ΓΙΑΤΙ ΕΝΔΕΧΕΤΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΑΠΟΔΙΔΕΙ Η ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙΣ

Αν νιώθεις ότι η ψυχοθεραπεία που κάνεις δεν έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, ίσως ευθύνεσαι κι εσύ. Μάθε πώς και πάρε τα μέτρα σου.

Δεν είναι λίγες οι φορές που προβάλλουμε μεγάλη αντίσταση στην απόφαση να ξεκινήσουμε ψυχοθεραπεία. Μάλιστα, όχι τυχαία, αυτό μπορεί να συμβαίνει την περίοδο που την έχουμε πραγματικά ανάγκη. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους βάζουμε εμπόδια στην ψυχοθεραπεία, τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκειά της. Και είναι ανθρώπινο.

Κάποιες φορές, ενώ μπορεί να έχουμε πάει στον ψυχοθεραπευτή πολύ συνειδητά και με συγκεκριμένο αίτημα προς επίλυση, εξακολουθούμε να έχουμε μέσα μας ισχυρές αντιστάσεις. Το αποτέλεσμα είναι η ψυχοθεραπεία να μην λειτουργεί ή να μην αποδίδει στον βαθμό που θα θέλαμε.

Φυσικά, η μη αποτελεσματική θεραπεία μπορεί να οφείλεται και στον ίδιο τον ειδικό, που ενδέχεται να μην είναι κατάλληλος για εμάς. Άλλοτε, μπορεί η απόφαση να μην είναι καν δική μας, αλλά να μας έχει πιέσει κάποιος δικός μας να πάμε. Το κείμενο αυτό δεν αφορά αυτές τις περιπτώσεις, παρά μόνο τις δικές μας αντιστάσεις κατά τη διάρκεια μιας συνειδητής πορείας.

Τι είναι η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία και πώς λειτουργεί;

Η έννοια της αντίστασης είναι θεμελιώδης στον ψυχοδυναμικό τρόπο σκέψης και έχει να κάνει με την αμφιθυμία του θεραπευόμενου να προσπαθήσει να αλλάξει. Δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο μα ούτε και κατακριτέο. Η διαδικασία της αλλαγής μέσω της ψυχοθεραπείας είναι δύσκολη έως και επώδυνη κάποιες φορές.

Illustration: Χριστίνα Αβδίκου

Ακριβώς επειδή η ψυχοθεραπεία είναι μια αποσταθεροποιητική διαδικασία, ο θεραπευόμενος μπορεί συνειδητά να αποζητά την αλλαγή, αλλά ασυνείδητα να αντιστέκεται σε αυτήν. Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιεί τους ίδιους μηχανισμούς άμυνας που τόσα χρόνια του προσέφεραν μια ενδοψυχική ισορροπία. Τώρα όμως αυτή η ισορροπία πρέπει να καταστραφεί για να βρεθεί μια νέα πιο υγιής και αποτελεσματική.

Πώς μπορεί να εκφράζεται η αντίσταση στην ψυχοθεραπεία

Αυτή την αντίσταση την εκδηλώνουμε με πολλούς τρόπους, άλλοτε πιο ξεκάθαρους κι άλλοτε πιο συγκαλυμμένους. Για παράδειγμα:

• Σιωπή κατά τη διάρκεια της συνεδρίας.
• Συστηματική αργοπορία στα ραντεβού.
• Ακυρώσεις των ραντεβού.
• Ειρωνεία, διακωμώδηση ή και άρνηση στα όσα λέει ο θεραπευτής.

Πιο συγκαλυμένοι τρόποι είναι:

• Η επαναλαμβανόμενη συζήτηση επιφανειακών ζητημάτων.
• Η άρνησή μας να μιλήσουμε για συγκεκριμένα θέματα, θεωρώντας ότι ο θεραπευτής θα μας κρίνει, θα μας ειρωνευτεί ή ακόμη και ότι θα μοιραστεί τα όσα του είπαμε. Συχνά εδώ υπάρχει κι η πεποίθηση ότι ορισμένα πράγματα είναι πολύ προσωπικά και γι' αυτά δεν μιλάει κανείς.

Ποιες είναι οι συνέπειες της αντίστασης

Τα φαινόμενα αντίστασης συχνά οδηγούν τη ψυχοθεραπεία σε ένα τέλμα χωρίς πρόοδο. Είναι ένας από τους λόγους για τον οποίο πολλοί θεραπευόμενοι, ακόμη κι αν κάνουν χρόνια θεραπεία, δεν βλέπουν το αποτέλεσμα και την εξέλιξη που θα περίμεναν ή θα που θα ήθελαν.

Φυσικά, ευθύνη έχει και ο θεραπευτής ο οποίος οφείλει να καθοδηγεί τον θεραπευόμενο να εισχωρήσει πιο βαθιά στις σκέψεις και τα συναισθήματά του και να τα εκφράζει ανοιχτά, χωρίς υπεκφυγές. Από την άλλη, ο ρόλος του θεραπευτή δεν είναι να εξαλείψει αυτές τις αντιστάσεις με αυστηρό ή απότομο τρόπο. Ο ρόλος του είναι να τις αναγνωρίσει, να τις κατανοήσει και μαζί με τον θεραπευόμενο να τις αναλύσουν, ώστε να υπάρξει πρόοδος στην εμπειρία της ψυχοθεραπείας.

Αναγνώρισε τη δική σου ευθύνη

Την προηγούμενη φορά που πήγα στον ψυχοθεραπευτή μου, συναντήθηκα με το παιδί που βρισκόταν εκεί πριν από μένα. Είχε μαζί του ένα από τα ζωάκια του και, όπως έμαθα, είχε αρκετά. Η δική του αντίσταση εκφραζόταν έτσι: με το να ασχολείται με τα ζωάκια του κατά τη διάρκεια της συνεδρίας.

Αν φέρεσαι σαν αυτό το παιδί με τον δικό σου τρόπο, το ξέρεις μόνο εσύ. Μήπως είναι καιρός να αλλάξεις συμπεριφορά και να επιτρέψεις στην ψυχοθεραπεία να δουλέψει υπέρ σου;