ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΔΕΙΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΞΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ;

Δύο ειδικοί εξηγούν πώς θα μπορέσεις να ξεχωρίσεις το «βάζω όρια» από τον εξαναγκαστικό έλεγχο, στο πλαίσιο μιας σχέσης.

Bρίσκεσαι σε σχέση και ο/η σύντροφός σου σού λέει να μην ποστάρεις «προκλητικές» φωτογραφίες ή να μην κάνεις παρέα με ανθρώπους που θεωρεί «ασταθείς». Οι περιορισμοί αυτοί βασίζονται στα δικά του/της προσωπικά κριτήρια και, όπως σου εξηγεί, πρόκειται για τα όριά του. Μπορεί στην περίπτωση αυτή να μιλάμε για μια «ανθυγιεινή», τοξική σχέση; Μπορεί στην πραγματικότητα να μην μιλάμε για όρια, αλλά για μια ελεγκτική συμπεριφορά και για εξαναγκαστικό/εξουσιαστικό έλεγχο (coercive control);

Οι ψυχολόγοι από το Πανεπιστήμιο του Salford, Linda Dubrow-Marshall και Rod Dubrow-Marshall αναφέρουν σε άρθρο τους ότι ο έλεγχος ή η παρακολούθηση των καθημερινών δραστηριοτήτων και της συμπεριφοράς ενός ατόμου, όπως π.χ. το να λογοδοτεί για το πού περνάει τον χρόνο του και να του υπαγορεύεται το τι θα φορέσει, περιλαμβάνεται στα παραδείγματα του βρετανικού νόμου για την Ενδοοικογενειακή Κακοποίηση.

Επίσης, η συναισθηματική και ψυχολογική αυτή κακοποίηση δεν συνοδεύεται απαραίτητα από άσκηση σωματικής βίας. Από την άλλη, τα υγιή όρια προάγουν την ακεραιότητα του ατόμου, στοχεύοντας στην προστασία κάθε πολύτιμης πτυχής της ζωής του.

Τι μπορεί να περιλαμβάνει η ψυχολογική κακοποίηση;

• Την χειραγώγηση των ανησυχιών ή των πεποιθήσεων ενός ατόμου ή την κατάχρηση μιας θέσης εμπιστοσύνης.
• Την εχθρική συμπεριφορά ή την «τιμωρία της σιωπής» (silent treatment) ως μέρος ενός προτύπου συμπεριφοράς που θα κάνει το θύμα να αισθάνεται φόβο.
• Την προσβολή (ακόμη και μπροστά σε άλλους).
• Το να κρατάς το θύμα ξύπνιο.
• Τη χρήση βίας ή απειλών προς τα κατοικίδια για εκφοβισμό του θύματος.
• Την απειλή πρόκλησης βλάβης σε τρίτους.
• Τη χρήση των κοινωνικών δικτύων για τον εκφοβισμό του θύματος.
• Το gaslighting.

Αυτά είναι ξεκάθαρα προειδοποιητικά σημάδια ψυχολογικής κακοποίησης, επομένως αν κάποιος τα βιώνει, καλό θα είναι να αναζητήσει βοήθεια. Η απομόνωση, ειδικότερα, είναι βασικό χαρακτηριστικό για τη διατήρηση του εξουσιαστικού ελέγχου.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Κάθε σχέση έχει τα πάνω και τα κάτω της. Οι διαφωνίες και οι συγκρούσεις μεταξύ συντρόφων είναι αναπόφευκτες και μερικές φορές μπορεί να είναι χρήσιμες. Αυτό που έχει σημασία είναι η προθυμία των συντρόφων αυτών να προσπαθήσουν να βρουν μια λύση που θα ικανοποιεί και τους δύο. Μπορεί να μην είναι η τέλεια λύση, αλλά κάποιοι συμβιβασμοί είναι απαραίτητοι για το καλό της σχέσης, με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν παραβιάζονται τα όρια και δεν πλήττεται η ακεραιότητα κανενός.

Σημαντικός είναι και ο ρόλος των φίλων και της οικογένειας, καθώς το άτομο που βιώνει εξαναγκαστικό έλεγχο μπορεί να μην τον αντιλαμβάνεται ως τέτοιο. Οι άνθρωποι γύρω του μπορεί να μιλήσουν μαζί του με τρόπο ήπιο και υποστηρικτικό και να το παραπέμψουν σε κατάλληλες δομές και επαγγελματίες ψυχικής υγείας.