ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΛΛΗΛΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΟ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙΣ;

Όλοι μας θέλουμε μια ζεστή, ουσιαστική σχέση με τον/τη σύντροφό μας, όμως πού βρίσκεται η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην αλληλοστήριξη από την αλληλεξάρτηση;

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πρόκληση στη ζωή από τις ανθρώπινες σχέσεις. Ενώ όλοι μας θέλουμε να δημιουργούμε με τους γύρω μας σχέσεις ισότιμες, ασφαλείς, ουσιαστικές, που να βασίζονται στην ειλικρίνεια και να μας γεμίζουν χαρά και ικανοποίηση, σε βάθος χρόνου τα συναισθήματα αυτά συχνά αλλάζουν, προκαλώντας μας προβληματισμό – αν όχι δυστυχία.

Ειδικά οι πολύ στενές σχέσεις, όπως η σχέση με τον/την σύντροφό μας, είναι που μας απασχολεί περισσότερο, καθώς μπορεί να έχουμε επενδύσει σε αυτήν τα μεγαλύτερα όνειρά μας. Τι ακριβώς σημαίνει, όμως, αυτό; Σημαίνει ότι η ζωή μας είναι βασισμένη στη ζωή του άλλου; Ότι μοιραζόμαστε τα πάντα – το σπίτι, τα χρήματα, τα προβλήματα, τους στόχους; Ότι είμαστε υπεύθυνοι για τον άλλον και ότι οι ανάγκες του πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα στη ζωή μας; Ότι οι δυσκολίες του και οι επιτυχίες του είναι και δικές μας;

«Ο γάμος απαιτεί θυσίες», ακούμε συχνά να λένε, και αυτό δημιουργεί στο μυαλό μας μια κατάσταση δύσκολη, απαιτητική. Μία διαδικασία διαρκούς προσπάθειας, κατά την οποία ο εαυτός μας οφείλει να μπει σε δεύτερη μοίρα προκειμένου να στηρίξουμε τη σχέση. Μήπως, όμως, αυτό δεν είναι αλληλοστήριξη, αλλά αλληλεξάρτηση; Και μήπως τα δύο μέρη της σχέσης, εσύ και ο άλλος, χάνουν έτσι τον εαυτό τους; Με λίγα λόγια, μήπως είμαστε κι εμείς μπερδεμένοι για το είδος της σχέσης που θέλουμε να έχουμε;

Παλεύοντας σε μια σχέση αλληλεξάρτησης

Η επιτυχία των μακροχρόνιων σχέσεών μας βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ποιότητα της συναισθηματικής σύνδεσης που θα δημιουργήσουμε με τους άλλους. Η αλληλεξάρτηση δεν ακούγεται παράλογη για τον συνοδοιπόρο μας στη ζωή, σωστά; Οι περισσότεροι θέλουμε έναν άνθρωπο που να μας φροντίζει και να τον φροντίζουμε. Που να μας στηρίζει στις δύσκολες στιγμές και να είναι δίπλα μας στις χαρές. Έναν άνθρωπο που να ικανοποιεί τις ανάγκες μας και εμείς τις δικές του. Έναν άνθρωπο πάνω στον οποίον μπορούμε να βασιζόμαστε. Ακούγεται κάτι λάθος;

Μπορούμε σε μια τέτοια σχέση να διακρίνουμε πού τελειώνει αυτός και πού ξεκινάμε εμείς; Μπορούμε να είμαστε καλά και χωρίς τον άλλον άνθρωπο; Αν π.χ. κάποια μέρα βγει από το ζωή μας, μπορούμε να υπάρξουμε χωρίς αυτόν;

Η Αμερικανίδα σύμβουλος γάμου Darlene Lancer εξηγεί ότι οι σχέσεις αλληλεξάρτησης έχουν το χαρακτηριστικό να μην δίνεται στους δύο συντρόφους επαρκής χώρος για να είναι ο εαυτός τους, να αναπτυχθούν και να είναι αυτόνομοι. Όπως η ίδια λέει: «Στις μη υγιείς αυτές σχέσεις, ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι βασίζονται απόλυτα στον άλλον και στη σχέση τους προκειμένου να νιώσουν ότι έχουν κάποια αξία και ότι είναι καλά. Και όταν η σχέση δεν πηγαίνει καλά, γεννιούνται μέσα τους αισθήματα ενοχής και ντροπής».

Η Lancer σημειώνει ότι μια σχέση αλληλεξάρτησης περιλαμβάνει χαρακτηριστικά όπως:

• Ελλιπή ή καθόλου όρια
• Την ανάγκη με τη συμπεριφορά σου να γίνεσαι αρεστός
• Αντιδραστικότητα
• Μη υγιή/μη αποτελεσματική επικοινωνία
• Χειραγώγηση
• Δυσκολία στη συναισθηματική εγγύτητα
• Ελεγκτικές συμπεριφορές
• Αλληλοκατηγορίες
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση (μπορεί να αφορά τον έναν ή και τους δύο συντρόφους)
• Έλλειψη προσωπικών ενδιαφερόντων ή στόχων έξω από τη σχέση.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Πώς να χτίσεις μια σχέση αλληλοστήριξης

Η εξάρτηση είναι ένα από τα πρώτα έντονα συναισθήματα του έρωτα. Σε όλους έχει συμβεί στα πρώτα στάδια μιας ερωτικής σχέσης, να θέλουν διαρκώς να βρίσκονται κοντά στον/στη σύντροφό τους. Να παραμελούν ίσως για ένα διάστημα οτιδήποτε άλλο προκειμένου να απολαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερες στιγμές μαζί, να χαίρονται αυτή τη νέα ψυχική και σωματική επαφή με έναν άλλον άνθρωπο που νιώθουν σα να ήξεραν από πάντα.

Αυτά τα πρώτα «τρελά» συναισθήματα δεν κρατούν για πάντα, όμως είναι απαραίτητα για να διατηρήσουν το ενδιαφέρον μας για τον άλλον και έτσι να «εμβαθύνουμε στα μονοπάτια ενός πιο μακροχρόνιου έρωτα», όπως έχει αναφέρει και σε παλαιότερο άρθρο η ψυχολόγος Dr. Cheryl Fraser.

Οι δύο σύντροφοι τότε αναγνωρίζουν τη σημασία και την αξία του συναισθηματικού δεσμού τους προκειμένου πάνω σε αυτόν να χτίσουν μια σχέση ζωής ή ακόμα κι έναν γάμο. Και τότε μπορούμε να μιλάμε για αλληλοστήριξη.

Η Lancer επισημαίνει ότι αυτό που διαφοροποιεί τη σχέση αλληλοστήριξης από τη σχέση αλληλεξάρτησης είναι το γεγονός ότι στην πρώτη οι δύο σύντροφοι διατηρούν την αίσθηση του εαυτού μέσα στη δυναμική της σχέσης. Όπως εξηγεί:

«Οι σύντροφοι στην περίπτωση αυτή αναγνωρίζουν την αξία της ευαλωτότητας. Το να είναι, δηλαδή, σε θέση να στραφούν στον άλλον με ουσιαστικό τρόπο για να δημιουργήσουν συναισθηματική εγγύτητα. Εκτιμούν, επίσης, τον ίδιο τους τον εαυτό, την προσωπικότητα και την ιδιωτικότητά τους, και αυτό τους επιτρέπει να είναι αληθινοί χωρίς την ανάγκη να συμβιβάζουν τις ανάγκες ή τις αξίες τους».

Η Lancer επισημαίνει ότι η «εξάρτηση» ως λέξη ακούγεται τρομακτική και μη υγιής. Εντελώς αντίθετη με όσα διδασκόμαστε μεγαλώνοντας: Το να είμαστε, δηλαδή, ανεξάρτητοι και να μην έχουμε ανάγκη κανένα συναισθηματικό ή ψυχικό δεκανίκι. «Αρκεί την ίδια ώρα να μπορούμε να συνδεθούμε συναισθηματικά με τους άλλους, κάτι που τρομάζει ή δυσκολεύει τους ανθρώπους με έντονα ανεπτυγμένη αίσθηση ανεξαρτησίας».

Μια σχέση αλληλοστήριξης έχει, σύμφωνα με την ίδια, τα εξής χαρακτηριστικά:

• Υγιή όρια
• Ενεργητική ακρόαση
• Χρόνο για προσωπικά ενδιαφέροντα
• Ξεκάθαρη επικοινωνία
• Ανάληψη προσωπικής ευθύνης για την κάθε συμπεριφορά
• Δημιουργία ασφαλούς χώρου μέσα στον οποίον ο καθένας να μπορεί να είναι ευάλωτος
• Ενασχόληση του ενός με τον άλλον
• Υγιή αυτοεκτίμηση
• Το να είναι οι σύντροφοι ανοιχτοί και προσεγγίσιμοι μεταξύ τους

Όταν οι δύο σύντροφοι νιώθουν όχι μόνο αγάπη μα και αλληλοεκτίμηση, η σχέση γίνεται ένα ασφαλές καταφύγιο που δημιουργεί τη διαβεβαίωση ότι είναι μεν ξεχωριστές προσωπικότητες, αλλά δεν είναι μόνοι. Στη σχέση αυτή, δηλαδή:

• Ξέρουν τι τους αρέσει και τι έχει σημασία για εκείνους
• Δεν φοβούνται να ζητήσουν αυτό που θέλουν
• Περνά ο καθένας χρόνο με τους δικούς του φίλους και τη δική του οικογένεια
• Συνεχίζει ο καθένας να κυνηγά τους δικούς του στόχους
• Δεν ξεχνούν τις αξίες τους
• Βρίσκει ο καθένας χρόνο για τα χόμπι και τα ενδιαφέροντά του
• Δεν φοβούνται να πουν «όχι»
• Δεν βάζει κάποιους τον εαυτό του σε «δεύτερη μοίρα» για να ευχαριστεί τον άλλον

Για να επιτευχθεί μια σχέση αλληλοστήριξης χρειάζεται ο κάθε ένας από τους δύο συντρόφους να έχει μια ξεκάθαρη αίσθηση του εαυτού του και να είναι σαφής ως προς τις επιθυμίες του από την αρχή. Και στην πορεία της σχέσης ή του γάμου, όμως, δεν είναι ποτέ αργά για να βεβαιωθούμε πως οι επιθυμίες αυτές διατηρούν τη δική μας σφραγίδα, όσα χρόνια κι αν έχουν περάσει.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.