ΕΧΟΥΝ ΦΥΛΟ ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ;

Τα παιχνίδια δεν έχουν φύλο. Τα παιχνίδια υπάρχουν για να βοηθούν τα παιδιά να εκφραστούν και όχι για να τα εγκλωβίζουν σε στερεότυπα.

«Για άντρας έχετε πολύ καλές διατάσεις», με επευφημεί –φαντάζομαι– η δασκάλα του πιλάτες. Εκεί, σε μια αίθουσα γεμάτη γυναίκες, ένα ρεύμα περνάει το σώμα μου αυτόματα. Τούτη η έμφυλη παρατήρηση, το κομπλιμέντο, εμένα με κλείδωσε. Μεγάλωσα σε μια εποχή και σε μια κοινωνία που σαφώς διαχώριζε τα αγορίστικα από τα κοριτσίστικα παιχνίδια. Ενώ για ένα κορίτσι είναι τίτλος τιμής να είναι μαγκάκι ή αγοροκόριτσο, αμήχανη σιωπή περιέβαλε τις αποφάσεις των αγοριών να παίξουν με κούκλες. Για τις προηγούμενες γενιές, ήταν πραγματικά δύσκολο να ξεριζώσουν από τη σκέψη τους την προτίμηση των παιχνιδιών από την κοινωνικοποίηση του φύλου και τη σεξουαλική ταυτότητα.

Μεγάλωσα με Playmobil και αγαπημένη μου σούπερ ηρωίδα ήταν η Wonder Woman. Ο μεγαλύτερος αδερφός μου είχε καβατζώσει για εκείνον όλους τους κουλ σούπερ ήρωες, οπότε βρήκα το δικό μου μονοπάτι. H Wonder Woman ήταν γρήγορη, αποτελεσματική και, όπως σε όλες τις γυναίκες, η ευαισθησία και η ενσυναίσθηση την έκαναν πιο ανθρώπινη.

Μεγαλώνοντας συνειδητοποίησα ότι προτιμώ την ευαισθησία, την καλοσύνη από όπου κι αν προέρχεται. Οι άντρες προτάσσουμε τον δυναμισμό, τη σκληρότητα, την απάθεια, καθώς αυτό έχουμε μάθει ότι είναι το φύλο μας. Δεν ήρθαμε όμως σ’ αυτή τη ζωή για να συντηρούμε στερεότυπα. «Το μπλε και το ροζ δεν ήταν ποτέ θέμα ψυχολογίας, ήταν μόνο θέμα μάρκετινγκ», μου λέει η Φίλια Αραπάκη, κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια ειδικευμένη στη γνωσιακή ψυχολογία.

iStock

Τα παιχνίδια ρόλων που χρειάζονται τα παιδιά

«Η κατηγοριοποίηση έχει να κάνει με την ασφάλεια. Θα επιλέξουμε το μπλε διότι είναι εύκολο κι ανώδυνο. Δεν έχουμε ενηλικιωθεί ακόμη ως λαός για να αναλάβουμε την ευθύνη. Είναι ο φόβος στο μη οικείο», εξηγεί η Φίλια, για τους λόγους που ακόμη χωρίζουμε τα παιχνίδια σε όπλα και κούκλες.

«Το παιχνίδι είναι μάθηση και δεν έχει να κάνει με το φύλο. Είναι το μέσο για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Κάθε παιδί είναι απαραίτητο να περάσει από όλα τα παιχνίδια. Τα παιχνίδια ρόλων είναι τα πιο σημαντικά. Μέσα από τις κούκλες και τα παιχνίδια ρόλων θα εκφράσει τα συναισθήματά του. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να τα διαχειριστεί, να τα διαπραγματευτεί».

Τα παιχνίδια είναι εφόδια για να μπορέσει να οξύνει ένα παιδί τις δεξιότητές του. Μια κούκλα θα κάνει ένα αγόρι να είναι πιο προσεκτικό, πιο τρυφερό με τα παιδιά.

iStock

Αγόρια ρομπότ, κορίτσια φέρι μποτ

Οι συνήθεις επευφημίες προς τον 2,5 ετών γιό μας έχουν να κάνουν με το πόσο δυνατός ή γρήγορος είναι. Σε ένα κορίτσι θα πεις τι ωραίο φόρεμα, τι ωραία μαλλιά που έχει. Δύσκολο να ξεριζώσεις τη συνήθεια. Πριν ακόμη μιλήσουν και περπατήσουν, έχει εγγραφεί στο νου τους ότι η ρώμη είναι ανδρικό προτέρημα και η φινέτσα κοριτσίστικο. Μπορεί να είναι και τα δύο ή τίποτα από τα δύο.

«Το πιο σημαντικό είναι να παραμείνουν πιστά σε αυτά που του αρέσουν. Να καταλάβουν ότι είναι φυσιολογικό να μην αρέσουν στους φίλους τους ή στους γονείς του αυτά που αρέσουν σε εκείνα», επισημαίνει η Φίλια Αραπάκη. Να είναι προετοιμασμένο το παιδί, να έχει εισπράξει αποδοχή και επιβεβαίωση. «Μαμά μου αρέσει πάρα πολύ, δεν πρέπει;». Κανένα παιχνίδι δεν είναι καλό ή κακό.

Συμπερίληψη στα παιχνίδια

Στις ΗΠΑ, η συζήτηση έχει ανοίξει: οι νέοι γονείς ζητούν συμπεριληπτικά παιχνίδια. Δεν απορρίπτουν απλώς την ουτοπική Barbie με τις τέλειες αναλογίες, αλλά θέλουν στα παιχνίδια να εκπροσωπούνται εθνικότητες, φύλα, προτιμήσεις και σωματότυπο. Ούτως ή άλλως, η διάκριση των παιχνιδιών με βάση το φύλο είναι μια αμερικανική επινόηση του προηγούμενου αιώνα και φαίνεται ότι σταδιακά αλλάζει.

Η Barbie κυκλοφορεί σε διαφορετικούς σωματότυπος και χρώματα. Τον περασμένο Μάρτιο, η Hasbro ανακοίνωσε ότι αποσύρει το Mr. από το παιχνίδι Potato Head για να ενισχύσει τη non binary συζήτηση. Χωρίς, βεβαίως, να αποσύρει τη μουστάκα του κυρίου ή την τσάντα της κυρίας. Δύσκολα αλλάζουν σελίδα.

iStock

Μαγειρέματα και όπλα

Σκέφτομαι ότι το «MasterChef» διαμόρφωσε μια νέα γενιά γονιών και παιχνιδιών. Η μαγειρική απεκδύθηκε το κοριτσίστικο στερεοτυπικό της πρόσημο και γέμισαν τα παιδικά δωμάτια ξύλινες κουζίνες και λευκά καπέλα.

Ο Άρης παίζει με τουβλάκια και φτιάχνει παζλ. Δεν έχει ακόμη όπλα και σπαθιά. Η αλήθεια είναι ότι δεν θα θέλαμε καθόλου, αλλά και πάλι, δεν αποφασίζω εγώ τι θα αρέσει στο παιδί. Προς το παρόν, χαίρομαι που ούτε οι φίλοι του έχουν τέτοια παιχνίδια. Κοιμάται με τον Μπίμπο, ένα αρκουδάκι, στο οποίο πολύ συχνά προβάλει τα δικά του συναισθήματα.

Αν θελήσει μια κούκλα με στρας και μπούκλες ξανθές; «Στην ηλικία τεσσάρων με έξι ισχύει πολύ το “κοιτάζω τους άλλους για να δω ποιος είμαι”», σημειώνει η Φίλια. «Θέλει πάρα πολλή δουλειά από τους γονείς. Να μην αισθανθεί ενοχή το παιδί για τις επιλογές του». Από το τι θα φορέσει, τι θα ακούσει, με τι θα παίξει μέχρι το ποιους θέλει για φίλους του.