ΟΛΑ ΟΣΑ ΘΕΣ ΝΑ ΞΕΡΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΡΥΤΙΔΕΣ ΥΠΝΟΥ

Ευθύνεται η στάση που κοιμόμαστε για τις λεγόμενες «ρυτίδες ύπνου»; Πώς μπορούμε να περιορίσουμε την εμφάνισή τους;

H αγορά αντιγήρανσης εκτιμάται πως θα αξίζει 119,6 δισεκατομμύρια δολάρια έως το 2030. Το 2021 ήταν στα 60.420.000.000 δολάρια. Για δεκαετίες ειδικοί υγείας και κοσμετολόγοι προσπαθούν να αποκαταστήσουν τη νεανική εμφάνιση και έχουν ανακαλύψει ουκ ολίγες απαντήσεις στα προβλήματα που σχετίζονται με την ηλικία. Όπως είναι οι ρυτίδες. Που δεν έχουν όμως να κάνουν όλες με το πέρασμα του χρόνου.

Ως άνθρωπος που κάνει 20 γκριμάτσες το λεπτό, μπορώ να διαβεβαιώσω για τις συνέπειες της ατελείωτης συστολής των μυών του προσώπου μου σε ό,τι αφορά τα προϊόντα και τα ενέσιμα που χρησιμοποιώ. Κοντολογίς, μειώνω αισθητά την αποτελεσματικότητά τους. Μπορώ να σου μιλήσω και για το τι προκαλεί ο ήλιος, όπως και το πέρασμα του χρόνου (με την εξαφάνιση του κολλαγόνου και τον νόμο της βαρύτητας).

Ρυτίδες ύπνου vs ρυτίδες ξύπνιου

Όπως έχουν διαβεβαιώσει έρευνες, οι ρυτίδες μπορούν να γίνουν μόνιμες με την πάροδο του χρόνου. Στο νεανικό πρόσωπο είναι παροδικές (εμφανίζονται όταν κινούνται οι μύες). Το βράδυ που κοιμόμαστε δεν υπάρχουν κινήσεις. Άρα, θα υπέθετες ότι συνέρχεται το σύστημα, δεδομένου και ότι όταν εσύ κοιμάσαι το δέρμα δουλεύει υπερωρίες για να αναζωογονηθεί – με αύξηση ροής αίματος και αναδόμηση του κολλαγόνου. Γράψε λάθος.

Το πώς κοιμόμαστε φαίνεται στο πρόσωπό μας. Και δεν εννοώ τη χρονική διάρκεια της ξεκούρασης, αλλά τη στάση που επιλέγουμε να κοιμηθούμε. Σήμερα, λοιπόν, θα μιλήσουμε για τις ρυτίδες ύπνου που είναι μια τελείως διαφορετική περίπτωση από τις ρυτίδες του ξύπνιου.

Γιατί εμφανίζονται ρυτίδες;

Οι ρυτίδες είναι μόνο ένα μέρος μιας σύνθετης σειράς αλλαγών που συμβαίνουν καθώς μεγαλώνουμε. Εσωτερικοί και εξωγενείς παράγοντες καθορίζουν τις βιοχημικές και κυτταρικές αλλαγές γήρανσης. Αυτοί, με τη σειρά τους, καθορίζουν την ικανότητα του δέρματος να ανταποκρίνεται σε εσωτερικές και εξωτερικές δυνάμεις.

Καθώς το δέρμα γερνά και σκληραίνει, η απόκρισή του στις εξωτερικές δυνάμεις που ασκούνται, επίσης αλλάζει. Σκέψου το δέρμα ως έναν ελαστικό ιστό που παραμορφώνεται, ως απόκριση σε εξωτερικά φορτία (π.χ. τη συμπίεση όταν κοιμόμαστε ή τον ήλιο ή το να «μιλάς» με το πρόσωπό σου, αντί με το στόμα σου).

Οι ασκούμενες δυνάμεις έχουν ως αποτέλεσμα παραμόρφωση ή καταπόνηση και εξαρτώνται από την επέκταση, τη διαστολή (αναφέρονται στην αντίσταση του δέρματος στο τέντωμα) και την ελαστικότητα του δέρματος.

iStock

Όλα αυτά τα δυναμικά χαρακτηριστικά μειώνονται με το πέρασμα του χρόνου. Η δυνατότητα επιστροφής στην αρχική θέση, μειώνεται μετά τις πολλές επαναλήψεις, με την κούραση του δέρματος να αυξάνεται και με την ηλικία.

«Οι ρυτίδες της έκφρασης του προσώπου ξεκινούν ως πολλές, μικρές, επιφανειακές πτυχές – κάθετες στον άξονα της μυϊκής συστολής και παράλληλες προς τον άξονα της συμπίεσης του δέρματος. Καθώς το δέρμα χάνει την ελαστικότητά του και σκληραίνει, προχωρούν σε λιγότερες, βαθύτερες πτυχές, οι οποίες γίνονται μόνιμες με την επανάληψη και την ηλικία. Ο ρυθμός έναρξης και η σοβαρότητα ποικίλλει ανάλογα με τη γενετική, την έκθεση στον ήλιο, το κάπνισμα και την ορμονική κατάσταση του καθενός», εξηγούν οι ερευνητές.

Τα 4 είδη ρυτίδων

Oι επιστήμονες έχουν προτείνει διάφορα συστήματα ταξινόμησης των ρυτίδων, με στόχο να τις βάλουν σε κατηγορίες, να ανακαλύψουν τους μηχανισμούς ανάπτυξης και αυτούς της «εξαφάνισης». Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κατηγορία «ρυτίδες ύπνου». Υπάρχουν οι εξής:

• Ατροφικές ρυτίδες: Αναπτύσσονται σε εκτεθειμένο και μη εκτεθειμένο δέρμα, εξαφανίζονται με το τράβηγμα του δέρματος, την αλλαγή προσανατολισμού της στάσης του σώματος και οφείλονται σε ατροφία του εξωκυτταρικού καλουπιού.
• Ελαστικές ρυτίδες: Αναπτύσσονται στο δέρμα που εκτίθεται στον ήλιο, εμφανίζουν ηλιακή ελαστικότητα, γίνονται προοδευτικά μόνιμες και δεν εξαφανίζονται με το κάθετο τράβηγμα.
• Ρυτίδες έκφρασης: Λόγω της υποδερμικής μυϊκής συστολής γίνονται μόνιμες.
• Βαρυτικές ρυτίδες: Εμαφνίζονται λόγω χαλάρωσης του δέρματος ως απόκριση στις βαρυτικές δυνάμεις και την ανελαστικότητα.

Ο άνθρωπος που έβαλε σε κατηγορίες τις ρυτίδες λέγεται Gérald E. Piérard. Είναι επίτιμος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λιέγης, πρώην πρόεδρος του τμήματος Δερματοπάθειας του Πανεπιστημίου και των International Society of Dermatopathology (ISDP), International Society for Bioengineering and the Skin, της Ευρωπαϊκής Ομάδας για τη Μέτρηση Αποτελεσματικότητας Καλλυντικών και Άλλων Τοπικών Προϊόντων (EEMCO) και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αισθητικής και Αισθητικής Δερματολογίας (ESCAD).

Ο καθηγητής Piérard είχε κάνει τον διαχωρισμό βάσει ιστολογικών διαφορών. Είχε διευκρινίσει ότι οι βαρυτικές ρυτίδες προκύπτουν από την πρόσκρουση εξωτερικών δυνάμεων, λόγω της βαρύτητας της Γης.

Τι γίνεται όταν μπαίνει ο ύπνος στη μέση

Συνάδελφοι του Piérard είχαν επισημάνει τον ρόλο του ύπνου παλαιότερα, με τις πρώτες μελέτες να αναφέρουν ότι ρυτίδες αναπτύσσονται λόγω της θέσης ύπνου και της πίεσης που ασκείται στο δέρμα.

Ερευνητές το συνέχισαν από εκεί και εξήγησαν πως οι δυνάμεις συμπίεσης, έντασης και διατμητικής τάσης που εφαρμόζονται στο πρόσωπο κατά τη διάρκεια του ύπνου, μπορεί να έχουν ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ανάπτυξη των ρυτίδων, από τη βαρύτητα και μόνο.

Στην περιγραφή της μελέτης, οι ερευνητές έγραψαν πως «οι ρυτίδες δεν είναι μόνο ένας δείκτης γήρανσης του προσώπου, αλλά ένας δείκτης πρωταρχικής σημασίας στον κόσμο της αισθητικής του προσώπου μας. Οι ρυτίδες έκφρασης και οι ρυτίδες ύπνου διαφέρουν ως προς την αιτιολογία, τη θέση και το ανατομικό μοτίβο. Οι δυνάμεις συμπίεσης, διάτμησης και καταπόνησης δρουν στο πρόσωπο, σε πλάγιες ή επιρρεπείς θέσεις ύπνου».

iStock

Ύπνος μπρούμυτα ή στο πλάι;

Ο ιστός του προσώπου υπόκειται σε μηχανικές δυνάμεις διάτμησης, συμπίεσης και έντασης. Το δέρμα τεντώνεται και τραβιέται προς όλες τις κατευθύνσεις καθώς αλλάζουμε θέση στον ύπνο μας. Αυτές οι δυνάμεις γίνονται σημαντικές όταν λάβουμε υπόψη τον χρόνο που αφιερώνεται στον ύπνο και τη θέση ύπνου. Είναι ασυνήθιστο για ένα άτομο να αφιερώνει το 100% του χρόνου του ύπνου του σε μία μόνο θέση ύπνου.

Κατά τη διάρκεια του ύπνου, η σπονδυλική στήλη αποφορτίζεται, οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι επανυδατώνονται, οι δίσκοι ανακτούν την ελαστικότητά τους και οι μύες της περισπονδυλικής στήλης χαλαρώνουν. Ενώ η αρχική θέση ύπνου είναι μια συνειδητή απόφαση, συνηθίζουμε να αλλάζουμε θέσεις μέσα στη νύχτα, καθώς το σώμα μας ασυναίσθητα προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει την ισχαιμία και δυσφορία.

Με την ηλικία, ο αριθμός των αλλαγών θέσης μειώνεται από 27 σε 16 ανά νύχτα, με μέσο όρο 20 μετατοπίσεις θέσης ανά νύχτα. Κατά συνέπεια, ο χρόνος που δαπανάται σε κάθε θέση, αυξάνεται με την ηλικία. Η πλάγια θέση ύπνου είναι πιο κοινή σε όλες τις μελέτες. Αντιπροσωπεύει το 65% των περιπτώσεων. Το 30% είναι ανάσκελα και το 5% μπρούμυτα.

Τις ρυτίδες έκφρασης μπορούμε να τις διαπιστώσουμε και μόνοι, κάνοντας γκριμάτσες. Μια πιο προσεκτική εξέταση –εν ώρα γκριμάτσας– αποκαλύπτει και άλλες γραμμές που αφορούν τον ύπνο «και τείνουν να είναι κάθετες στις γραμμές έκφρασης», λένε οι ερευνητές και συνεχίζουν: «Η ανάπτυξη των ρυτίδων ύπνου είναι λιγότερο προβλέψιμη από τις ρυτίδες έκφρασης. Γεγονός εύλογο, εάν λάβουμε υπόψη τον μεγαλύτερο αριθμό μεταβλητών που επηρεάζουν την ανάπτυξή τους. Οι μεταβλητές αυτές είναι η ηλικία εμφάνισης, ο ρυθμός ανάπτυξης και η σοβαρότητα οποιουδήποτε τύπου ρυτίδων. Η ευαισθησία στις ρυτίδες εξαρτάται από τη γενετική, την ηλικία, την ορμονική κατάσταση και την περιβαλλοντική έκθεση. Το μοτίβο ρυτίδων ύπνου θα επηρεαστεί επιπρόσθετα από τον χρόνο που αφιερώνεται σε διάφορες θέσεις, την ποσότητα δύναμης που εφαρμόζεται σε κάθε περιοχή του προσώπου και την επιφάνεια επαφής».

Οι ερευνητές έχουν παρατηρήσει ενίσχυση των ακτινικών γραμμών έκφρασης του άνω χείλους λόγω της θέσης ύπνου. «Αν και μια ρυτίδα μπορεί αρχικά να προκληθεί από μυϊκή σύσπαση, η ρυτίδα φαίνεται να επιδεινώνεται λόγω συμπίεσης».

Πώς μπορούμε να μειώσουμε τις ρυτίδες ύπνου;

Για τους παραπάνω λόγους, η συγκεκριμένη κατηγορία ρυτίδων είναι πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμη από τους επαγγελματίες, με τις θεραπείες να είναι πιο περιορισμένες. «Το λίφτινγκ προσώπου, καθώς και άλλες διαδικασίες σύσφιξης, θα μειώσουν την ποσότητα του δέρματος που είναι διαθέσιμη προς κάμψη και πιθανώς θα αλλάξουν το "δέσιμο" του δέρματος», υποστηρίζουν οι ερευνητές.

Τα fillers μπορούν να βελτιώσουν προσωρινά τις ρυτίδες οποιουδήποτε τύπου.

«Ωστόσο, ο μόνος αξιόπιστος τρόπος για να ελαχιστοποιήσετε τις ρυτίδες ύπνου είναι να αποφύγετε την παραμόρφωση του προσώπου», συμβουλεύουν οι ειδικοί.

Πώς; Με το να κοιμόμαστε ανάσκελα. Το θέμα είναι βέβαια πώς θα μείνουμε σε αυτήν τη θέση όλο το βράδυ! Οι δερματολόγοι προτείνουν τη χρήση αντηλιακών όλο τον χρόνο, ενώ στη λίστα των συμβουλών επιτυχίας ανήκει η διακοπή του καπνίσματος, το να τρώμε όσο καλύτερα μπορούμε και να είμαστε συνεπείς με τις ρουτίνες φροντίδας προσώπου που θα δίνουν έμφαση στις συγκεκριμένες –προβληματικές– περιοχές.

Διαπιστώθηκε και ότι έναν ρόλο –υπέρ μας– μπορεί να παίξει η μαξιλαροθήκη, με αυτές από μετάξι να είναι καλύτερες για το πρόσωπο μας. Το μετάξι είναι πιο απαλό από το βαμβάκι και δεν τραβάει το δέρμα, ούτε τραβιέται το ίδιο όπως κινούμαστε ενώ κοιμόμαστε. Απορροφά και λιγότερη υγρασία από το βαμβάκι ή τις μικροϊνες, άρα δεν θα απορροφήσει τα προϊόντα που βάζουμε στο πρόσωπό μας.

«Ανεξάρτητα από τον τύπο μαξιλαροθήκης που χρησιμοποιείτε, θα πρέπει να πλένετε τις μαξιλαροθήκες τακτικά για να αποτρέψετε την εξάπλωση βακτηρίων που μπορεί να οδηγήσουν σε ακμή».

Εντωμεταξύ, η χρήση μεταξωτής μάσκας ύπνου ματιών «μπορεί να μειώσει σημαντικά τον σχηματισμό ρυτίδων, προστατεύοντας το πιο ευαίσθητο μέρος του δέρματος σας, αυτό γύρω από τα μάτια σας».