3 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΣΟΥ

Ο τρόπος που αυτοί οι παράγοντες έχουν επιδράσει πάνω σου από την παιδική σου ηλικία μέχρι σήμερα καθορίζει σχεδόν όσο τίποτε άλλο την αυτοπεποίθησή σου.

Σου αρέσεις; Δεν αναφέρομαι αποκλειστικά στην εξωτερική σου εικόνα, αν και αυτή παίζει τον δικό της ρόλο, μα στη γενικότερη εικόνα που έχεις για τον εαυτό σου. Πιστεύεις ότι είσαι ένας αξιαγάπητος άνθρωπος; Έχεις εμπιστοσύνη στο μυαλό σου; Σε αυτά που νιώθεις; Με λίγα λόγια, έχεις αυτοπεποίθηση;

Συζητάμε για wellness, για πρακτικές καλύτερης ζωής μέσα από την διατροφή, την άσκηση, το mindfulness, όμως τίποτε από αυτά δεν θα μπορέσει να μας κάνει να νιώσουμε πραγματικά καλά αν δεν στηριχθεί πάνω στα ασφαλή θεμέλια της αυτοπεποίθησης.

Πώς χτίζεται η αυτοπεποίθηση;

Η απάντηση στο από πού πηγάζει η αυτοπεποίθησή μας έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Από τη μια, μπορεί να ξεχειλίζει σε άτομα με κανονικά επαγγέλματα, καθόλου εντυπωσιακά σώματα, μικρό αριθμό διαδικτυακών φίλων. Άτομα που δείχνουν να αγαπούν τον εαυτό τους, χωρίς απαραίτητα ο κόσμος γύρω να τους θαυμάζει. Από την άλλη, για ορισμένους κανένας βαθμός επιτυχίας, καταξίωσης, οικονομικής ασφάλειας ή κύρους δεν αρκεί για να τους κάνει να νιώσουν καλά με τον εαυτό τους. Τα άτομα αυτά διαρκώς παιδεύονται και ασκούν αυτοκριτική, νιώθουν ανεπαρκή και ανάξια σχεδόν για οτιδήποτε, ακόμα κι αν αντικειμενικά δεν είναι καθόλου έτσι.

Το να έχει κανείς αυτοπεποίθηση δεν έχει απαραίτητα να κάνει με την ικανότητά του να κατακτά υψηλές κορυφές. Φαίνεται πως προκύπτει από μια άγνωστη, εσωτερική και απόλυτα προσωπική διαδικασία, που μοιάζει να έχει ανοσία στα ατομικά κατορθώματα.

Όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, η αυτοπεποίθηση καθορίζεται κατά κύριο λόγο από τρεις παράγοντες που έχουν να κάνουν με τον τρόπο που συσχετιστήκαμε (ή και συνεχίζουμε να σχετιζόμαστε) με τους «σημαντικούς άλλους» της ζωής μας.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

3 παράγοντες που καθορίζουν την αυτοπεποίθηση

1. Ο ρόλος του γονέα του ίδιο φύλου

Κατά τον συγγραφέα και σύγχρονο φιλόσοφο Alain de Botton, ο μεγαλύτερος καθοριστικός παράγοντας αυτοπεποίθησής σου είναι το πώς συγκρίνεις τον εαυτό σου με τον γονέα του ίδιου φύλου. Αν δηλαδή εσύ κατάφερες περισσότερα ή λιγότερα από τη μαμά ή τον μπαμπά σου. Ακούγεται σκληρό, αλλά φαίνεται πως υγιή επίπεδα αυτοπεποίθησης έχουν κατά κανόνα εκείνοι που κατάφεραν να ξεπεράσουν τον γονέα του ίδιου με αυτούς φύλο.

Τι σημαίνει «να ξεπεράσουν»; Μπορεί να έχει να κάνει με τη μόρφωση, με κάποιο ταλέντο ή με τις χρηματικές απολαβές, αν αυτό αποτελούσε ανέκαθεν ένα κριτήριο επιτυχίας για την οικογένεια. Στον αντίποδα, υποστηρίζει ο de Botton, αν είσαι άνδρας που μεγάλωσε σε οικογένεια στην οποία ο μπαμπάς σου έβγαζε εκατομμύρια κι εσύ μετά βίας έναν μέσο μισθό, δεν αποκλείεται να δυσκολεύεσαι τρομερά να αποβάλεις το αίσθημα αναξιότητας που σε στοιχειώνει.

2. Ο ρόλος της παρέας

Οι άνθρωποι νιώθουμε ανεπαρκείς όταν συγκρινόμαστε με τους ανθρώπους με τους οποίους κάνουμε παρέα, σπουδάσαμε μαζί ή έχουν την ηλικία μας και ζουν στην ίδια χώρα με εμάς. Τα άτομα αυτά, όπως αποδεικνύουν έρευνες, μπορούν να επηρεάσουν την αυτοπεποίθησή μας μακράν περισσότερο από όλο τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Αν, για παράδειγμα, κάποιος από τους παιδικούς μας φίλους καταφέρει να δημιουργήσει μια εταιρεία που βγάζει εκατομμύρια ή γίνει για κάποιο λόγο διάσημος, αυτό μπορεί να μας κάνει να αμφιβάλλουμε για τις δικές μας ικανότητες. Όταν μαθαίνουμε ότι κάποιος συμμαθητής μας τα έχει πάει στη ζωή του πολύ καλύτερα από εμάς, μπορεί να νιώσουμε μια εσωτερική τσιμπιά αναξιοπάθειας.

3. Η σημασία της αγάπης που λάβαμε ως παιδιά

Η επιστήμη επιμένει εδώ και χρόνια πως η αγάπη που λάβαμε ως παιδιά θα καθορίσει σημαντικά τα επίπεδα αυτοπεποίθησής μας. Συγκεκριμένα, οι συνθήκες κάτω από τις οποίες αγαπηθήκαμε. Κάποια άτομα είχαν γονείς που έδειχναν να προσφέρουν την αγάπη τους υπό όρους: έστω άθελά τους, έκαναν τα παιδιά τους να νιώθουν ότι για να είναι άξια αγάπης έπρεπε να είναι καλοί μαθητές – γι’ αυτό, ίσως, μεγαλώνοντας τα παιδιά αυτά έκαναν εξαιρετικές σπουδές ή έγιναν πολύ επιτυχημένοι επαγγελματίες.

Δεν είναι, όμως, εύκολο μια ζωή να κυνηγάς την επιτυχία λόγω της υποσυνείδητης ανάγκης σου να κερδίσεις την έγκριση, την αποδοχή ή τον θαυμασμό του γονιού σου.

Από την άλλη, υπάρχουν άνθρωποι που έλαβαν αγάπη άνευ όρων από την πρώτη στιγμή και έτσι έμαθαν πως είναι σημαντικοί απλά και μόνο επειδή υπάρχουν. Χωρίς να χρειαστεί να προσπαθήσουν πάρα πολύ. Τα άτομα αυτά έχουν μία εσωτερική άνωση που δημιουργήθηκε επειδή τους εξασφαλίστηκε από νωρίς ότι είναι άξια απεριόριστης αγάπης. Έτσι, μια μεγάλη αναποδιά, π.χ. μια απόλυση, θα τους προκαλέσει φυσικά μια δυσαρέσκεια, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα αποτελέσει τραγωδία.

Η ΥΨΗΛΗ ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΧΙ Ο ΚΑΡΠΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΩΝ ΜΑΣ.

Γνωρίζοντας από πού μπορεί να πηγάζει η αυτοπεποίθησή μας είναι σημαντικό να καταλάβουμε γιατί κυνηγάμε έναν στόχο:

• Πιστεύουμε πως η επιτυχία σε κάτι (στις σπουδές, στα επαγγελματικά, στις απολαβές, στους ερωτικούς συντρόφους) είναι ο μόνος τρόπος να νιώσουμε καλά με τον εαυτό μας;
• Θέλουμε να πετύχουμε επειδή έχουμε την ανάγκη να ξεπεράσουμε τον μπαμπά ή τη μαμά μας; Τον συμμαθητή μας με τον οποίον βγάζαμε κάποτε τους ίδιους βαθμούς; Επειδή έτσι θα μας θαυμάσει η οικογένειά μας λίγο παραπάνω;

«Αν έχουμε διαρκώς αυτή την αγωνία, αυτή την ανάγκη, καμία κορυφή δεν θα είναι ποτέ αρκετά υψηλή. Ποτέ δεν θα είμαστε αρκετά ικανοποιημένοι από τον εαυτό μας. Γιατί η αυτοπεποίθηση δεν είναι κάτι που έρχεται μόνο μέσα από τα επαγγελματικά ή χρηματικά επιτεύγματα. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της, βασίζεται στο να τα έχουμε καλά με τον εαυτό μας. Είναι αποτέλεσμα του να καταλαβαίνουμε το παρελθόν μας και το τι ρόλο έπαιξαν η ντροπή, οι περιορισμοί, η ταπείνωση που ίσως νιώσαμε κάποτε. Να μεταφράζουμε τη θέση μας ανάμεσα στους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας. Φαίνεται, λοιπόν, πως η υψηλή αυτοπεποίθηση είναι ένα βραβείο της ψυχολογίας μας και όχι ο καρπός των επιτευγμάτων μας», καταλήγει ο Alain de Botton.