ΞΕΡΕΙΣ ΠΟΙΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΟΧΙ;

Μπουκάλια αναψυκτικών, συσκευασίες από σνακ και τόσα άλλα πλαστικά περνάνε καθημερινά από τα χέρια σου, για να μην αναφέρουμε όλα όσα έφερε στη καθημερινότητά μας η πανδημία. Ξέρεις ποια να πετάξεις στον κάδο ανακύκλωσης και ποια όχι;

Σύμφωνα με την ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων, η ανακύκλωση δεν αποτελεί την καλύτερη λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος των πλαστικών. Θα έλεγα ότι, ως επιλογή, βρίσκεται κάπου στη μέση ή λίγο πιο κάτω.

Περίπου 730.000 τόνοι πλαστικών απορριμμάτων παράγονται ετησίως στην Ελλάδα, που σημαίνει ότι καθένας μας πετάει στα σκουπίδια περίπου 68 κιλά πλαστικού τον χρόνο, σύμφωνα με έκθεση της WWF Ελλάς. Από αυτά, μόλις το 10% φτάνει στην ανακύκλωση.

Τα υπόλοιπα καταλήγουν πρωτίστως στις γνωστές μας χωματερές, ενώ ένα καθόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό διαρρέει στο φυσικό περιβάλλον, με τις γαλαζοπράσινες θάλασσές μας να επιβαρύνονται ετησίως με 11.500 τόνους πλαστικών! Αποτέλεσμα; Εκατόν τριάντα τέσσερα είδη στη Μεσόγειο πέφτουν θύματα κατάποσης πλαστικών, ενώ κι εμείς πέφτουμε θύματα των μικροπλαστικών μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Αν αναλογιστούμε, δε, ότι ένα πλαστικό καλαμάκι «ζει» περίπου 200 χρόνια (το πλαστικό μπουκάλι νερού πολλά περισσότερα), αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντική απειλή για τον πλανήτη μας αποτελεί η πλαστική ρύπανση.

Μπορεί, λοιπόν, η ανακύκλωση του πλαστικού να μην είναι η μαγική λύση που έχουμε άμεση ανάγκη, σίγουρα πάντως η σωστή εφαρμογή της αποτελεί ένα πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση ενός μεγάλου προβλήματος, και μπορεί να μας οδηγήσει σε σημαντικότερες αλλαγές.

Unsplash THOA NGO

Οι βασικοί τύποι πλαστικών και ποια ανακυκλώνονται

Όλα τα πλαστικά δεν είναι ίδια. Κάθε είδος έχει διαφορετικές χρήσεις, ανάλογα με την αντοχή και τις ιδιότητές του, και απαιτεί διαφορετική μέθοδο διαχείρισης εφόσον ανακυκλώνεται. Εκείνο, βέβαια, που δεν πρέπει να αγνοούμε είναι ότι μπορεί μεν ένας τύπος πλαστικού να είναι ανακυκλώσιμος στην κατάλληλη μονάδα, αλλά δεν είναι δεδομένο ότι η μονάδα αυτή θα είναι διαθέσιμη σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου.

Στην Ελλάδα, το σύστημα ανακύκλωσης των μπλε κάδων, που καλύπτει ένα αρκετά εκτεταμένο δίκτυο, δέχεται πλαστικά μόνο από συσκευασίες. Οτιδήποτε δεν είναι συσκευασία δεν πρέπει να το ρίχνουμε σε μπλε κάδο. Από εκεί και πέρα, υπάρχουν εξειδικευμένες μονάδες που αναλαμβάνουν την περισυλλογή και ανακύκλωση άλλων ειδών, προσφέροντας λύσεις διαχείρισης απορριμμάτων που αφορούν κατεξοχήν επιχειρήσεις.

Το αν μπορεί όντως να ανακυκλωθεί ένα ανακυκλώσιμο πλαστικό εξαρτάται από τις δυνατότητες του δήμου ή της εταιρείας που έχει αναλάβει το σχετικό έργο.

Unsplash The organic crave company

Για να καταλάβουμε τι τύπο πλαστικού έχουμε στα χέρια μιας, πρέπει να δούμε τα σύμβολα που έχει πάνω του. Μέσα σε ένα «τρίγωνο ανακύκλωσης» αναγράφεται ένας αριθμός, που αντιστοιχεί στους εξής τύπους:

1. PET (Πολυαιθυλένιο ή Tερεφθαλικό πολυαιθυλένιο): Το πλαστικό αυτό χρησιμοποιείται στα μπουκάλια νερού, αναψυκτικών και μαγειρικού λαδιού, και ανακυκλώνεται.

2. HDPE (Υψηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο): Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα πιο «σκληρά» πλαστικά, που χρησιμοποιούνται κυρίως στη συσκευασία απορρυπαντικών, υγρά πιάτων, καπάκια κ.ά., και ανακυκλώνονται.

3. PVC (Πολυβινυλοχλωρίδιο): Χρησιμοποιείται κυρίως σε οικιακά είδη, σωλήνες κ.ά, και δεν ανακυκλώνεται. Αν καεί, παράγει επικίνδυνες χημικές ουσίες (διοξίνες και φουράνια).

4. LDPE (Χαμηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο): Χρησιμοποιείται σε προϊόντα όπως πλαστικές σακούλες, μεμβράνες και δοχεία αποθήκευσης τροφίμων, και ανακυκλώνεται σε ορισμένες περιπτώσεις.

5. PP (Πολυπροπυλένιο): Θα το συναντήσουμε σε καλαμάκια, κεσεδάκια γιαουρτιού και μαργαρίνης, στη συσκευασία προϊόντων όπως όσπρια, ζυμαρικά, αρτοποιήματα κ.ά., και ανακυκλώνεται σε ορισμένες περιπτώσεις.

6. PS (Πολυστυρένιο): Είναι το πλαστικό από το οποίο κατασκευάζονται ποτήρια και δοχεία φελιζόλ, γλάστρες, παιχνίδια κ.ά., και στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να το βάλουμε στον κάδο ανακύκλωσης.

7. Άλλο είδος: Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται άλλες πλαστικές ρητίνες, όπως πολυανθρακικά, νάιλον, ABS, που χρησιμοποιούνται π.χ. σε CD, μπιμπερό, συσκευασίες φαρμάκων, υπολογιστές. Και αυτά ανακυκλώνονται σε ορισμένες περιπτώσεις.

Unsplash Mark Harpur

Μπορεί κανείς να αναρωτηθεί: Αφού όσον αφορά τα οικιακά απορρίμματα ανακυκλώνονται πλαστικά μόνο από συσκευασίες, τι νόημα έχει να ξέρω από τι έχει φτιαχτεί οτιδήποτε άλλο; Η λογική είναι να αποκτήσουμε συνείδηση του τι κρατάμε στα χέρια μας, ώστε να κάνουμε κάθε φορά την καλύτερη δυνατή επιλογή. Αν δεν μπορούμε να αποφύγουμε τη χρήση ενός προϊόντος που δεν ανακυκλώνεται, μπορούμε τουλάχιστον να το διατηρούμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα.

Τα πλαστικά που έφερε η πανδημία

Η πανδημία προκάλεσε μια αύξηση στη χρήση πλαστικών μιας χρήσης, όπως μάσκες, γάντια, μπουκάλια απολυμαντικών. Η ποσότητα των πλαστικών απορριμμάτων που παράγονται παγκοσμίως από την έναρξη της COVID-19 εκτιμάται σε 1,6 εκατομμύρια τόνους την ημέρα, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2021.

Κάθε λεπτό της ημέρας πετάμε 3 εκατομμύρια μάσκες προσώπου, ανέφεραν σε σχόλιό τους στο περιοδικό Frontiers of Environmental Science & Engineering οι επιστήμονες Elvis Genbo Xu, από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας, και Zhiyong Jason Ren, από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον ένα μήνα μετά.

Συνολικά πάνω από οκτώ εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων που σχετίζονται με την πανδημία έχουν παραχθεί παγκοσμίως, με περισσότερους από 25.000 τόνους να καταλήγουν στους ωκεανούς μας, τονίζει έρευνα στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences.

Αν και οι μάσκες, τα γάντια μιας χρήσης και μαντηλάκια μιας χρήσης περιέχουν πλαστικό, δυστυχώς δεν μπαίνουν στον κάδο ανακύκλωσης. Οφείλουμε, λοιπόν, να τα πετάμε στον πράσινο κάδο, κλείνοντας τα καλά μέσα σε σακούλες απορριμμάτων, ώστε να μην βρεθούν στον δρόμο σε περίπτωση που φυσήξει αέρας.

Unsplash Bud nug

Όσον αφορά τα αμέτρητα self-test, οι οδηγίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, αναφέρουν τα εξής:

• Στην περίπτωση που είναι αρνητικό το πετάμε μαζί με τα υπόλοιπα σκουπίδια μας στον πράσινο ή γκρι κάδο απορριμμάτων.
• Στην περίπτωση που είναι θετικό, «απορρίπτεται μαζί με τα αναλώσιμα του ασθενούς, σε σακούλα καλά κλεισμένη, που τοποθετείται σε κλειστό κάδο στο σπίτι και στη συνέχεια σε δεύτερη σακούλα, η οποία κλείνει σφιχτά, χωρίς να γεμίσει υπερβολικά για να αποφευχθεί τυχόν διάρρηξη και απορρίπτεται στον πράσινο ή γκρι κάδο».

Ο νέος νόμος για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης

Τον Ιούλιο μπήκε σε εφαρμογή ο νέος νόμος για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την κατάργηση μιας σειράς προϊόντων όπως μπατονέτες, μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια και περιέκτες τροφίμων από φελιζόλ.

Στο πλαίσιο αυτό, η WWF Ελλάς κατάρτισε έναν οδηγό με πληροφορίες για δεκάδες πλαστικές συσκευασίες, δίνοντας στοιχεία για το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένες και για το κατά πόσο ανακυκλώνονται. Για παράδειγμα:

1. Οι συσκευασίες από γαριδάκια, πατατάκια, κρουασάν κ.λπ. δεν ανακυκλώνονται στο σύστημα που διαθέτει σήμερα η χώρα μας.

2. Δεν ανακυκλώνονται οι μεμβράνες τροφίμων, τα σωληνάρια οδοντόκρεμας, οι μπατονέτες, τα στυλό, τα καλαμάκια, οι αναδευτήρες, τα πλαστικά πιάτα και μαχαιροπίρουνα, δοχεία από φελιζόλ, πλαστικές παντόφλες και πλαστικά παιχνίδια.

3. Τα σελοφάν που βρίσκουμε στις συσκευασίες φρέσκων προϊόντων (π.χ. κοτόπουλου) συνήθως καταλήγουν στο υπόλειμμα της ανακύκλωσης, που πηγαίνει στους ΧΥΤΑ.

Unsplash Naja Bertolt Jensen

4. Η εύκαμπτη συσκευασία που χρησιμοποιείται σε ζυμαρικά, όσπρια, ρύζι, ψωμί του τοστ, μπισκότα, κράκερ, μπάρες δημητριακών κ.ά. ανακυκλώνεται πολύ δύσκολα (για διευκρινίσεις απευθυνόμαστε στον δήμο ή στο τοπικό Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών).

5. Η εύκαμπτη συσκευασία φέτας καταλήγει στο υπόλειμμα της ανακύκλωσης, λόγω υλικού, μεγέθους και υπολείμματος.

Ο πιο απλός τρόπος για να περιορίσουμε τη χρήση πλαστικών μιας χρήσης είναι να τα αντικαταστήσουμε με επαναχρησιμοποιούμενα και να προτιμούμε την αγορά χύμα προϊόντων που μπορούμε να μεταφέρουμε και να αποθηκεύσουμε σε δικά μας δοχεία.