3 ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΑ 3 ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ

Τι είναι εκείνο που πραγματικά χρειάζονται τα παιδιά για να αναπτυχθούν ομαλά; Ένας παγκοσμίου φήμης ειδικός ανακεφαλαιώνει τα 3 βασικά εφόδια που πρέπει να τους δώσουμε ως γονείς κατά τα πρώτα 3 χρόνια της ζωής τους, και μας απαλλάσσει από περιττές αναζητήσεις και «πρέπει».

Σήμερα, που τα επιστημονικά ευρήματα έχουν κάνει φανερό πόσο επηρεάζουν τα πρώτα χρόνια της ζωής μας την ανάπτυξη της ιδιοσυγκρασίας και του ψυχικού μας κόσμου, είμαστε όλοι, γονείς και ειδικοί τόσο υποψιασμένοι, που ενίοτε φτάνουμε στα άκρα.

Στην παιδοκεντρική μας κοινωνία προσπαθούμε εναγωνίως να καλύψουμε όλες τις ανάγκες των παιδιών, αποφεύγοντας να κάνουμε το παραμικρό λάθος, που στο μυαλό μας θα τους κοστίσει ακριβά στο μέλλον. Οι ειδικοί δεν σταματούν να μας πληροφορούν για τα όσα πρέπει και δεν πρέπει να κάνουμε στο κομμάτι της ανατροφής κι εμείς παλεύουμε νυχθημερόν να γίνουμε οι τέλειοι γονείς, πράγμα που τελικά δεν χρειάζεται.

Πώς θα σας φαινόταν, όμως, αν σας λέγαμε ότι δεν υπάρχουν πολλά Ναι και Όχι στον κατάλογο των Πρέπει που έχουμε να ακολουθήσουμε ως γονείς; Ότι υπάρχουν μόνο 3 βασικοί κανόνες, τους οποίους πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ως στόχους, και να προσπαθούμε να τους προσεγγίζουμε καθημερινά για τα πρώτα 3 χρόνια της ζωής; Ανακουφιστικό νομίζω, αλλά και πραγματικά χρήσιμο.

Τα 3 βασικά εφόδια που χρειάζονται τα παιδιά

Τα 3 αυτά βασικά εφόδια παρουσίασε σε ομιλία του ο Gabor Maté, παγκοσμίου φήμης γιατρός που έχει ασχοληθεί εκτενέστατα με τη σημασία του ψυχικού τραύματος στη ζωή και την υγεία. Ο Maté έχει ασχοληθεί πολύ και με την παιδική ψυχολογία, καθώς σύμφωνα με τον ίδιο τα τραύματα που βιώνονται κατά τη διάρκειά της παιδικής ηλικίας έχουν διά βίου επιπτώσεις στην ψυχική αλλά και τη σωματική υγεία, συμπεριλαμβανομένων πολλών ασθενειών αλλά και εξαρτήσεων.

iStock

Ο διάσημος Ουγγροκαναδός γιατρός, δημόσιος ομιλητής και συγγραφέας 4 bestsellers, έχει μάλιστα πει χαρακτηριστικά: «Στην ουσία λέω κάτι πολύ απλό. Αν φέρεστε καλά στα παιδιά σας, θα τα πάνε μια χαρά. Αν δεν τους φέρεστε καλά, θα έχουν προβλήματα. Είναι κάτι τόσο απλό, που θα μπορούσε να το πει και η γιαγιά μου». Τι σημαίνει όμως φέρομαι καλά; Με ποιους συγκεκριμένους τρόπους μπορούμε να το προσεγγίσουμε; Και ποια είναι, τελικά, τα 3 βασικά εφόδια που πρέπει να δώσουμε στα παιδιά μέχρι τα 3 τους χρόνια;

1. Συναισθηματικά ήρεμους και χαρούμενους γονείς

Οι σχέσεις μας με τους γονείς μας είναι ο βασικότερος παράγοντας που μας διαμορφώνει. Εκείνο όμως που αναδεικνύεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια είναι η πρώιμη σχέση με τη μητέρα και το ίδιο το ψυχικό υπόβαθρο της μητέρας, που αρχίζει να επηρεάζει το παιδί από τη στιγμή κιόλας της σύλληψης.

Η ψυχολογική κατάσταση των γονέων και ειδικά της μητέρας έχει τεράστια σημασία, διότι θα «περάσει» στο παιδί μέσω της φροντίδας που θα του παρέχουν. «Η πρώιμη γονεϊκή φροντίδα και η ποιότητα του αρχικού δεσμού εγγράφονται στο σώμα, στον εγκέφαλο και στον ψυχισμό του εμβρύου/νεογνού, συμβάλλοντας στη δόμησή τους», αναφέρει η Δρ Μερόπη Μιχαλέλη, ψυχαναλύτρια και δημιουργός της Κοιτίδας, ενός ινστιτούτου με στόχο την προαγωγή της ψυχικής υγείας στην εγκυμοσύνη και στα πρώτα χρόνια της ζωής.

iStock

«Οι συναισθηματικές εμπειρίες του παιδιού, οι οποίες ξεκινούν ήδη από τις προγεννητικές και περιγεννητικές σχέσεις με τη μητέρα και το περιβάλλον, θα παίξουν κυρίαρχο ρόλο στην οργάνωση της συγκινησιακής, συναισθηματικής και νοητικής ζωής, καθώς και στη δημιουργικότητα μέχρι την ενηλικίωση», συμπληρώνει.

Είναι πολλές οι έρευνες και οι ειδικοί που υποστηρίζουν ακριβώς τα ίδια. Συνεπώς, η σημασία της αυτοφροντίδας των γονέων είναι τεράστια. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε πρωτίστως ως γονείς είναι να προσέξουμε τον εαυτό μας. Για να το πούμε παραστατικά, να φορέσουμε πρώτοι τη μάσκα οξυγόνου την ώρα που το αεροπλάνο κινδυνεύει.

«Η δική μας αυτοφροντίδα είναι το καλύτερο δώρο για τα παιδιά μας», τονίζει και η ψυχοπαιδαγωγός και σύμβουλος γονέων, Ευτυχία Βαρσαμή, στο τρυφερό παιδικό βιβλίο της με τίτλο «Ευτυχία είναι…» (εκδόσεις Ψυχογιός).

2. Αναγνώριση και πλήρη αποδοχή των συναισθημάτων τους

Τα πρώτα 3 χρόνια της ζωής είναι πολύ σημαντικό να επιτρέψουμε στα παιδιά όλα ανεξαιρέτως τα συναισθήματα, είτε πρόκειται για θλίψη, είτε για θυμό, είτε για ζήλια, είτε για χαρά. Και επειδή τα παιδιά δεν έχουν μάθει ακόμη τη συναισθηματική αυτορρύθμιση, όπως αποκαλείται η διαχείριση των συναισθημάτων, θα τα εκφράσουν ποικιλοτρόπως.

Το μήνυμα είναι απλό: μην καταπιέζετε την έκφραση των συναισθημάτων των παιδιών. Αφήστε τα να κλάψουν, να γκρινιάξουν, να παραπονεθούν, να ζητήσουν. Μην τους μαθαίνετε ότι δεν είναι σωστό να κλαίνε ή να ζηλεύουν, διότι έτσι απορρίπτετε χωρίς να το καταλαβαίνετε τα ίδια. Για τα παιδιά, αυτά τα συναισθήματα είναι ο τρόπος που αντιλαμβάνονται τον κόσμο.

iStock

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να βάζετε όρια στις συμπεριφορές που προκύπτουν από αυτά τα συναισθήματα. Το να ζηλεύει κανείς δεν είναι πρόβλημα, το να πονέσει όμως τον αδελφό του τραβώντας του τα μαλλιά είναι. Το να επιθυμεί κανείς και να ζητάει δεν είναι πρόβλημα, το να αρπάζει κάτι που δεν του ανήκει είναι.

Χρειάζεται λοιπόν ένα μέτρο. Κι αυτό το μέτρο προκύπτει αβίαστα από τη βαθιά κατανόηση ανάμεσα στις διαφορές των συναισθημάτων και των συμπεριφορών. Τα όρια και οι κανόνες είναι απαραίτητα. Οι υποδείξεις σχετικά με το πώς πρέπει να νιώθει κανείς δεν έχουν χώρο στην παιδική ηλικία, διότι κάνουν τα παιδιά να νιώθουν ενοχές.

3. Επαφή με τον πραγματικό κόσμο

Ο εγκέφαλος του βρέφους αναπτύσσεται με τον εμπλουτισμό αλληλεπιδράσεων με το περιβάλλον. Εκείνο που χρειάζεται λοιπόν το παιδί τα πρώτα 3 χρόνια της ζωής του είναι να έρθει σε επαφή με το περιβάλλον του, να βγει έξω, να παίξει στο χώμα, να συναντήσει κόσμο και μικρά παιδιά, να συμμετέχει στη ζωή του σπιτιού, να πιάσει τα αντικείμενά του, να τρέξει, να πέσει, ακόμη και να χτυπήσει, ώστε να αναπτύξει το αίσθημα της αυτοπροστασίας.

iStock

Η φυσική παρουσία στο εδώ και τώρα είναι απολύτως απαραίτητο στοιχείο για την παιδική ανάπτυξη. Είναι υγιές για ένα παιδί να πετάει κάτω τα μαχαιροπήρουνα σε ένα εστιατόριο, αλλά όχι το να μένει καθηλωμένο μπροστά σε μια οθόνη.

Η Δρ. Carol Wilkinson, παιδίατρος αναπτυξιακής συμπεριφοράς στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστώνης και εκ των συγγραφέων μιας πρόσφατης μελέτης σχετικά με την επίδραση των οθονών στην παιδική ανάπτυξη, αναφέρει: «Ο υπερβολικός χρόνος στην οθόνη μπορεί να μειώσει τις ευκαιρίες για πραγματικές αλληλεπιδράσεις που είναι σημαντικές για την ανάπτυξη του εγκεφάλου».

Όχι τυχαία, η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συστήνει να μην έχουν τα παιδιά την παραμικρή επαφή με οθόνη έως ότου γίνουν 18 μηνών και να έχουν περιορισμένη επαφή (το πολύ 1 ώρα την ημέρα) στις ηλικίες από 2 έως 5 ετών.

Ωστόσο, μία νέα έρευνα, που διεξήχθη από το Drexel University, δείχνει πως η έκθεση σε ψηφιακά μέσα κατά την πρώιμη ζωή μπορεί να συσχετίζεται με άτυπες αισθητηριακές συμπεριφορές και νευροαναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός και η ΔΕΠΥ (διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας).

iStock

Έτσι, λοιπόν, οι συγγραφείς της τονίζουν πως θα πρέπει να απαγορεύεται η χρήση οθόνης έως την ηλικία των 3 ετών, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε αναπτυξιακές καθυστερήσεις. O Maté υπογραμμίζει και μία άλλη παράμετρο και συμβουλεύει: «Όταν είστε δίπλα στα παιδιά, μην ασχολείστε με το κινητό ή τον υπολογιστή σας. Αφήστε στην άκρη τις οθόνες σας και γίνετε διαθέσιμοι για τα παιδιά σας».

Αυτό δεν σημαίνει Τρέξτε πίσω από τα παιδιά σας και ικανοποιήστε τους κάθε ανάγκη προτού καν αυτή εμφανιστεί. Σημαίνει να είστε παρόντες και διαθέσιμοι, ώστε να ανταποκριθείτε σε αυτό που θα σας ζητήσουν. «Τα παιδιά νιώθουν ότι δεν είναι σημαντικά αν εμείς ως γονείς ασχολούμαστε συνεχώς με τις οθόνες μας», συμπληρώνει ο ειδικός.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.