ΓΙΑΤΙ Η ΕΛΠΙΔΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ

Εσύ ελπίζεις ή αισιοδοξείς; Και για να το θέσουμε λίγο πιο σωστά, εσύ τι από τα δύο κάνεις στις εποχές που ζούμε; Θα ήθελες να ελπίζεις ή θα προτιμούσες να αισιοδοξείς; Για πολλούς, αυτές οι δύο έννοιες ταυτίζονται, όχι όμως για την επιστήμη της ψυχολογίας που θέλησε να το διερευνήσει και κατέληξε πως η ελπίδα είναι ισχυρότερη από την αισιοδοξία.

Ένα από τα πιο συνηθισμένα εργαλεία των ψυχολόγων για τη μέτρηση της αισιοδοξίας είναι οι ερωτήσεις του τύπου: πόσο συμφωνείς με δηλώσεις όπως: «Σε αβέβαιους καιρούς, συνήθως περιμένω το καλύτερο». Όσοι συμφωνούν απόλυτα, θεωρούνται ιδιαίτερα αισιόδοξοι. Όμως η αισιοδοξία μπορεί να βασίζεται στην πεποίθηση ότι η τύχη θα μεσολαβήσει και όχι η δράση για να πάνε τα πράγματα καλά. Τα βιβλία αυτοβοήθειας και προσωπικής ανάπτυξης είναι γεμάτα προτροπές και τεχνάσματα για να υιοθετήσεις μια αισιόδοξη νοοτροπία. «Φαντάσου τον καλύτερο δυνατό εαυτό σου» ή «Εστίασε στο καλύτερο δυνατό σενάριο», γράφουν.

Όπως αναφέρει σε έρευνα της η αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Hope College, Kendra Thomas, η έννοια της ελπίδας δεν ταυτίζεται με την αισιοδοξία, γιατί η ελπίδα δεν έχει να κάνει με το να βλέπεις τη θετική πλευρά των πραγμάτων. Η ελπίδα είναι μια κατάσταση που βοηθά τους ανθρώπους να αντέξουν τις δυσκολίες, να τις αντιμετωπίσουν κατά μέτωπο και να έχουν το βλέμμα τους στραμμένο στον στόχο τους. Σύμφωνα με τις έρευνες, η ελπίδα σε εξοπλίζει με ισχυρή θέληση να πετύχεις και με στρατηγική για να κατακτήσεις ένα στόχο.

Είναι η αισιοδοξία υπερεκτιμημένη;

Έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι η ελπίδα έχει καλύτερα αποτελέσματα από την αισιοδοξία στις ακαδημαϊκές επιδόσεις, καθώς και στην ικανότητα των ανθρώπων να αντιμετωπίζουν τον πόνο. Πολλά επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν ότι η ελπίδα βελτιώνει την υγεία των ατόμων και τους χαρίζει ευεξία.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα μιας άνεργης νεαρής γυναίκας που στην έρευνα που διεξήγαγαν οι ψυχολόγοι, ανέφερε ότι υπέβαλλε αιτήσεις για δουλειά για τέσσερα συνεχή χρόνια και είχε σκοπό να συνεχίσει, αν και γνώριζε πολύ καλά τις αντικειμενικές δυσκολίες της αγοράς εργασίας.

Στην έρευνα ανέφερε πως το να στέλνει βιογραφικά και το να διαβάζει κάθε βράδυ στο παιδί της ένα παραμύθι πριν κοιμηθεί ήταν τα δύο πράγματα που τη γέμιζαν ελπίδα. Δεν επρόκειτο για μια αφελή ελπίδα η οποία περίμενε να γίνει ένα θαύμα, αλλά μια ιδέα που τη βοηθούσε να μην παραιτηθεί από την προσπάθεια.

Η ελπίδα στην υπηρεσία του κοινού καλού

Το να υποβιβάζεις την ελπίδα σε ένα εργαλείο αυτοβελτίωσης, υποβαθμίζει την αξία αυτής της αρετής. Η ελπίδα έχει θετική επίδραση σε πράγματα που ξεπερνούν τον στενό μικρόκοσμο της προσωπικής ανάπτυξης. Αυτός είναι και ο λόγος που πολλοί ψυχολόγοι θέλησαν να μελετήσουν την έννοια της ελπίδας έξω από τα στενά όρια της προσωπικής επιτυχίας, σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Η ερευνητική ομάδα που διεξήγαγε την έρευνα όρισε αυτή την ηθική ελπίδα σαν μια ελπίδα που στοχεύει στο κοινό καλό, που προκύπτει από τις δυσκολίες και ενδυναμώνεται από τις σχέσεις.

Επιπλέον, η ελπίδα όπως προκύπτει από την έρευνα δεν είναι τίποτε χωρίς τη δράση. Όπως είχε πει και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ «επικρατεί μια παράξενα παράλογη αντίληψη ότι υπάρχει κάτι στην ίδια τη ροή του χρόνου που θα θεραπεύσει αναπόφευκτα όλα τα δεινά. Στην πραγματικότητα, ο ίδιος ο χρόνος είναι ουδέτερος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε καταστροφικά είτε εποικοδομητικά».

Συνεπώς, αυτό που κάνει την ελπίδα αρετή δεν είναι η ικανότητά της να προάγει την ευτυχία και την επιτυχία, αλλά η δέσμευσή της σε ένα μεγαλύτερο καλό, πέρα από τον εαυτό μας.