3 ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΗΘΕΛΕΣ

Πόσο καθορίζουν οι πεποιθήσεις μας αυτό που είμαστε; Αν ισχύει το «είμαστε ό,τι πιστεύουμε», γιατί συμβαίνει αυτό και πώς μπορούμε να το αλλάξουμε ώστε να γίνουμε αυτό που θέλουμε; Μία ψυχολόγος δίνει τις απαντήσεις.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ένα θαυμαστό περίπλοκο όργανο, που προσλαμβάνει εικόνες και δεδομένα, αντιλαμβάνεται, εγγράφει, αποθηκεύει, τακτοποιεί, μεταποιεί και ανακαλεί πληροφορίες στη γλώσσα της λογικής και στη γλώσσα του συναισθήματος παράλληλα.

Αυτό που κυρίως χαρακτηρίζει τον εγκέφαλό μας είναι η πλαστικότητα, δηλαδή η ικανότητά του να αναγνωρίζει, να ανταποκρίνεται και να προσαρμόζεται σε νέα δεδομένα, να τροποποιηθεί κατά μία έννοια, χωρίς καν εμείς να αντιληφθούμε ότι έχουν συμβεί όλα αυτά!

Βάσει αυτής της λογικής, είμαι ό,τι πιστεύω, γιατί αυτό το δεδομένο έχω εγγράψει μέχρι τώρα στον εγκέφαλό μου και κανείς δεν με εμποδίζει να το αλλάξω αυτό. Κανείς, εκτός από εμένα.

Ο εγκέφαλος «πιστεύει» αυτό που του λέμε

Οι δύο πιο ισχυρές λέξεις για τον εγκέφαλό μας είναι: εγώ είμαι. Αυτές οι δύο λέξεις, τόσο απλές και τόσο ισχυρές ταυτόχρονα, είναι που δίνουν το σήμα, την εντολή στον εγκέφαλο να καταγράψει ποιος/α είμαι, ποια τα χαρακτηριστικά μου, τι με ορίζει, και να πράξει αντίστοιχα. Οι λέξεις είναι απλά το εργαλείο για να αποκωδικοποιήσουμε τις έννοιες και ο εγκέφαλός σου το ξέρει αυτό.

Αν λοιπόν εγώ είμαι ντροπαλή, αυτόματα θα μαζεύομαι κάθε φορά που γίνομαι το επίκεντρο της προσοχής και θα νιώθω αμήχανα. Κυριολεκτικά ο εγκέφαλος δίνει εντολή στο σώμα να γίνει πιο σκυφτό, πιο μαζεμένο, πιο χαμηλό. Αν εγώ είμαι σημαντική, το σώμα ορθώνεται και χαμογελώ, προσκαλώντας την προσοχή και νιώθοντας άνετα.

Αυτά με πολύ απλό τρόπο εξηγούν γιατί είμαστε ό,τι πιστεύουμε.

Πυρηνικές πεποιθήσεις: Όσα πιστεύουμε ότι είμαστε

Νομίζω πως το τελευταίο διάστημα έχει γίνει πολύς λόγος για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα μηνύματα, τόσο συνειδητά όσο και υποσυνείδητα, τον τρόπο με τον οποίο σχηματίζουμε την εικόνα του εαυτού μας και τα πιστεύω μας, και φυσικά το ότι οι πρώτοι που μας εμφυσούν αυτές τις πληροφορίες είναι οι γονείς μας ή το περιβάλλον μέσα στο οποίο ανατρεφόμαστε, ή –κατά μία έννοια– σχηματιζόμαστε. Εκεί κάπου δημιουργούνται οι πυρηνικές μας πεποιθήσεις, δηλαδή ποιοι πιστεύουμε ότι είμαστε.

iStock

Οι πεποιθήσεις που έχουμε για το ποιοι είμαστε γίνονται ουσιαστικά η εσωτερική φωνή μας, αυτή που τόσο καλά αναγνωρίζουμε και ακολουθούμε καθημερινά. Αυτή η εσωτερική φωνή μπορεί να μας λέει για παράδειγμα ότι είμαστε πολύ απασχολημένοι και δεν έχουμε χρόνο να πάμε στο γυμναστήριο.

Η ίδια εσωτερική φωνή μπορεί να μας λέει ότι δεν αξίζουμε την προαγωγή. Κι αφού αυτό είναι η πεποίθηση, εμείς την επιβεβαιώνουμε σε κάθε περίσταση. Για παράδειγμα: Είμαι πολύ απασχολημένος για να ασχοληθώ με την υγεία μου. Για να επιβεβαιωθεί αυτό το γνωστικό σχήμα, θα αναλάβω κι άλλα projects στη δουλειά. Αφού δεν προλαβαίνω, τι να κάνω; (οξύμωρο και αληθινό).

Παρόλο που δεν είχαμε κάποιον έλεγχο στις πληροφορίες που λάβαμε ως παιδιά και δημιουργήσαμε αυτά τα μοτίβα, ακριβώς επειδή ο εγκέφαλος έχει πλαστικότητα, ευτυχώς επαναπρογραμματίζεται.

Αυτό σημαίνει ότι ενώ η λογική (π.χ. πρέπει να γυμναστώ για να μην πονάω) ή η ικανότητα (πληρώ τα κριτήρια για την προαγωγή) δεν επαρκούν για να αλλάξω στάση στα πράγματα, η αλλαγή εκ των έσω δουλεύει μακροπρόθεσμα!

Πώς αλλάζει κανείς εκ των έσω;

Αλλάζοντας τα μοτίβα σκέψης και τις πεποιθήσεις του στον πυρήνα!

1. Εμπιστοσύνη στον εαυτό μου

Το να πιστέψω στον εαυτό μου είναι πολύ περισσότερο από το να μην με αμφισβητώ. Το να πιστέψω στον εαυτό μου είναι η βεβαιότητα ότι μπορώ να το καταφέρω. Στην περίπτωση αυτή δεν μιλάμε για μία βεβαιότητα κενή, αλλά περισσότερο για το ότι πρέπει να βασιστώ στην τεκμηριωμένη γνώση των ικανοτήτων μου. Π.χ. το ότι δικαιούμαι την προαγωγή και μπορώ να τη διαχειριστώ μπορεί να βασίζεται στα πτυχία μου και στην εργασιακή μου εμπειρία.

Άρα, στην πεποίθηση Δεν επαρκώ, που προυπάρχει, αντιτάσσω το Είμαι ικανός/ή και αυτό τεκμηριώνεται. Και φυσικά η νέα πεποίθηση που προσπαθώ να χτίσω για να αντικαταστήσω το παλιό λανθασμένο μοτίβο χρειάζεται χρόνο για να κατακτηθεί και ενισχύεται κάθε φορά που επιβεβαιώνεται.

iStock

Μαζί με τη νέα πεποίθηση, θα χρειαστεί να επιδείξουμε συνέπεια και επιμονή. Πρακτικό tip: ξεκίνα από πεποιθήσεις που έχουν μετρήσιμο αποτέλεσμα. Π.χ. Ποιο γυμναστήριο; Εγώ δεν μπορώ να σηκώσω βάρη. Πήγαινε στο γυμναστήριο, ξεκίνα, συνέχισε με ευλάβεια και μέτρα τις αλλαγές.

Παρατήρησε πως αντέχεις περισσότερο στο αερόβιο, παρατήρησε πως αυξάνεις τα βάρη που σηκώνεις και μέτρα το σώμα σου που αλλάζει σε πόντους και σχήμα. Παρατήρησε πως δεν πονάς πια. Οι μετρήσεις είναι η απόδειξη του ότι η παλιά πεποίθηση είναι λανθασμένη και η επιτευξη του στόχου είναι η ενίσχυση και η επιβεβαίωση του νέου σου πιστεύω: Είμαι γυμνασμένος/η και υγιής.

2. Συνειδητή επιλογή

Το «είμαστε ό,τι πιστεύουμε» έχει σχέση με το αν συνειδητά επιλέγουμε αυτό που πιστεύουμε. Ποια είναι η αρχική μου πρόθεση; Έχω εγώ επιλέξει να εστιάζω εκεί; Είναι συνειδητή επιλογή, ή απλά κάποια στιγμή ασυνείδητα έκανα αυτήν την εγγραφή και από τότε απλά και αυτόματα ακολουθώ τυφλά το μονοπάτι;

Οι άνθρωποι που καταφέρνουν να αλλάξουν την πεποίθηση για τον εαυτό τους, μακροπρόθεσμα εργάζονται προς αυτήν την κατεύθυνση. Κατευθύνονται μεθοδικά στο να πιστέψουν ποιοι είναι ακολουθώντας βήματα προς την επίτευξη του στόχου τους και κάνοντας κάθε φορά συνειδητές επιλογές.

Πιστεύω στον εαυτό μου και στην ικανότητα μου να τα καταφέρω, παρά το ότι αρχικά μπορεί να με δυσκολεύει κάτι τέτοιο. Μπορεί π.χ. στο παράδειγμα του γυμναστηρίου να υπάρχουν μέρες που νιώθω κουρασμένη, που λέω: Πού να τρέχω τώρα;

Αν θέλεις να πετύχεις την αλλαγή της πεποίθησης, χρειάζεται να επιμείνεις. Όταν η νέα συμπεριφορά θα έχει γίνει συνήθεια, όταν η νέα συμπεριφορά θα βγαίνει αυτόματα, τότε έχεις αντικαταστήσει την πεποίθηση.

3. Λεκτικές επιβεβαιώσεις

Η τρίτη βάση στην οποία στηρίζεται η αλλαγή πεποιθήσεων –και μάλλον και η πιο γνωστή ευρέως– είναι οι λεκτικές (επι)βεβαιώσεις ή αλλιώς affirmations. Αν ρωτήσουμε έναν ενεργειακό θεραπευτή, θα μας πει ότι μπαίνοντας στη διαδικασία των βεβαιώσεων, ο εγκέφαλός μας συντονίζεται στις δονήσεις που εκπέμπουν αυτές οι προτάσεις λόγω της ισχυρής τους πρόθεσης.

Και κάπως έτσι είναι, αν το καλοσκεφτείς, βάσει των όσων είπαμε παραπάνω για το πώς αντιλαμβάνεται ο εγκέφαλός μας τα πράγματα και πώς δίνει εντολές να λειτουργήσουμε. Αν πω Είμαι όμορφη, τότε συμπεριφέρομαι με άνεση, είμαι χαλαρή και χαμογελώ. Λαμβάνω βλέμματα θαυμασμού λόγω της συμπεριφοράς μου κι αυτό ενισχύει την αρχική βεβαίωση που με τη σειρά της ενισχύει την συμπεριφορά. Κι έτσι γεννιέται ένας θαυμαστός κύκλος σκέψης - συμπεριφοράς - επιβεβαίωσης - συναισθήματος - πεποίθησης.

Κάθε αλλαγή έιναι στην αρχή δύσκολη, πόσο μάλλον όταν πρέπει να αλλάξεις πράγματα που πιστεύεις χρόνια ολόκληρα για τον εαυτό σου και σε έχουν βολέψει και εξυπηρετήσει σε δύσκολες μέρες. Θυμήσου όμως ότι οι ίδιες αυτές πεποιθήσεις είναι αυτές που σε κράτησαν πίσω, όταν ήθελες να πετάξεις.

Μήπως ήρθε η ώρα να γίνεις ό,τι πιστεύεις ότι σου αξίζει να είσαι;

Η Χριστιάνα Γερμανού είναι ψυχολόγος-σύμβουλος ψυχικής υγείας.