ΑΥΤΟ ΤΟ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΑ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΣΟΥ

Έχεις πιάσει ποτέ τον εαυτό σου να θυμάται λεπτομερώς ένα task που δεν έχεις ολοκληρώσει ακόμα, ενώ ταυτόχρονα σου διαφεύγουν πληροφορίες για υποχρεώσεις που έχεις τελειώσει; Ένα ψυχολογικό φαινόμενο εξηγεί γιατί συμβαίνει αυτό.

Μια ενδιαφέρουσα διαδικασία θα ήταν να παρατηρήσετε τι είναι ατελές, ημιτελές ή άλυτο στη ζωή σας και να το κάνετε πιο συγκεκριμένο στο μυαλό σας. Θα μπορούσατε επιπλέον να αποδώσετε στην κάθε υποχρέωση ένα συναισθηματικό ή ενεργειακό βάρος που τους αναλογεί. Πόσο απελευθερωτικό θα ήταν να μπορούσατε να επιλέξετε συνειδητά να χάσετε αυτές τις περιττές «αποσκευές» και να ταξιδεύετε ελαφρότεροι;

Το φαινόμενο Zeigarnik, ένα ψυχολογικό φαινόμενο, μας δείχνει πώς αντιδρά ο ανθρώπινος εγκέφαλος στις ολοκληρωμένες και στις ανολοκλήρωτες εργασίες, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν τη διάθεσή μας.

Τι είναι το φαινόμενο Zeigarnik;

Η ψυχολογική έρευνα για τις ανολοκλήρωτες υποχρεώσεις χρονολογείται τουλάχιστον από τα τέλη της δεκαετίας του 1920. Η Ρωσίδα ψυχολόγος Bluma Zeigarnik εμπνεύστηκε να μελετήσει το φαινόμενο όταν καθηγητής της, ο διακεκριμένος ψυχολόγος Kurt Lewin, παρατήρησε ότι ένας σερβιτόρος μπορούσε να θυμάται λεπτομερώς τις παραγγελίες εστιατορίου που δεν είχαν ακόμη πληρωθεί, αλλά δεν μπορούσε να θυμηθεί τις λεπτομέρειες των παραγγελιών όταν όλοι είχαν πληρώσει.

Μετά από μια σειρά επαναλαμβανόμενων πειραμάτων, η Zeigarnik διαπίστωσε ότι τα άτομα όλων των ηλικιών τείνουν να θυμούνται τις μη ολοκληρωμένες εργασίες πολύ καλύτερα από τις ολοκληρωμένες.

Τα αποτελέσματα αυτά υποδηλώνουν ότι οι ολοκληρωμένες εργασίες τείνουν να ξεχνιούνται επειδή το κίνητρο για την εκτέλεση τους είναι πλήρως ικανοποιημένο. Έτσι, φαίνεται ότι υπάρχει μικρό κίνητρο για να ανακαλέσουμε εργασίες που έχουμε τελειώσει, ενώ υπάρχει μια ισχυρή επένδυση ενδιαφέροντος σε ημιτελή έργα, που ενισχύει τη μνήμη μας. Παράλληλα, ο παράγοντας «κίνητρο» μπορεί να συμβάλλει σε αυτή τη διαδικασία και με άλλο τρόπο. Αν κάποια εργασία δεν μας κινητοποιεί αρκετά ή δεν μας αρέσει, ανεξάρτητα από το αν έχει ολοκληρωθεί ή όχι, είναι πιθανό να είναι ήδη ασθενής στη μνήμη μας.

Ο εγκέφαλός μας λοιπόν παραμένει σε εγρήγορση αναφορικά με εργασίες που δεν έχουν ολοκληρωθεί και τείνει να προωθεί τη γνωστική μας προσπάθεια μέχρι να ολοκληρωθεί το έργο που έχουμε αναλάβει.

Πώς επηρεάζουν την απόδοσή μας οι ανολοκλήρωτες υποχρεώσεις;

Το φαινόμενο αυτό επηρεάζει τη ζωή μας και μπορεί να παρατηρηθεί καθημερινά. Το άγχος της καθημερινής ταλαιπωρίας και η απογοήτευση συχνά προέρχονται από ημιτελείς εργασίες. Η αμφιθυμία και η αναβλητικότητα μπορεί να πηγάζουν από τις ίδιες διαδικασίες. Τα πιάτα στον νεροχύτη που περιμένουν να πλυθούν ή ελλιπείς εργασίες στη δουλειά που σκεφτόμαστε συνεχώς ότι πρέπει να δρομολογήσουμε και να ολοκληρώσουμε είναι μερικά παραδείγματα. Ακόμα και τα σίριαλ στην τηλεόραση που συνεχίζονται την επόμενη μέρα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς οι σεναριογράφοι χρησιμοποιούν το φαινόμενο αυτό για να κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον του τηλεθεατή.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Πόσο αρνητική και απεχθής είναι όμως η νοητική και συναισθηματική ενέργεια που μας καταναλώνουν οι ημιτελείς εργασίες; Πόσο μας στερούν από την καθημερινότητα και το παρόν; Το ευρύ φάσμα των δυσάρεστων συναισθημάτων που βιώνουμε οι περισσότεροι από εμάς αντανακλά το πόσο μας βαραίνουν οι μη ολοκληρωμένες εργασίες, εμποδίζοντας την ικανότητά μας να ζούμε στο «τώρα».

Σημασία έχει πώς θα διαχειριστείτε αυτή την ένταση. Ακόμα και η πραγματοποίηση του πρώτου βήματος σε ένα έργο, όσο μικρό κι αν είναι, μπορεί να δημιουργήσει αρκετή ένταση όταν η εργασία διακόπτεται, καθώς το υποκείμενο παραμένει σε εγρήγορση σε σχέση με τις λεπτομέρειες που την αφορούν.

Η ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΝΤΟΜΩΝ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΒΕΛΤΙΩΝΕΙ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ.

Η δημιουργία κλεισίματος και ολοκλήρωσης μπορεί να γίνει μια σημαντική οδός για να μειώσετε σημαντικά τα επίπεδα άγχους σας. Όμως, σε αυτή την περίπτωση οι λεπτομέρειες τις εργασίας θα «μπουν στην άκρη» μόλις την τελειώσετε. Από την άλλη, η ένταση που δημιουργείται όταν ασχοληθείτε έστω και λίγο με ένα έργο μπορεί να παρακινήσει τελικά την επανάληψη της εργασίας, καθώς παρουσιάζεται μεγαλύτερο ενδιαφέρον μέχρι να ολοκληρωθεί.

Το φαινόμενο Zeigarnik μπορεί επίσης να αξιοποιηθεί στην περίπτωση της ανάκλησης. Αν προσπαθείτε να μάθετε ή να απομνημονεύσετε ένα σύνολο γεγονότων, αφιερώστε χρόνο στη μέση της εργασίας για να επικεντρωθείτε σε κάποια άλλη δραστηριότητα. Στη συνέχεια, επιστρέψτε στην εργασία εκμάθησης. Η πραγματοποίηση σύντομων διαλειμμάτων κατά τη διάρκεια της μελέτης, από λίγα λεπτά έως μία ώρα, βελτιώνει τη μάθηση.

Προσπαθήστε λοιπόν να χρησιμοποιήσετε τα πορίσματα του ψυχολογικού φαινόμενου ανάλογα με την περίσταση. Σε κάποιες περιπτώσεις η διακοπή μιας εργασίας μπορεί να σας κρατήσει σε εγρήγορση για να επιστρέψετε σε αυτό πολύ πιο σύντομα και συντονισμένα, ενώ σε άλλες μπορεί να σας επιβαρύνει με περιττό στρες.