ΔΕΣ ΓΙΑΤΙ Η ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΣΕ ΤΑΛΑΙΠΩΡΕΙ

Έχετε αναρωτηθεί πότε και πώς ξεκίνησε αυτή η βασανιστική συνήθεια που βρίσκεται μέσα στο κεφάλι σας και λέγεται υπερβολική σκέψη; Μία ψυχολογική θεωρία προσπαθεί να την εξηγήσει ως αντίδραση στις παιδικές μας εμπειρίες.

Η υπερβολική σκέψη και η υπερανάλυση είναι κακές συνήθειες. Βρίσκονται πίσω από το εκτεταμένο άγχος και δημιουργούν εύφορο έδαφος για να εκδηλωθούν ψυχικά προβλήματα, όπως επαναλαμβανόμενα καταθλιπτικά επεισόδια.

Συνήθως πρόκειται για ένα δομημένο σύστημα που έχει παγιωθεί σε τρόπο ζωής και που τις περισσότερες φορές χαρακτηρίζεται από επικριτικό τόνο. Μοιάζει δηλαδή σα να έχεις μέσα στο κεφάλι σου μια επίμονη και επικριτική φωνή, αλλά και πολλές αμφιβολίες που σε εμποδίζουν να είσαι λειτουργικός σε όλα τα επίπεδα της ζωής.

Οι περισσότεροι ψυχοθεραπευτές βρίσκονται αντιμέτωποι με τέτοια περιστατικά και προσπαθούν να βοηθήσουν τους θεραπευόμενους να ξετυλίξουν το κουβάρι των σκέψεων που κουβαλούν μέσα τους. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να εφαρμόζεται σε ορισμένες χώρες του εξωτερικού η Μεταγνωστική Θεραπεία, που στοχεύει ακριβώς σε αυτό: να μάθει τους ανθρώπους με πρακτικούς τρόπους να μην υπεραναλύουν τα πάντα.

Ο ρόλος της παιδικής ηλικίας

Για την επιστήμη της ψυχολογίας, μεγάλο μέρος των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε ως ενήλικες οφείλεται στα βιώματα της παιδικής μας ηλικίας. Ορισμένοι μάλιστα ειδικοί έχουν μιλήσει για το εσωτερικό παιδί, το παιδί δηλαδή που κρύβουμε μέσα μας, το οποίο δεν έχει καλύψει τις ανάγκες του και «βγαίνει στην επιφάνεια» με διάφορες αφορμές στην ενήλικη ζωή μας.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Μία από αυτούς είναι και η ψυχολόγος Stefanie Stahl, η οποία έχει αφιερώσει την επαγγελματική της πορεία στη διερεύνηση του θέματος και έχει στηρίξει τη θεραπευτική της προσέγγιση σε αυτό. «Το εσωτερικό παιδί είναι το σύνολο των βιωμάτων μας –θετικών και αρνητικών– τα  οποία οφείλουμε στους γονείς μας και σε άλλα σημαντικά πρόσωπα», εξηγεί στο βιβλίο της Το παιδί που κρύβουμε μέσα μας.

Η υπερβολική σκέψη (ίσως) προκύπτει από τις παιδικές εμπειρίες

Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, η υπερβολική σκέψη είναι συχνά ένα τραύμα της παιδικής ηλικίας και πιο συγκεκριμένα η αντίδραση σε μια παιδική ηλικία κατά την οποία δεχτήκαμε πολλή κριτική και έπρεπε να αναλύσουμε όσα κάναμε και να απολoγηθούμε στους γονείς μας προκειμένου να κερδίσουμε την πολυπόθητη αποδοχή τους.

Η υπερβολική σκέψη αναπτύχθηκε ως τρόπος για να αποφύγουμε την επίκριση των γονιών μας και να μη νιώσουμε παρείσακτοι ή ελλιπείς. Ίσως ήταν ένας τρόπος να διατηρήσουμε την ηρεμία μέσα σε ένα χαοτικό σπίτι. Μάθαμε να επαγρυπνούμε, ώστε να αφουγκραζόμαστε την ενέργεια και τις διαθέσεις των γονιών μας, να προνoούμε για όλες τις πιθανές εκβάσεις και να δημιουργούμε ένα ασφαλές καταφύγιο για τον εαυτό μας.

Γιατί η υπερβολική σκέψη δημιουργεί ανασφάλεια και τι μπορούμε να αλλάξουμε

Η ειρωνεία είναι ότι η υπερβολική σκέψη αποτελεί μια πολύ κακή συνήθεια που συνδέεται με τη βαθιά ανασφάλεια. Δηλαδή, ενώ προσπαθούμε να πλαισιώσουμε ένα ασφαλές οικοδόμημα για να κρυφτούμε μέσα, στην πραγματικότητα χτίζουμε τη φυλακή μιας διαρκούς ανασφάλειας.

Γιατί; Επειδή η υπερανάλυση στέλνει στο νευρικό μας σύστημα το μήνυμα ότι δεν εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας στην πορεία της ζωής μας. Μας αποσυνδέει από το ένστικτό μας, το οποίο πρέπει να ακούμε, και μας κάνει να νιώθουμε διαρκώς ανεπαρκείς.

Αυτή η ανασφάλεια μπορεί να εκφραστεί με διάφορους τρόπους στην ενήλικη ζωή. Μπορεί να μας κάνει εργασιομανείς στην προσπάθειά μας να αποδεικνύουμε συνεχώς την αξία του εαυτού μας. Μπορεί να λέμε συνεχώς ναι, στην προσπάθειά μας να κρατάμε ευχαριστημένους τους γύρω μας ή μπορεί ακόμη να έχουμε τάση για συναισθηματική υπερφαγία, αδυνατώντας να χάσουμε βάρος.

Με άλλα λόγια, στην πραγματικότητα, αν και ενήλικες, συμπεριφερόμαστε σαν το φοβισμένο και μπερδεμένο παιδί που υπήρξαμε. Η λύση είναι να μάθουμε στο εσωτερικό μας παιδί ότι είναι αρκετό, είναι ασφαλές να χαλαρώσει και αξίζει να το αγαπούν. Το πώς θα το κάνει αυτό ο καθένας είναι μάλλον δική του υπόθεση...

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.