ΕΚΦΡΑΣΟΥ ΜΕ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΣ

Τι περιμένουμε για να δείξουμε στους άλλους την αγάπη μας; Τι νόημα έχει να εκφράζουμε ευγνωμοσύνη για όσα έχουμε στη ζωή μας; Δύο παρεμβάσεις Θετικής Ψυχολογίας, εμπειρικά τεκμηριωμένες, δίνουν την απάντηση.

Όταν ήμουν στην εφηβεία, μέσα στους υπαρξιακούς προβληματισμούς που φέρνει αυτή η ηλικία, είχε αναδυθεί μέσα μου ένας πολύ ιδιαίτερος τρόπος σύνδεσης με τους ανθρώπους. Σκεφτόμουν ότι θα μπορούσε ανά πάσα στιγμή ένας αγαπημένος άνθρωπος να χαθεί από τη ζωή μου, να φύγει, να πεθάνει.

Τι θα του έλεγα λοιπόν άμεσα, εκείνη τη στιγμή, αν ήξερα ότι πολύ σύντομα θα τον έχανα; Ποια λόγια, ποιες πράξεις, ποιες κινήσεις θα μπορούσαν να αποτυπώσουν αυτό που ένιωθα, αυτό που εκτιμούσα στον άλλο, αυτό που μέτραγε;

Αυτή η εσωτερική μου φιλοσοφική θεώρηση κινητοποίησε τότε μία πρακτική που ασπάζομαι μέχρι σήμερα: Ξεκίνησα να γράφω αναλυτικά λόγια αγάπης και ευγνωμοσύνης. Δεν έλεγα ένα σκέτο «σ’ αγαπώ». Μίλαγα για το τι κάνει ο άλλος και επιδρά πάνω μου θετικά, εξέφραζα την ευγνωμοσύνη μου με λεπτομέρεια στα συναισθήματα.

Και κάτι μαγικό γινόταν. Εγώ ένιωθα πιο χαρούμενη και πιο ευτυχής και μόνο που τα έγραφα. Ο παραλήπτης ένιωθε συγκίνηση και κάπως μου ανταπέδιδε την εκτίμηση του. Και μετά ένιωθα κι εγώ κι άλλη συγκίνηση.

Ελένη Καστρινογιάννη

Συγκίνηση – συν και κίνηση, κάτι κινείται, ρέει, προχωράει. Και η σχέση με αυτούς τους ανθρώπους, τους παραλήπτες των μηνυμάτων μου, δυνάμωνε, ομόρφαινε, άλλαζε θετικά.

Με αυτό το σκεπτικό, έγραψα γραμματάκια και καρτούλες σε φίλες, καθηγητές, συγγενείς, στους γονείς μου – δεν τελειώνει η λίστα των συνδέσεων, αν θέλεις.

Η ευγνωμοσύνη και τι μας προσφέρει

Από τότε, πέρασαν τα χρόνια και η έφηβη κοπελίτσα που έγραφε τα γράμματα μεγάλωσε, έγινε ψυχολόγος και «συναντήθηκε» με την επιστήμη της Θετικής Ψυχολογίας. Έτσι κατάλαβα, σήμερα πια, γιατί εκείνη η εφηβική πρακτική με έδενε τόσο με τους ανθρώπους. Αλλά πάνω από όλα κατάλαβα, γιατί βοηθούσε εμένα να νιώθω πιο καλά, πιο θετικά.

Δύο παρεμβάσεις Θετικής Ψυχολογίας, εμπειρικά τεκμηριωμένες, δίνουν την εξήγηση. Ποιες είναι αυτές;

1. Το γράμμα Ευγνωμοσύνης

Μία από τις παλιότερες παρεμβάσεις που εισήγαγε ο «πατέρας» της Θετικής Ψυχολογίας, ο Martin Seligman, στα αμφιθέατρα του Πανεπιστημίου ήδη από το 2005. Η οδηγία είναι απλή: «Διάλεξε κάποιον άνθρωπο που είχε κάποια θετική επίδραση στη ζωή σου και δεν τον έχεις ευχαριστήσει μέχρι σήμερα. Γράψε με λεπτομέρεια για ποιους λόγους είσαι ευγνώμων που υπάρχει/υπήρξε στη ζωή σου».

Στην αρχική εκδοχή, οι φοιτητές έγραφαν το γράμμα και καλούσαν τον παραλήπτη στην ώρα της διάλεξης για να το διαβάσουν μπροστά του. Οι σκηνές συγκίνησης που βίωσαν οι πρωτεργάτες αυτής της άσκησης είπαν ότι ήταν απερίγραπτες. Στην πορεία, η άσκηση αυτή δοκιμάστηκε ξανά και ξανά, με διάφορες παραλλαγές σε όλες τις ηλικίες και σε ποικίλες ομάδες-στόχο. Κάθε φορά, τα ευρήματα συνέκλιναν σε ενδυνάμωση της ευεξίας αυτού που έγραφε το γράμμα, για σχεδόν ένα μήνα.

2. Νοητική Αφαίρεση

Ενώ στην ευγνωμοσύνη εστιάζουμε στο θετικό που υπάρχει στη ζωή μας, με τη νοητική αφαίρεση κάνουμε το αντίθετο: επιδιώκουμε οικειοθελώς να σκεφτούμε την πιθανότητα το θετικό να μην υπήρχε.

Οι οδηγίες σε αυτή την παρέμβαση είναι οι ακόλουθες:

«Σκέψου ένα θετικό γεγονός στη ζωή σου, όπως ένα επαγγελματικό ή ακαδημαϊκό επίτευγμα, τη γέννηση του παιδιού σου ή ένα ξεχωριστό ταξίδι που έκανες. Φέρε στο νου σου την περίοδο εκείνη που συνέβη αυτό το θετικό γεγονός και όλες τις συνθήκες που συντέλεσαν στο να προκύψει. Στη συνέχεια, φαντάσου όλες τις πιθανότητες που υπήρχαν όλο αυτό να μην γίνει – για παράδειγμα αν δεν είχες δώσει εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο ή αν δεν είχες περάσει. Γράψε ποιες μικρές ή μεγαλύτερες αποφάσεις θα μπορούσες να μην έχεις πάρει και έτσι να μην έχει προκύψει όλο αυτό. Και, τέλος, οραματίσου τη ζωή σου σήμερα χωρίς αυτό το θετικό συμβάν. Πώς θα ήσουν, τι θα έλειπε, πώς θα ένιωθες.»

Θα περίμενε κανείς οι συμμετέχοντες σε αυτή την άσκηση να νιώθουν άσχημα ως συνέπεια αυτής της διαδικασίας. Και όμως, η έρευνα έδειξε ότι οι άνθρωποι που προσπάθησαν να φανταστούν πώς θα ήταν η ζωή τους αν δεν είχε προκύψει το θετικό συμβάν, βίωσαν ενδυνάμωση της θετικότητας.

Το παραπάνω πείραμα «πατάει» και σε μία γνωστή ταινία του 1946, με τίτλο «Μια υπέροχη ζωή». Σε μία πολύ δύσκολη στιγμή, ο πρωταγωνιστής καθοδηγείται από έναν άγγελο εξ ουρανού, να κάνει ακριβώς αυτό: να αφαιρέσει νοερά, κομματάκι κομματάκι, οτιδήποτε σημαντικό έχει κάνει στη ζωή του. Με αυτή τη νοητική αφαίρεση, που στην ταινία την βλέπουμε και με τη βοήθεια της εικόνας, ο Τζορτζ δυναμώνει και συνειδητοποιεί τι αξίζει στη ζωή.

Σας προσκαλώ λοιπόν να δοκιμάσετε κι εσείς. Κάντε τις ασκήσεις μαζί ή και χωριστά.

Φανταστείτε ότι κάποιο θετικό συμβάν δεν προέκυψε τελικά και δείτε την τωρινή πραγματικότητα μέσα από αυτόν τον νέο «φακό».

Φανταστείτε ότι κάποιος σημαντικός άνθρωπος στη ζωή σας δεν θα υπάρχει και μεταφέρετε την σε εκείνον τη συνειδητοποίηση που αυτό θα φέρει στην καρδιά σας.

Πείτε, δείξτε, εκφράστε όλα όσα νιώθετε, τώρα που είναι «εδώ».

Και θα γεμίσει γλυκύτητα θετικότητας η καρδιά όλων.

Η Άννυ Μπενέτου είναι ψυχολόγος (Msc, Phd) και ασχολείται με τη Συμβουλευτική και τη Θετική Ψυχολογία.