ΞΕΡΕΙΣ ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΤΟ HASHTAG #ΟΚBOOMER ΣΤΟ TIKTOK;

Οι μισές από τις αναρτήσεις του TikTok σχετικά με τους baby boomers διαιωνίζουν ηλικιακά στερεότυπα, διευρύνοντας το εχθρικό χάσμα μεταξύ γενεών, λένε ερευνητές.

Κάθε γενιά έχει στοιχεία που την χαρακτηρίζουν και τα social media μάς το υπενθυμίζουν συνεχώς, προβάλλοντας τις διαφορές μεταξύ των γενεών και δίνοντας τροφή για memes. Ειδικά το TikTok, όπου κυριαρχεί η Gen Z (1997-2012), φαίνεται να έχει μετατραπεί σε πεδίο μάχης όπου το νέο συγκρούεται με το παλιό, με το χάσταγκ #OKboomer να κάνει πάταγο.

Αν και ο όρος «baby boomer» χρησιμοποιείται για περισσότερο από μισό αιώνα για να περιγράψει όσους γεννήθηκαν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (μεταξύ 1946 και 1964), μόλις το 2019 θεωρήθηκε προσβολή. Από τότε, το TikTok έχει πλημμυρίσει με βίντεο εφήβων και νέων που απορρίπτουν τον τρόπο ζωής και τις νουθεσίες των γονιών τους, χρησιμοποιώντας τη φράση «OK, boomer». Μια φράση που φαίνεται να αιχμαλωτίζει τα συναισθήματα των millennials απέναντι σε μια γενιά που θεωρούν προνομιούχα, αποκομμένη από την πραγματικότητα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, υπεύθυνη για προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν, όπως η παρακμή της οικονομίας και η κλιματική αλλαγή.

Η δημοφιλής έκφραση πέρασε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης χάρη στη νεαρή Νεοζηλανδή πολιτικό Chlöe Swarbrick, η οποία επέπληξε το μέλος του κοινοβουλίου που τη διέκοψε ενώ εκφωνούσε ομιλία για την κλιματική κρίση, με ένα λακωνικό «OK, boomer». Από εκείνη τη στιγμή, το boomer έγινε συνώνυμο με οποιονδήποτε άνω των 30 ετών έχει μια συγκαταβατική στάση απέναντι τους νέους. Στην ουσία είναι το ψηφιακό αντίστοιχο του σηκωμένου φρυδιού.

Η άλλη πλευρά του νομίσματος

Πέρα από πεδίο αντίδρασης των νέων απέναντι στις παλαιότερες γενιές, η πλατφόρμα αυτή έχει και μια άλλη διάσταση. «Οι βασικοί χρήστες του TikTok, κυρίως έφηβοι και νεαροί ενήλικες, δεν πρέπει να διαστρεβλώνουν την εικόνα των ηλικιωμένων, ειδικά καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να γερνάει», υποστηρίζουν ερευνητές από το Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης.

Η ομάδα ανέλυσε βίντεο TikTok με τα hashtags #Boomer και/ή #OkBoomer, που συγκέντρωσαν συνολικά πάνω από 5,4 δισεκατομμύρια προβολές, και διαπίστωσε ότι τα μισά παρουσιάζουν μια σειρά από επαναλαμβανόμενα αρνητικά στερεότυπα, π.χ. οι μεγαλύτεροι ενήλικες απεικονίζονταν ως αργοί, ανίκανοι σε σχέση με την τεχνολογία και με ξεπερασμένες αξίες. Η αποσύνδεση μεταξύ των αξιών και των πεποιθήσεων των δύο γενεών είναι το πιο κοινό στερεότυπο στο TikTok. Τα αρνητικά στερεότυπα για τους ηλικιωμένους ήταν πιο πιθανό να συνδέονται με βίντεο σχετικά με τις αξίες και τις πεποιθήσεις της παλαιότερης γενιάς, με δυσάρεστες συναναστροφές με ηλικιωμένους ή τον αντιληπτό ανταγωνισμό από τους ηλικιωμένους προς τους νέους.

iStock

Τα πιο συνηθισμένα ηλικιακά στερεότυπα

«Αυτά τα στερεότυπα είναι προβληματικά, όταν θέλουμε να φέρουμε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας στον κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης». Τα βίντεο που απεικονίζουν τους ηλικιωμένους ως γενναιόδωρους και ευγενικούς είχαν 43% λιγότερες πιθανότητες να περιέχουν αρνητικά στερεότυπα, ενώ πάνω από τα μισά υπονοούσαν ότι έχουν αξίες και πεποιθήσεις ασύμβατες με τις δικές τους, ιδιαίτερα σε θέματα που σχετίζονται με το φύλο, τη σεξουαλικότητα και τη φυλή.

Πολλά βίντεο εμφάνιζαν νεότερους χρήστες να διηγούνται περιπτώσεις όπου ένιωθαν να υποτιμούνται από ηλικιωμένους λόγω της ηλικίας τους. Σε αυτές τις αναπαραστάσεις, εξέφραζαν την απογοήτευσή τους για χαρακτηρισμούς, όπως «υπερευαίσθητοι», «ναρκισσιστές» ή «υπερβολικά εξαρτημένοι από την τεχνολογία». Από όλα τα βίντεο που αναλύθηκαν, το 49,3% περιείχαν αρνητικά ηλικιακά στερεότυπα. «Βρήκαμε μια σαφή τάση ageism και αυτό είναι ανησυχητικό, καθώς γνωρίζουμε ότι βλάπτει άμεσα την ψυχική υγεία», λέει ο Reuben Ng, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης.

Η ΑΠΟΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΙΟ ΚΟΙΝΟ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ ΣΤΟ TIKTOK.

Διευρύνοντας το χάσμα

Οι ερευνητές τονίζουν την ανάγκη κατανόησης του τρόπου με τον οποίο απεικονίζονται τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας στο TikTok, δεδομένου ότι η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να επηρεάσει την ευημερία και την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων και να προωθήσει την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών.

Αυτό το κενό στην κατανόηση εμποδίζει την αποτελεσματική επικοινωνία, την οποία οι millennials βλέπουν ως ευκαιρία για χιούμορ. «Ιστορικά, είναι ένας τρόπος αμφισβήτησης της εξουσίας. Οι νεότερες γενιές αισθάνονται αποκομμένες, νιώθουν ότι η πολιτική, οικονομική και ακαδημαϊκή δύναμη βρίσκεται στα χέρια των μεγάλων. Κι αφού δεν μπορούν να αμφισβητήσουν το κατεστημένο με άλλα μέσα, χρησιμοποιούν το χιούμορ και το κάνουν σε έναν τόπο που τους ανήκει, όπως το TikTok».

Αν και το μεγαλύτερο μέρος του περιεχομένου δεν είναι κακοπροαίρετο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει αρνητικό αποτέλεσμα. «Όταν οι νέοι παρακολουθούν βίντεο που γελοιοποιούν την ηλικία και δαιμονοποιούν τις συνήθειες των ηλικιωμένων, αυτό έχει αντίκτυπο στην ψυχική υγεία των τελευταίων. Άλλωστε, όλοι θα γεράσουμε. Οι σημερινοί millennials είναι οι αυριανοί boomers», εξηγεί ο Ng. Από την άλλη, εάν οι ηλικιωμένοι δεν βρουν περιεχόμενο που να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητά τους, θα συνεχίσουν να αισθάνονται εκτός τόπου στο TikTok και να το αποφεύγουν, κάτι που με τη σειρά του προωθεί τη σύγκρουση γενεών στην πλατφόρμα.