ΓΙΑΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΝΙΩΘΕΙΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ;

Η καλοκαιρινή μελαγχολία δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Μια ψυχολόγος εξηγεί γιατί συμβαίνει, πότε είναι ανησυχητική και πώς μπορείς να την αντιμετωπίσεις.

Κατά κοινή παραδοχή, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν συνδέσει το καλοκαίρι με την ξεκούραση, τις διακοπές και το αίσθημα της ξεγνοιασιάς. Ενώ πολύς κόσμος αδημονεί να φτάσει η αγαπημένη του εποχή και να απολαύσει όσα έχει να του προσφέρει το καλοκαίρι, μια μερίδα ανθρώπων βιώνει έντονη θλίψη με τον ερχομό του Ιουνίου. Μάλιστα, ο επιστημονικός όρος Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή περιγράφει την καλοκαιρινή κατάθλιψη, η οποία περιλαμβάνει αίσθημα μελαγχολίας, δυσφορία, ευερεθιστότητα, κόπωση και στρες.

Η καλοκαιρινή κατάθλιψη υποδηλώνει μια δυσκολία προσαρμογής στο κλίμα του καλοκαιριού, όπου η ζέστη και η έντονη ηλιακή ακτινοβολία, ο ελεύθερος, αδόμητος χρόνος και η πίεση για διασκέδαση οδηγούν τους ανθρώπους σε εκνευρισμό, δυσκολίες στον ύπνο, υπερένταση, ακόμα και απώλεια βάρους. Και ενώ το φαινόμενο αυτό μπορεί να συνδέεται με κάποια οργανικότητα ή προδιάθεση, οι βασικοί λόγοι δημιουργίας του είναι ψυχοκοινωνικοί.

Πού μπορεί να οφείλεται η καλοκαιρινή μελαγχολία

Οι κυρίαρχοι λόγοι εμφάνισης της ψυχικής αυτής κατάστασης σχετίζονται κυρίως με τις υπέρμετρες προσδοκίες για διασκέδαση, ξεκούραση και αψεγάδιαστες στιγμές, καθώς και με τη ματαίωση αν αυτές οι προσδοκίες δεν ικανοποιηθούν.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Ταυτόχρονα, το αίσθημα της μελαγχολίας μπορεί να πυροδοτείται από την τακτική σύγκριση του ατόμου με τους άλλους που δείχνουν να απολαμβάνουν το καλοκαίρι προβάλλοντας ξεχωριστές εικόνες από ειδυλλιακές διακοπές, και το αίσθημα αυτολύπησης ή αυτοκριτικής αν το ίδιο το άτομο δεν έχει καταφέρει να διασφαλίσει τις αντίστοιχες απολαύσεις για τον εαυτό του.

Φυσικά, πραγματικές δυσκολίες στη ζωή του ατόμου μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση καλοκαιρινής κατάθλιψης, όπως οικονομική δυσχέρεια, θέματα υγείας, πένθος, απώλειες ανθρώπων, διαζύγιο, χωρισμός, απόλυση, μετακόμιση, οικογενειακές συγκρούσεις, επαγγελματικά και προσωπικά προβλήματα. Τα ψυχοπιεστικά αυτά γεγονότα δεν υπολογίζουν ότι είναι καλοκαίρι, οπότε η παρουσία τους δεν επιτρέπει στο άτομο να βιώσει το χαρμόσυνο κλίμα. Έτσι, νιώθει αποκομμένο, ενεργοποιείται το τραύμα και ο ψυχικός πόνος.

Επιπρόσθετα, η ρεαλιστική ή συναισθηματική μοναξιά και αίσθηση απομόνωσης από τους άλλους ανθρώπους μπορεί να βιώνεται πιο δύσκολα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν οι περισσότεροι οργανώνουν τις διακοπές με την οικογένεια και τους φίλους τους.

Τέλος, άνθρωποι που βιώνουν καλοκαιρινή κατάθλιψη συχνά αναφέρουν ότι την εποχή αυτή αναδύονται εικόνες από το παρελθόν που μπορεί να τους φορτίζουν συναισθηματικά και να συμβάλλουν στην ψυχική τους κατάσταση. Για παράδειγμα, αναμνήσεις είτε από την παιδική ηλικία, είτε από προηγούμενες περιόδους της ζωής μας, οι οποίες μπορεί να μας γεμίσουν με νοσταλγία αν ανασύρουμε ευχάριστες εικόνες οικογενειακής θαλπωρής με πρόσωπα που ίσως δεν είναι πια εν ζωή, είτε με θυμό αν ανακαλέσουμε δύσκολες στιγμές του παρελθόντος, λάθη δικά μας ή προβληματικές συμπεριφορές σημαντικών άλλων.

Πότε είναι ανησυχητική;

Όποια και αν είναι τα βαθύτερα αίτια ή οι επιφανειακές αφορμές της καλοκαιρινής κατάθλιψης, θα χρειαστεί να προσέξουμε την συμπτωματολογία που εμφανίζεται και να μας θορυβήσει εάν παρουσιάσουμε:

• βαθύτατη θλίψη,
• ενοχές,
• άγχος,
• απαισιοδοξία,
• αίσθημα κενού,
• μειωμένο ενδιαφέρον και ικανοποίηση από δραστηριότητες,
• δυσλειτουργία στην καθημερινότητα,
• αϋπνία,
• ανορεξία ή βουλιμία,
• εύκολη κόπωση,
• δυσκολία συγκέντρωσης,
• μειωμένη απόδοση στις υποχρεώσεις,
• αργός βιορυθμός,
• ψυχοσωματικές ενοχλήσεις και
• υπαρξιακές αγωνίες.

Σε περίπτωση που νιώθουμε έντονη δυσκολία, θα χρειαστεί να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να λάβουμε κατάλληλη στήριξη.

Πώς να αντιμετωπίσεις την καλοκαιρινή μελαγχολία

Εάν τα συμπτώματα είναι πιο ελαφριά και διαχειρίσιμα, όπως συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις, θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε τις παρακάτω μεθόδους για να βελτιωθεί το συναίσθημά μας:

• Αρχικά, να δείξουμε αποδοχή των συναισθημάτων αυτών, κατανοώντας την πηγή που τα δημιουργεί και τα διαιωνίζει, με στόχο να τα φυσιολογικοποιήσουμε.
• Στη συνέχεια, η προσπάθεια για αυτοφροντίδα και κάλυψη των πραγματικών μας αναγκών μπορούν να μας στηρίξουν προς την εξισορρόπηση της διάθεσης.
• Παράλληλα, χρειάζεται οριοθέτηση όσων –ανθρώπων ή καταστάσεων– μας πιέζουν προκειμένου να επιτύχουμε τον επαναπροσδιορισμό των προσδοκιών μας με στόχο την επιλογή και τον προγραμματισμό δραστηριοτήτων που μας ταιριάζουν και ανταποκρίνονται στις δυνατότητές μας.
• Πάνω από όλα, είναι βοηθητικό να αφουγκραστούμε τις ανάγκες του βαθύτερου εαυτού μας, να μας επιτρέψουμε να πάρουμε τον χρόνο που χρειαζόμαστε, να σεβαστούμε και να υπερασπιστούμε τα προσωπικά μας θέλω.

Η Δρ. Ναταλία Κουτρούλη είναι ψυχολόγος με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική.