεί να είναι μεγαλύτερη. […] Συχνά θυμόμαστε τις κορυφές. Τις καλές στιγμές.

Σε ό,τι αφορά την απόκτηση παιδιών, έχουμε εκατομμύρια αναμνήσεις αυτών των υπέροχων στιγμών, στις οποίες μπορούμε να επιστρέφουμε ξανά και ξανά και να τις «φροντίζουμε». Έτσι, η ευτυχία της ανάμνησης μπορεί να είναι υψηλή.

Σε ό,τι αφορά τη βιωμένη ευτυχία που αφορά πράγματα που συμβαίνουν μέσα στην καθημερινότητα, π.χ. τις άπειρες αλλαγές πάνας, τις αμέτρητες φορές που ξυπνάς αξημέρωτα, την ξεχνάς.

ΤΟ ΝΑ ΑΠΟΚΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΠΟΥ ΣΕ ΑΛΛΑΖΕΙ ΜΕ ΤΡΟΠΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ.

Τι προτείνει ο Bloom;

Αν με ρωτήσει κάποιος αν θα του σύστηνα να κάνει παιδί, θα απαντήσω πως είναι μια πολύ δύσκολη απόφαση. Θα τον προέτρεπα να εξερευνήσει τι σημαίνει να έχεις παιδί. Να διαβάσει έρευνες σχετικές με το πώς οι άνθρωποι περιγράφουν τις ζωές τους.

Να μιλήσει με γονείς, χωρίς να έχει δεδομένο πως πρόκειται για μια πολύ καλή ή μια πολύ κακή απόφαση. Δεν υπάρχουν τα δεδομένα να υποστηρίξουν το ένα ή το άλλο.

Αυτό που μπορεί να βρει είναι το πόσο καλά συνδυάζεται με το πώς είσαι εσύ που ενδιαφέρεσαι να μάθεις την απάντηση ή το πώς θέλεις να είσαι.

Το να αποκτάς παιδιά είναι όπως λέει μια φίλη και συνάδελφός μου, η φιλόσοφος Laurie Paul «μια μετασχηματιστική εμπειρία». Είναι εμπειρία από αυτές που σε αλλάζουν με τρόπο που τώρα δεν μπορείς να προβλέψεις. Δεν μπορείς να κάνεις προβολή του πώς είναι να είσαι γονιός.

Όταν γίνεις γονιός, θα γίνεις ένας διαφορετικός άνθρωπος από αυτόν που είσαι σήμερα. Θα έχεις διαφορετικές προτεραιότητες, διαφορετικά ενδιαφέροντα, διαφορετικά κίνητρα για να κάνεις κάτι, διαφορετικές εμπειρίες.

Θα προσθέσω μια προειδοποίηση που είναι ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι για να αποκτήσετε νόημα στη ζωή.

Κάποιοι άνθρωποι που αγαπώ πολύ δεν είναι γονείς είτε λόγω περιστάσεων είτε λόγω επιλογής και ζουν πλούσιες και γεμάτες ζωές. Υπάρχουν περισσότερες από μία διαδρομές στο να βρεις το νόημα της ζωής σου.