ΓΙΑΤΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΟΛΟΓΙΑ ΔΕΝ ΣΕ ΑΦΗΝΕΙ ΝΑ ΕΞΕΛΙΧΘΕΙΣ

Η καταστροφολογία είναι τοξική και μας κρατάει εγκλωβισμένους σε έναν κύκλο αρνητικών σκέψεων. Αν όμως την αναγνωρίσουμε, μπορούμε να την καταπολεμήσουμε.

Καταστροφολογία σημαίνει να σκέφτεσαι πάντα το χειρότερο σενάριο. Να πιστεύεις ότι είσαι σε χειρότερη κατάσταση από αυτή στην οποία πραγματικά βρίσκεσαι, να υπερβάλλεις ή –χρησιμοποιώντας μια δόση χιούμορ– να είσαι «drama queen».

Στην πράξη, καταστροφολογία σημαίνει να πιστεύεις ότι αν αποτύχεις σε μια εξέταση θα αποτύχεις ολοκληρωτικά στη ζωή σου, ότι αν δεν αναρρώσεις γρήγορα από μια επέμβαση δεν θα γίνεις ποτέ καλά ή ότι αν σε εγκαταλείψει ο/η σύντροφός σου δεν θα μπορέσεις να είσαι ποτέ ξανά ευτυχισμένος/-η.

Αν αναγνωρίζεις τον εαυτό σου σε κάποιες από τις παραπάνω καταστάσεις, τότε συνέχισε να διαβάζεις.

Γνωρίζοντας την καταστροφολογία

Το να σκέφτεται κανείς τις συνέπειες μιας απόφασης ή ενός συμβάντος δεν είναι παράλογο. Όλοι σκεφτόμαστε τι έκβαση θα πάρουν τα πράγματα αν κάνουμε το ένα ή το άλλο. Ωστόσο, αν μόνο αρνητικές σκέψεις κατακλύζουν το μυαλό μας και πάντα –μα πάντα– σκεφτόμαστε το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα, τότε καταστροφολογούμε.

Όπως ορίζει η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία (APA), οι άνθρωποι καταστροφολογούν όταν πιστεύουν ότι το χειρότερο δυνατό αποτέλεσμα θα προκύψει από μια συγκεκριμένη ενέργεια ή μια συγκεκριμένη κατάσταση ή όταν αισθάνονται σαν να βρίσκονται εν μέσω μιας καταστροφής σε καταστάσεις που μπορεί να είναι σοβαρές και ενοχλητικές αλλά δεν είναι απαραίτητα καταστροφικές.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Έρευνες έχουν δείξει ότι η καταστροφολογία μπορεί να αποτελέσει σοβαρή απειλή για την ψυχική υγεία και να ενισχύσει τα αισθήματα δυσφορίας που συνοδεύουν καταστάσεις όπως ο χρόνιος πόνος. Επίσης, η καταστροφική σκέψη είναι συχνά σύμπτωμα μιας υποκείμενης κατάστασης ψυχικής υγείας, όπως το άγχος ή η κατάθλιψη.

Γιατί σκέφτομαι πάντα το χειρότερο σενάριο;

Οι ειδικοί δεν γνωρίζουν ακόμα την ακριβή αιτία της καταστροφολογίας. Ωστόσο, μερικές φορές οι καταστροφικές σκέψεις μπορεί να εμφανίζονται ως αντίδραση σε ένα ή περισσότερα τραυματικά γεγονότα ή εμπειρίες της ζωής. Επίσης, οι καταστροφικές σκέψεις μπορεί να λειτουργούν ως μηχανισμός αντιμετώπισης τον οποίο το άτομο έμαθε από μέλη της οικογένειάς του ή άλλη άτομα του στενού του κύκλου.

Οι ειδικοί λένε ότι η καταστροφολογία μπορεί να οφείλεται ακόμα και σε αλλαγές που συμβαίνουν στον εγκέφαλό μας. Για παράδειγμα, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2010 και εξέταζε την καταστροφολογία λόγω χρόνιου πόνου έδειξε ότι τα άτομα που την βίωσαν είχαν αλλαγές στις αντιδράσεις της υπόφυσης και του υποθαλάμου τους.

Αναγνώρισε τα σημάδια

Υπάρχουν ορισμένα σημάδια που μπορούν να σε βοηθήσουν να καταλάβεις ότι καταστροφολογείς:

• Κατακλύζεσαι από συναισθήματα κατάθλιψης, άγχους ή απαισιοδοξίας.
• Κάνεις αγχώδεις σκέψεις.
• Νιώθεις ότι έχεις κολλήσει στο μυαλό σου.
• Σε καταβάλλει ο θυμός ή ο φόβος.
• Μιλάς στον εαυτό σου αρνητικά.
• Ψάχνεις υπερβολικά στο διαδίκτυο για λύσεις σε οποιοδήποτε πρόβλημα αντιμετωπίζεις.
• Κάνεις «overthinking», δηλαδή πιάνεις τον εαυτό σου να σκέφτεται υπερβολικά μια κατάσταση, μια επιλογή ή ένα γεγονός.

«Η ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ ΖΩΗ, ΦΙΛΕ. ΑΠΛΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΜΕ ΝΑ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΜΕ».

Πώς η καταστροφολογία σε κρατάει πίσω

Υπάρχουν τρόποι να αποβάλλουμε την καταστροφολογία. Η αυτοφροντίδα (το «αγαπώ τον εαυτό μου» δεν είναι κλισέ), η συζήτηση με αγαπημένα πρόσωπα και η ψυχοθεραπεία μπορούν να μας βοηθήσουν να αμφισβητήσουμε τις αρνητικές σκέψεις και τα συναισθήματα που βιώνουμε.

Πολλές φορές οι πραγματικά χρήσιμες συμβουλές είναι αυτές που λαμβάνουμε από ανθρώπους που έχουν βιώσει ή βιώνουν την ίδια κατάσταση με εμάς. Πρόσφατα διάβασα τη συνέντευξη που έδωσε σε διαδικτυακό περιοδικό ο αμερικανός ηθοποιός Echo Kellum και συγκράτησα ένα μέρος της απάντησής του στην ερώτηση «ποια είναι η καλύτερη συμβουλή για την ψυχική υγεία που έχεις λάβει ποτέ;».

«Είχα την τάση να καταστροφολογώ σε στιγμές στη ζωή μου ή να θέλω να τις επιταχύνω, αλλά η σκέψη ότι κι αυτό θα περάσει, ότι θα το πάρω μέρα με τη μέρα, ότι θα αναπνέω στη στιγμή, ήταν κάτι που με βοήθησε πολύ. Με βοήθησε να επιβραδύνω, να εκτιμήσω πού βρίσκομαι και να γνωρίζω ότι ό,τι κι αν περνάω, θα μπορούσε πάντα να είναι χειρότερο.

[...] "Η ζωή είναι ζωή, φίλε". Απλά πρέπει να συνεχίσουμε να προσπαθούμε».

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.