ΕΤΣΙ ΘΑ ΓΛΙΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΚΡΙΝΙΑ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ ΣΟΥ

Η γκρίνια στη σχέση είναι ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται σε πολλά ζευγάρια. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτήν τη συμπεριφορά και πώς μπορούμε να την αποτρέψουμε;

Είναι εύκολο να γκρινιάζουμε μέσα στις σχέσεις και εύκολο να αποσυρόμαστε επειδή ο άλλος γκρινιάζει. Σχεδόν ποτέ η γκρίνια δεν αφορά μόνο τον έναν από τους δύο. Ανθίζει μέσα σε έναν φαύλο κύκλο παθητικοεπιθετικής συμπεριφοράς, έναν χορό αποφυγής που αφορά και τους δύο συντρόφους.

Στην ουσία, αυτό που κοινώς αποκαλούμε «γκρίνια» περιγράφει μια συνθήκη στην οποία ο ένας από τους δύο συντρόφους αποζητά τη συναισθηματική υποστήριξη με έμμεσο τρόπο. Οι όψεις είναι πολλές και οι εκφάνσεις είναι πιθανό να ποικίλλουν: ο/η σύντροφος μπορεί να εκφράζεται λεκτικά («δεν με ακούς», «δεν μιλάμε», «δεν κάνεις τίποτα») ή μη λεκτικά (κρατώντας απόσταση, μην απαντώντας, αναστενάζοντας, δείχνοντας θλίψη, κρατώντας «μούτρα»…). Μπορεί να έχει τη μορφή της επίκρισης, της διαρκούς έκφρασης του ανικανοποίητου.

Τι κρύβεται πίσω από την γκρίνια σε μια σχέση;

Τελικά, ένας τέτοιος τρόπος διαχείρισης αποκρύπτει την πηγή του προβλήματος, την πραγματική ανάγκη του ατόμου. Πίσω από την «γκρίνια» κρύβονται οι βαθύτερες συναισθηματικές ανάγκες των ανθρώπων.

Είμαστε σχεδιασμένοι να αναζητούμε την ανακούφιση και την υποστήριξη στις στενές μας κοντινές σχέσεις και, στην ενήλικη ζωή, κυρίως στις συντροφικές. Αν για κάποιον λόγο (συνήθως στο πρώτο μας οικογενειακό περιβάλλον, που ενδέχεται να αποδειχθεί κατά κάποιοι τρόπο προβληματικό) μάθαμε ότι αυτό δεν επιτρέπεται ή δεν είχαμε επαρκώς διαθέσιμους γονείς, τότε όταν ερχόμαστε σε επαφή με τις ανάγκες αυτές δεν έχουμε την εξοικείωση να τις εκφράζουμε άμεσα.

iStock

Το ρίσκο να αισθανθούμε απόρριψη το βιώνουμε ιδιαίτερα απειλητικό και έτσι αναστέλλουμε την αυθεντική έκφραση των αναγκών μας. Αυτό εντείνεται στις συνθήκες που το στρες αυξάνεται και η ανάγκη για συναισθηματική αντοχή και αντοχή στη ματαίωση είναι μεγαλύτερη.

Τέτοιες συνθήκες μπορεί να είναι η γέννηση ενός παιδιού, η αλλαγή τόπου κατοικίας, η απόλυση ή αλλαγή εργασίας. Όταν ο ένας από τους δύο συντρόφους κατακλύζεται από άγχος, ψυχική ή σωματική κούραση που μπορεί να απειλούν και τη δική του αίσθηση αξίας, η τάση είναι να λειτουργεί περισσότερο σε μια συνθήκη άμυνας.

Τότε, είναι πιθανόν να επιλέγει έναν μη ευθύ τρόπο, όπως η γκρίνια, που τις περισσότερες φορές δεν βοηθά τη σχέση. Η παθητική έκφραση της ανάγκης για υποστήριξη έχει διπλή λειτουργία:

• από τη μια αναστέλλει την πραγματική έκφραση της ανάγκης μας,
• από την άλλη προστατεύει τον άλλο σύντροφο από το να μετακινηθεί για να κατανοήσει περισσότερο τη θέση του άλλου.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα γκρίνιας στο ζευγάρι

Μια τέτοια συνθήκη είναι κάτι που συναντάμε ιδιαίτερα συχνά στη διεργασία της ψυχοθεραπείας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Μίνας και του Γιώργου.

«Δεν με καταλαβαίνει με τίποτα», έλεγε η Μίνα. «Είμαι υποχρεωμένη να του γκρινιάζω συνέχεια να δει τι θα κάνει με τη δουλειά, να ζητήσει επιτέλους αυτή την αύξηση. Μόνο εγώ έχω το άγχος με τα οικονομικά, δουλεύω όλη μέρα και το απόγευμα ασχολούμαι με το παιδί. Όσες φορές και να του το πω, η απάντηση είναι “θα δούμε”. “Θα σου πω εν καιρώ”. Δεν θέλω άλλο να γίνεται αυτό…»

Σε πρώτο επίπεδο, είναι εύκολο να χαρακτηρίσει κανείς τη συμπεριφορά της Μίνας ως γκρίνια. Καθώς όμως προχωρά σε μια πιο πλούσια και σύνθετη ανάγνωση της πραγματικότητας, βρίσκει την εσωτερική δυσκολία της Μίνας να εκφράσει τον βαθύτερο φόβο ότι σε όλη της ζωής θα κληθεί να επωμίζεται μόνη της όλη την οικογένεια. Κάτι που στα πρώτα χρόνια της ζωής της ήταν ένα πραγματικό βίωμα, αφού οι γονείς της την είχαν επιφορτίσει με ένα σωρό ενήλικες ευθύνες.

iStock

Στο τώρα, αντί να μιλήσει για την πραγματική αγωνία και να ζητήσει από τον Γιώργο να καταλάβει το συναίσθημά της, καταφεύγει στην «γκρίνια». Εκφράζεται έμμεσα μέσα από παράπονα που αφορούν κυρίως πρακτικά θέματα.

Ο Γιώργος δεν μπορεί να εντοπίσει την αληθινή της ανάγκη για υποστήριξη και μοίρασμα. Αντίθετα, ακούει τη σύντροφό του να μην είναι ποτέ ευχαριστημένη από εκείνον. Έτσι αποσύρεται, το μήνυμα χάνεται και η Μίνα βλέπει έναν σύντροφο να απομακρύνεται...

Υπάρχει λύση στο πρόβλημα;

Φυσικά, η λύση είναι η πιο άμεση αναζήτηση συναισθηματικής υποστήριξης. Είναι πολύ πιο βοηθητικό να εκφράζουμε με λόγια αυτό που χρειαζόμαστε, είτε είναι πρακτικό είτε είναι συναισθηματικό. Όμως, αυτό δεν είναι πάντα το πιο εύκολο. Προϋποθέτει την καλή επαφή με τις δικές μας ανάγκες, τη βαθιά σιγουριά ότι αυτό που ζητάμε δεν χρειάζεται να το δικαιολογήσουμε.

Επίσης, προϋποθέτει το άνοιγμα προς τον άλλον. Το ρίσκο να αισθανθούμε ότι μπορεί να τον ξεβολεύουμε. Επίσης, το ρίσκο κάποιες φορές να δούμε ότι ο/η σύντροφός μας ίσως να μην μπορεί να ανταποκριθεί σε όλα όσα θέλουμε ή στον βαθμό που θα το περιμέναμε…

Γι’ αυτό και είναι σημαντική η ευθεία έκφραση των αναγκών μας. Γιατί μας βοηθάει να περπατήσουμε τη διαδρομή της σχέσης με ενήλικο τρόπο, να προσπελάσουμε τις ψευδαισθήσεις και τις μη λειτουργικές προσδοκίες. Να ζήσουμε τελικά μια κοντινή και ουσιώδη συντροφική σχέση.

Η Βασιλική Ντούμου, MSc, είναι Ψυχολόγος - Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια.