ΔΕΙΧΝΕΙΣ ΚΑΛΑ ΑΛΛΑ ΝΙΩΘΕΙΣ ΧΑΛΙΑ; ΙΣΩΣ ΦΤΑΙΕΙ ΤΟ «ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΠΑΠΙΑΣ»

Το «σύνδρομο της πάπιας» είναι αυτό που σου συμβαίνει όταν καμουφλάρεις το άγχος και τον πόνο με ένα αψεγάδιαστο, ψύχραιμο και γεμάτο αυτοπεποίθηση προσωπείο.

Έχεις παρατηρήσει ποτέ πώς κολυμπά μια πάπια; Φαινομενικά πλέει όμορφα, ήρεμα, γεμάτη χάρη, όμως κάτω από την επιφάνεια του νερού τα μικρά της πόδια κωπηλατούν αδιάκοπα, δίνοντας μια μικρή μάχη για να τη βοηθήσουν να μη βουλιάξει.

Η αντίθεση αυτή της φαινομενικής άνεσης με την επίπονη προσπάθεια που καλύπτει αποτελεί τη βάση ενός ψυχολογικού φαινομένου που εμφανίζεται στους ανθρώπους γύρω μας όλο και συχνότερα και ονομάζεται το «σύνδρομο της πάπιας».

Τι είναι το σύνδρομο της πάπιας;

Επί της ουσίας, πρόκειται για την τάση που έχουν ορισμένοι άνθρωποι να καλύπτουν τις εσωτερικές μάχες και όσα τους στρεσάρουν κάτω από ένα προσωπείο ψυχραιμίας και αυτοκυριαρχίας. Ο όρος επινοήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και έγινε γρήγορα δημοφιλής, αφού απηχούσε ως άριστη μεταφορά τις πιέσεις και προσδοκίες που υπάρχουν στη σύγχρονη κοινωνία.

Εξάλλου, πρόκειται για μια κατάσταση που παρατηρείται ιδιαίτερα σε άτομα που πασχίζουν για υψηλές επιδόσεις, π.χ. φοιτητές και ακαδημαϊκούς, που προσπαθούν να δείχνουν προς τα έξω ένα επιτυχημένο, δυναμικό προφίλ, ενώ παλεύουν μέσα τους με τεράστιο άγχος.

Τι το προκαλεί;

Ο τρόπος που ζούμε στις σύγχρονες κοινωνίες, τα «ζογκλερικά» που κάνουμε σε καθημερινή βάση προκειμένου να ισορροπήσουμε όλες τις ευθύνες που έχουμε αναλάβει στην προσωπική και επαγγελματική μας ζωή, ο τρόπος που κατανέμουμε την ενέργεια και τον χρόνο μας, όλα αυτά επηρεάζουν βαθιά την ψυχική και σωματική μας ευεξία.

Από το σύνδρομο της πάπιας υποφέρουν ιδιαίτερα τα άτομα που επιδιώκουν να διαπρέπουν σε όλους ή στους περισσότερους από τους παραπάνω τομείς. Πρόκειται για άτομα που δουλεύουν σκληρά για να το καταφέρουν αυτό, πασχίζοντας την ίδια ώρα αυτή ακριβώς η υπερπροσπάθειά να περάσει απαρατήρητη. Τελικά, δημιουργείται μια ανισορροπία μεταξύ της προσπάθειας που επενδύουν και των ανταμοιβών που αποκομίζουν.

Γιατί πολλοί μπορεί να κολυμπούν σε βαθιά νερά, όμως δεν έχουν όλοι έναν σαφή χάρτη. Και ακόμα κι αν προσπαθούν να βγάλουν μια άκρη στο πώς να τα καταφέρουν, π.χ. με τη  βοήθεια των γύρω τους, το ταξίδι του καθενός είναι πάντα διαφορετικό, ενώ διαφορετικά μετριέται και η επιτυχία για τον καθένα. Μέσω αυτής της αποσύνδεσης, λοιπόν, μεταξύ προσωπικής αντίληψης και πραγματικότητας, η πίεση να δείχνει κανείς αβίαστα επιτυχημένος φτάνει να γίνεται πνιγηρή.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Πνίγονται οι πάπιες;

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Emotion, το ανησυχητικό αυτό σύνδρομο μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Γιατί στην προσπάθειά μας να διατηρήσουμε την άψογη εικόνα μας μπορεί ακόμα και υποσυνείδητα να φιμώσουμε το άγχος και την ταλαιπωρία μας, να τα εσωτερικεύσουμε με τέτοιο τρόπο, που όχι μόνο να γίνουν επιπλέον βάρη στα βάρη μας, αλλά και να μας απομονώσουν από πιθανές πηγές υποστήριξης.

Καταλήγουμε, λοιπόν, να εξαπατούμε μόνοι μας τους εαυτούς μας, βαυκαλιζόμενοι ότι μπορούμε να αντιμετωπίζουμε κάθε πρόκληση μόνοι, χωρίς να χρειαζόμαστε βοήθεια από τους άλλους.

Όπως εξηγεί σε άρθρο του ο ψυχολόγος Mark Travers, Ph.D., «αυτή η απομόνωση δεν έρχεται χωρίς κόστος. Η απροθυμία μας να αναγνωρίσουμε τα τρωτά μας σημεία διαιωνίζει έναν κύκλο κρυμμένων μαχών και μας απομακρύνει από την ευκαιρία να συνδεθούμε αυθεντικά με τους άλλους».

Αποκρύπτοντας, λοιπόν, τα εμφανή σημάδια του αγώνα που δίνουμε ενδέχεται να βλάψουμε τόσο την ευεξία όσο και την σύνδεσή μας με τους άλλους. Γιατί η ψεύτικη αυτή εικόνα της αβίαστης επιτυχίας κρύβει μια βαθύτερη αλήθεια: ότι η αληθινή ολοκλήρωση, το γνήσιο επίτευγμα, απαιτεί από εμάς να αγκαλιάσουμε την προσπάθεια που καταβάλαμε κάτω από την επιφάνεια.

Με το να μιλάμε ανοιχτά για τους αγώνες μας, για τα τρωτά μας σημεία, προωθούμε μια κουλτούρα διαφάνειας και συμπόνοιας. Αναγνωρίζουμε ότι το να ζητάμε βοήθεια δεν αποτελεί ένδειξη αδυναμίας, αλλά ένα θαρραλέο βήμα μπροστά.