8 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΕΝΕ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Τι σημαίνει «τοξικοί γονείς»; Υπάρχει περίπτωση να είσαι εσύ, χωρίς να το καταλαβαίνεις; Ναι, αν λες στο παιδί σου ορισμένα πράγματα που τo επηρεάζουν αρνητικά.

Έχεις ακούσει σίγουρα για τοξικούς ανθρώπους, ίσως μάλιστα αναγνωρίζεις ως τέτοιους διάφορους γύρω σου. Μερικές φορές, είναι πιο κοντά μας από ό,τι θα θέλαμε – ας όψονται οι οικογενειακοί δεσμοί. Κι αν γινόμαστε εμείς τοξικοί ως γονείς, χωρίς να το συνειδητοποιούμε;

Με το θέμα καταπιάστηκε ο ψηφιακός οργανισμός media Psych2Go, που ασχολείται με την ευαισθητοποίηση στα θέματα ψυχικής υγείας, παρουσιάζοντας ψυχολογικά ζητήματα με κατανοητό τρόπο, σύμφωνα με τις συμβουλές των ειδικών. Σε πρόσφατο video, αναφέρθηκε σε 8 πράγματα που συνηθίζουν να λένε οι γονείς στα παιδιά τους, χωρίς να αντιλαμβάνονται πως μπορούν έτσι να γίνουν «τοξικοί», να επηρεάσουν την ανάπτυξη τους και να τα οδηγήσουν σε συναισθηματική κακοποίηση.

Μολονότι οι λέξεις δεν προκαλούν ορατές πληγές, μπορούν να «χαραχθούν» στην καρδιά και στο μυαλό διά βίου. «Τα παιδιά περιμένουν από τους γονείς την αγάπη και τη φροντίδα», επισημαίνεται χαρακτηριστικά. «Ανεξάρτητα από το αν η χρήση λέξεων που προκαλούν πόνο είναι σκόπιμη ή όχι, μπορούν να αφήσουν σημάδια στη μνήμη, βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα».

Στοιχεία που δημοσίευσε το 2022 η Αμερικανική υγειονομική αρχή που λέγεται Centers for Disease Control and Prevention έδειξαν πως εν μέσω πανδημίας περισσότερα από τα μισά παιδιά-μαθητές (55%) είχαν υποστεί συναισθηματική κακοποίηση από τους γονείς ή έναν άλλον ενήλικα που ζούσε στο σπίτι τους.

Τι πρέπει να προσέχουν οι γονείς

Ο τρόπος που μεγαλώνουν οι γονείς τα παιδιά τους και ο τρόπος που συμπεριφέρονται μπροστά τους δημιουργούν τα θεμέλια πάνω στα οποία εκείνα χτίζουν την προσωπικότητα και τον αυτοσεβασμό τους. Ας δούμε οκτώ πράγματα που λένε οι τοξικοί γονείς και μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή των παιδιών τους.

1. Προσβλητικές λέξεις

Φράσεις όπως «είσαι χοντρός/χοντρή», «είσαι πολύ αδύνατος/αδύνατη», «είσαι άσχημος/άσχημη» ή ακόμα και το «είναι χάλια τα μαλλιά σου» το πιθανότερο είναι να αυξήσουν τις ανασφάλειες που έχουν τα παιδιά όσον αφορά την εμφάνιση τους. Να αρχίσουν να ανησυχούν για την εικόνα του σώματός τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σειρά συναισθηματικών θεμάτων, όπως είναι οι διατροφικές διαταραχές.

Οι γονείς οφείλουν να μαθαίνουν στα παιδιά τους πώς να αγαπούν τον εαυτό τους, ανεξάρτητα από την εικόνα τους.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

2. Προκλητικές ερωτήσεις αντί για πράξεις

Το «γιατί συμπεριφέρεσαι τόσο περίεργα;» ή το «γιατί περπατάς/κινείσαι/μιλάς έτσι;» φαίνονται αθώα, αλλά δεν είναι. Βλέπετε, τα παιδιά συνηθίζουν να πιστεύουν ό,τι τους λένε οι γονείς τους. Οι σαρκαστικές ερωτήσεις το πιθανότερο είναι να τα οδηγήσουν στο να σκεφτούν πως κάτι δεν πάει καλά με αυτά. Έτσι, δυσκολεύονται να είναι ο εαυτός τους μπροστά σε κόσμο, ακόμα και όταν ενηλικιώνονται. Και ίσως παγιδευτούν στη δυσφορία και τον φόβο ότι οι άλλοι δεν θα τα αγαπήσουν μόλις δουν τα ελαττώματα τους.

3. Εγωιστικές ευχές

Δεν χρειάζονται πολλές εξηγήσεις για το πόσο λάθος είναι το «εύχομαι να μην είχες γεννηθεί ποτέ», το «μετανιώνω που σε γέννησα», το «εύχομαι να ήσουν ένα άλλο παιδί». Οι γονείς δεν πρέπει να ξεστομίζουν φράσεις που κάνουν τα παιδιά να αμφισβητούν τον λόγο της ύπαρξης τους – ή ακόμα και ότι αξίζουν να είναι ζωντανά. Αυτό διαλύει κάθε αίσθηση ταυτότητας και μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη και αυτοτραυματισμούς. Επαναλαμβάνουμε πως οι γονείς οφείλουν να κάνουν τα παιδιά τους να αισθάνονται πως τα αγαπούν και ότι αξίζουν πολλά καλά.

4. Να κάνεις ένα παιδί να αισθάνεται βάρος

«Μου στοιχίζεις πολλά λεφτά». «Είναι πολύ δύσκολο να σε φροντίζω». «Με εξοντώνεις». Όλες αυτές οι φράσεις κάνουν ένα παιδί να αισθάνεται πως είναι βάρος για τους γονείς του. Υποσυνείδητα μαθαίνει να κρύβουν τις ανάγκες του, τα συναισθήματα και τα προβλήματα του.

5. Ανθυγιεινές συγκρίσεις

Οι συγκρίσεις του παιδιού μας με οποιοδήποτε άλλο γενικά δεν έχουν νόημα. Όχι μόνο δεν βοηθούν, αλλά κάνουν και κακό. Το «γιατί δεν είσαι σαν τον αδελφό σου/τον ξάδελφό σου/τον όποιον άλλον;» ή «το τάδε παιδί είναι καλύτερο από εσένα» μειώνουν κατακόρυφα την αυτοεκτίμηση του παιδιού. Το κάνουν να σκέφτεται πως ποτέ δεν θα είναι αρκετά καλό για τους γονείς του, όσο σκληρά και αν προσπαθήσει.

Επιπροσθέτως, το μόνο που καταφέρνει να κάνει η σύγκριση μεταξύ αδελφών είναι να προωθήσει τη δημιουργία ανθυγιεινής σχέσης μεταξύ τους. Δημιουργεί συναισθήματα όπως η μνησικακία και η ζήλια. Τα αδέλφια πρέπει να έχουν το δικαίωμα να δημιουργήσουν τη δική τους, ανεξάρτητη ταυτότητα.

6. Λεκτική κακοποίηση που εκφέρεται ως διαπίστωση

Το να αποκαλεί ένας γονέας το παιδί του «ηλίθιο» ή «άχρηστο», ή να του λέει συνέχεια πως δεν θα καταφέρει τίποτα στη ζωή του, είναι ένας θαυμαστός τρόπος για να το δει να κάνει πράξη όλα αυτά τα λόγια. Τέτοιου είδους απόλυτα σχόλια καταστρέφουν την αυτοεκτίμηση του παιδιού. Μια από τις βασικές δουλειές των γονιών είναι να μαθαίνουν στα παιδιά τους να πιστεύουν στον εαυτό τους.

7. Απειλή εγκατάλειψης

Όσο εκνευρισμένος/εξοντωμένος και αν είναι ένας γονέας, δεν πρέπει να καταφεύγει σε απειλές του τύπου «θα σε εγκαταλείψω αν συνεχίσεις έτσι», ή «θα ξυπνήσεις μια μέρα και δεν θα με βρεις στο σπίτι». Ξεκάθαρα μπορούν να δημιουργήσουν θέματα εγκατάλειψης στο παιδί. Να πιστέψει πως μπορεί να γίνει ο λόγος για να εξαφανιστούν από τη ζωή του οι άνθρωποι που αγαπά. Αυτό είναι κάτι που καταγράφεται στον εγκέφαλο των παιδιών και τα συνοδεύει σε όλη τους τη ζωή. Άρα, προκαλεί θέματα σε όλες τις σχέσεις τους.

8. Κούφιες υποσχέσεις

Όταν τάζει ένας γονέας κάτι σε ένα παιδί, πρέπει να είναι έτοιμος να του το προσφέρει. Δηλαδή, δεν λέμε ποτέ «θα σε πάω στην παιδική χαρά αύριο» ενώ ξέρουμε πως δεν θα το κάνουμε. Ή ότι θα του αγοράσουμε κάτι που θέλει αν πάρει καλούς βαθμούς, αλλά όταν μας τους φέρει δεν δίνουμε τίποτα. Οι υποσχέσεις που δίνουν αλλά δεν κρατούν οι γονείς διαλύουν την εμπιστοσύνη του παιδιού, που μοιραία αισθάνεται προδομένο. Οι κούφιες υποσχέσεις είναι ο καλύτερος τρόπος για να κάνεις το παιδί σου να μην εμπιστευτεί ποτέ κανέναν στη ζωή του.