ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΣΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ ΚΙΤ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ;

Η κατάρρευση του συστήματος ηλεκτροδότησης στην Ιβηρική Χερσόνησο –για άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία– καθιστά επιτακτικό το ερώτημα αν πρέπει να έχουμε όλοι στο σπίτι μας ένα κιτ επιβίωσης πασών συνθηκών.

Η Ιβηρική Χερσόνησος βυθίστηκε στο σκοτάδι, με μια διακοπή ρεύματος πολύ μεγαλύτερη σε έκταση από ό,τι μπορούμε να θυμηθούμε στην πρόσφατη ιστορία. Η αιτία ερευνάται ακόμα, πάντως όλα τα πιθανά σενάρια αφορούν και την Ελλάδα. Βλέπετε, έχουμε κι εμείς περίσσεια πράσινης ενέργειας (από τις μονάδες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας - ΑΠΕ), χωρίς να έχουμε μονάδες αποθήκευσής της, άρα μπορεί να δημιουργηθεί ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης, αστάθεια στο δίκτυο και μπλακ άουτ.

Σε ό,τι αφορά το σενάριο των ακραίων καιρικών φαινομένων, που επίσης μελετάται ως ο λόγος του μπλακ άουτ, και αυτό μπορεί να ισχύσει παντού. Όπως λέει στο OW ο ενεργειακός επιθεωρητής Μιχάλης Χριστοδουλίδης, «στον πλανήτη πέφτουν γεωμαγνητικές καταιγίδες μικρής, μεσαίας ή μεγάλης έντασης. Όταν πέφτουν σε συγκεκριμένη περιοχή, επηρεάζουν τα ηλεκτρομαγνητικά της πεδία και άρα τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το αποτέλεσμα είναι να αυξομειώνεται απότομα η πίεση και η θερμοκρασία, κι έτσι να ταλαντώνονται τα καλώδια. Η συνέπεια είναι η δημιουργία γεωεπαγόμενων ρευμάτων. Αντιστρέφονται και δημιουργούν τεράστια απώλεια φορτίου».

Ο κ. Χριστοδουλίδης θεωρεί πως κάτι τέτοιο συνέβη στην Ισπανία, καθώς όπως είδε στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Ενέργειας ότι «στη 1 το μεσημέρι ώρα Ισπανίας η ζήτηση έπεσε από τα 25 γιγαβάτ στα 12, μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει τεράστιες αστάθειες στο δίκτυο με αποτέλεσμα τα αλυσιδωτά μπλακ άουτ. Σε μεγάλη ένταση και έκταση, γίνεται ό,τι έγινε στην ιβηρική χερσόνησο».

Αναζήτηση τροφίμων σε σούπερ μάρκετ στην Παμπλόνα της Ισπανίας, εν μέσω της; διακοπής ρεύματος, 28 Απριλίου 2025. © Miguel Oses/AP Photo

Ένα άλλο σενάριο για το συμβάν στην Ισπανία και την Πορτογαλία είναι η κυβερνοεπίθεση (αν και οι κυβερνήσεις το απέρριψαν), που επίσης μπορεί να συμβεί παντού. Μέχρι να αποσαφηνιστεί, λοιπόν, ο λόγος του μπλακ άουτ στην Ιβηρική Χερσόνησο, ας δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να έχουμε το κεφάλι μας ήσυχο, αν ζήσουμε κι εμείς παρόμοια… συγκίνηση.

Οδηγός επιβίωσης σε περίπτωση κρίσης ή πολέμου

Oι Νordics (δεν γράφω Σκανδιναβοί, γιατί θέλω να είμαι ακριβής) λαμβάνουν σπίτι τους κάθε χρόνο ένα φυλλάδιο 32 σελίδων που έχει τίτλο «In case of crisis or war». Είναι οδηγίες συμπεριφοράς και αντίδρασης σε περίπτωση εθνικών κρίσεων και πολέμου – συμπεριλαμβανομένου του πυρηνικού.

Της Σουηδίας, ας πούμε, είναι διαθέσιμο online (και στα αγγλικά) και έχει το παρακάτω εξώφυλλο.

Εκδίδεται και διανέμεται από την κυβέρνηση, ενώ υπεύθυνη για το περιεχόμενο είναι η Υπηρεσία Εκτάκτων Αναγκών της χώρας. Η πρώτη φορά που εστάλη στα νοικοκυριά ήταν το 1943. Η συνήθεια διήρκεσε έως το 1991, οπότε το project διεκόπη καθώς κρίθηκε ως αναχρονιστικό και οι πιο σημαντικές πληροφορίες προστέθηκαν στον τηλεφωνικό κατάλογο της χώρας. Ωστόσο, το 2018 το φυλλάδιο επανεμφανίστηκε και απέκτησε και ψηφιακή μορφή, ενώ διατίθεται σε audio και braille.

Η πιο πρόσφατη έκδοση είναι αυτή του 2024, με την κλιμάκωση του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ρωσία έχει κοινά φυσικά σύνορα με τη Φινλανδία και τη Σουηδία, οι οποίες έκριναν πως ήταν σκόπιμο να προχωρήσουν σε νέες οδηγίες επιβίωσης λόγω της επιδείνωσης της κατάστασης ασφαλείας, ανέφεραν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι. Στις προσθήκες ανήκει η αναζήτηση καταφυγίου σε περίπτωση χρήσης πυρηνικών όπλων.

Σας ακούγονται όλα αυτά τρελά ή ακραία; Αν ξεφυλλίσετε το φυλλάδιο, θα αλλάξετε γνώμη.

Ενδεικτική σελίδα από το σουηδικό φυλλάδιο με οδηγίες επιβίωσης σε περιπτώσεις ανάγκης.

Ό,τι κι αν γίνει, οι πολίτες της Σουηδίας ξέρουν τι πρέπει να κάνουν από το πρώτο λεπτό, καθώς υπάρχει προγραμματισμός για τα πάντα. Από το πώς θα ανακοινωθεί η κρίση ή ο πόλεμος (υπάρχουν πολλές διαφορετικές σειρήνες, με ξεχωριστό νόημα η καθεμία) μέχρι τι οφείλουν να έχουν όλοι στα σπίτια τους.

Αναφέρεται πως είναι χρήσιμο να έχετε πρόχειρα:

• ένα ραδιόφωνο που τροφοδοτείται από μπαταρίες,
• ηλιακούς συλλέκτες,
• επιπλέον μπαταρίες,
• κινητό τηλέφωνο,
• φορτισμένο power bank,
• φορτιστή τηλεφώνου για αυτοκίνητο,
• τους σημαντικούς αριθμούς τηλεφώνου γραμμένους σε ένα χαρτί.

Ξεχωριστές λίστες αφορούν:

• το πόσιμο νερό που χρειάζονται και πώς θα το αποκτήσουν,
• τα τρόφιμα «που θα είναι χορταστικά, πλούσια σε ενέργεια και μπορούν να αποθηκευτούν με ασφάλεια σε θερμοκρασία δωματίου»,
• τη θερμότητα,
• την τουαλέτα.

Ανάλογο είναι το περιεχόμενο του φυλλαδίου της Νορβηγίας, με τη Γερμανία να ανακοινώνει τον περασμένο Νοέμβριο την Operationsplan Deutschland. Είναι στρατηγική επιβίωσης σε περίπτωση κρίσης ή πολέμου, που αναλύεται σε 1.000 σελίδες και αφορά τις επιχειρήσεις. Προηγήθηκε το λανσάρισμα εφαρμογής που βοηθάει τους πολίτες της χώρας να βρουν το πλησιέστερο καταφύγιο, σε περίπτωση επίθεσης.

© iStock

Θα επιβιώνατε για 72 ώρες σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης;

Παρεμπιπτόντως, στη Φινλανδία υπάρχει η ιστοσελίδα 72tuntia, που προσφέρει στους πολίτες της ό,τι η Σουηδία και η Νορβηγία, συν ένα τεστ μέσω του οποίου μπορούν να τσεκάρουν αν είναι έτοιμοι για έναν πόλεμο ή μια κρίση. Ο τίτλος είναι «Θα επιβιώνατε μόνοι 72 ώρες σε μια κρίση;» και περιλαμβάνει σχετικές ερωτήσεις. Κάθε λάθος απάντηση δίνει και τις απαραίτητες πληροφορίες, ώστε να φρεσκάρουν οι πολίτες τις γνώσεις τους.

Δεδομένου του τι γίνεται με τους εν εξελίξει πολέμους γύρω μας εδώ και χρόνια, αλλά και της εξέλιξης στα οπλικά συστήματα, που έχουν πλέον τεράστια εμβέλεια, ουδόλως τυχαίως η Ευρωπαϊκή Ένωση ζήτησε τον Μάρτιο του 2025 από τους πολίτες των χωρών μελών να ετοιμάσουν και να έχουν πρόχειρο στο σπίτι τους ένα emergency kit με το οποίο θα μπορούν να επιβιώσουν για 72 ώρες ό,τι κι αν προκύψει.

Όπως είπε εκείνη την ημέρα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, «η πρωτοβουλία των Βρυξελλών, η οποία περιλαμβάνει συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από την εκτελεστική εξουσία της ΕΕ, αλλά και μη νομοθετικές προτάσεις για τις εθνικές κυβερνήσεις, δανείζεται από τις μακροχρόνιες πολιτικές αντιμετώπισης κρίσεων σε χώρες όπως η Φινλανδία, η Σουηδία και το Βέλγιο. Σχεδιάστηκε εν μέρει ως ένα κάλεσμα αφύπνισης για ορισμένες πρωτεύουσες που δεν διαθέτουν ικανότητες αντιμετώπισης κρίσεων».

Το κυτίο (ή κουτί, αν προτιμάτε) έκτακτης ανάγκης που πρότεινε η Κομισιόν έχει ως στόχο να μπορούμε να είμαστε αυτάρκεις για 72 ώρες από το ξέσπασμα της όποιας κρίσης, από ένα νέο πόλεμο έως μια κυβερνοεπίθεση που θα παραλύσει τα πάντα έως νέα πανδημία.

Το κεντρικό σύνθημα είναι: Η προετοιμασία σώζει ζωές.

Πρόκειται για ένα φυλλάδιο 20 σελίδων, που εντάσσεται στο πλαίσιο των 30 κινήσεων τις οποίες πρότειναν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι. Θα το έχουμε όλοι οι πολίτες της ΕΕ ως οδηγό επιβίωσης, με το πρώτο κεφάλαιο να έχει τίτλο «προστατέψτε τον εαυτό σας» και πληροφορίες για όσα πρέπει να έχουμε προετοιμάσει ως πολίτες. Εξυπακούεται πως υπάρχει και μια λίστα με υποχρεώσεις που έχει κάθε κράτος-μέλος, ώστε να προετοιμαστεί για να μπορεί να αντιμετωπίσει τα πάντα.

Σχεδόν έναν μήνα αργότερα, βυθίστηκαν στο σκοτάδι η Ισπανία, η Πορτογαλία και κάποια μέρη της Γαλλίας που ανήκουν στο δίκτυο ρεύματος της Ιβηρικής Χερσονήσου. Άρα, οι κάτοικοι των συγκεκριμένων χωρών και περιοχών έγιναν οι πρώτοι που κατάλαβαν τη χρησιμότητα του kit, το οποίο μάλλον δεν είχαν ετοιμάσει.

Για την ιστορία, η Ευρώπη έχει τέσσερα διαφορετικά δίκτυα κι εμείς ανήκουμε σε αυτό της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Καθένα λειτουργεί ανεξάρτητα από το άλλο και γι’ αυτό δεν συνέβη στην Ελλάδα ό,τι έγινε στην Ισπανία. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως το δικό μας δίκτυο δεν μπορεί να πάθει ό,τι εκείνο της ιβηρικής χερσονήσου. Ας περιμένουμε να ανακοινωθεί η αιτία και θα επανέλθουμε.