ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΡΙΑΣ

Έχεις, δεν έχεις τραπεζαρία στο σπίτι σου, αυτό το κείμενο σε αφορά.

Ζω μόνη από τα 23 μου. Δεκαετίες αργότερα, αποφάσισα πως θέλω να κάνω το σπίτι μου πιο minimal, κυρίως γιατί είχα κουραστεί (βαρεθεί, σιχτιρίσει) να συντηρώ και να καθαρίζω ό,τι υπήρχε μέσα στον χώρο μου και δη όσα χρησιμοποιούσα σπάνια. Για παράδειγμα, την τραπεζαρία.

Στην αρχική έκδοση του διαμερίσματός μου, είχα τραπέζι στην κουζίνα. Είχα και τραπεζαρία και φυσικά, τραπεζάκι σαλονιού. Μάντεψε πού έτρωγα τις περισσότερες –αν όχι όλες– τις φορές.

Στην τελευταία ανακαίνιση λοιπόν, αποφάσισα πως ήθελα να ανοίξω τον χώρο για να κάνει και τη δουλειά της απερίσπαστη η σκούπα robot που είχα αγοράσει, χωρίς να χρειαστεί να σηκώνω καρέκλες και τραπεζάκια κάθε φορά.

Είχα ήδη ξεφορτωθεί το τραπέζι της κουζίνας – αργότερα πήρα ένα πολύ μικρότερο στρογγυλό τραπέζι που χρησιμοποιώ κυρίως ως… εναλλακτικό πάγκο κουζίνας (για παράδειγμα, βάζω σε έναν δίσκο τα φρούτα του χειμώνα).

Είχε έρθει η ώρα για την τραπεζαρία και τις 4 καρέκλες της, μαζί με τον μπουφέ που «κούμπωνε» μαζί της και έκρυβε άλλα πράγματα που έπρεπε να συντηρώ και να καθαρίζω («τα καλά σερβίτσια» που έλεγε και η μάνα μου).

Pexels Curtis Adams

Μετά διάβασα πως είναι η γενικότερη τάση του πλανήτη να βγάζει από την εικόνα αυτό που «απασχολούσε» ένα ολόκληρο δωμάτιο. Εάν είσαι πάνω από 40 δεν γίνεται να μη θυμάσαι την κλειστή πόρτα ενός δωματίου που είχε ένα τεράστιο σκρίνιο ή/και έναν μπουφέ, μαζί με την τραπεζαρία, και διάφορα διακοσμητικά που προφυλάσσονταν ως κόρη οφθαλμού –  το δωμάτιο αυτό γινόταν κεντρική σκηνή μόνο στις, εορταστικού τύπου, μαζώξεις της οικογένειας.

Pexels Christa Grover

Συνήθως το τραπέζι άνοιγε (με ένα εξτρά φύλλο), ώστε να μπορεί να μπορεί να «καθίσει» περισσότερα άτομα.

Μια σύντομη ιστορία της τραπεζαρίας

Από την εμφάνιση των ανθρώπων στον πλανήτη, το είδος μας είχε τη συνήθεια να μοιράζεται το φαγητό σε ένα κοινό χώρο και μια κοινή επιφάνεια. Το αρχαιότερο σχετικό αποδεικτικό στοιχείο είναι 300.000 ετών και εντοπίστηκε στο Ισραήλ.

Η τραπεζαρία έγινε thing από τους αρχαίους Έλληνες. Οι αριστοκράτες της εποχής ήταν από τους πρώτους γνωστούς «χρήστες» τραπεζαρίας (με αγγεία ζωγραφισμένα στο χέρι, περίτεχνους πίνακες και ανάγλυφο ασήμι), την οποία οι ευγενείς και οι βασιλιάδες του Μεσαίωνα έκαναν γνωστή ως «Μεγάλη Αίθουσα».

Το τραπέζι είχε σχήμα U και ο οικοδεσπότης καθόταν σε υπερυψωμένη καρέκλα, στην κεφαλή. Τα δωμάτια όπου δέσποζε η τραπεζαρία ήταν ευρύχωρα, είχαν μεγάλες καμινάδες και ψηλά ταβάνι και υπήρχε ελεύθερη ροή αέρα μέσα από τα πολυάριθμα ανοίγματα των θυρών και των παραθύρων.

Για την ιστορία, στην Αναγέννηση έγινε η πρώτη χρήση πετσέτας, ενώ την ίδια εποχή στην Ευρώπη άρχισε η χρήση κεραμικών πιάτων.

Προς τις αρχές του 18ου αιώνα, ο χώρος στα σπίτια της μεσαίας τάξης, που είχαν υπηρέτες, χωρίστηκε στα δυο, με τον μισό να γίνεται τραπεζαρία που πάλι είχε επίσημη «λογική» – καθημερινά οι κάτοικοι έτρωγαν σε κρεβατοκάμαρες.

AP PHOTO

Τότε, αυτό το δωμάτιο κέρδισε την αυτονομία του στα σπίτια. Ο άλλος μισός χώρος της Μεγάλης Αίθουσας εξελίχθηκε σε αυτό που ξέρουμε σήμερα ως σαλόνι. Μετά το δείπνο, οι άνδρες έμεναν στην τραπεζαρία για να απολαύσουν τα ποτά τους και οι γυναίκες μεταφέρονταν στο σαλόνι για τα δικά τους κους κους.

Στις δεκαετίες του 1930 και του 1940, οι τραπεζαρίες συνέχισαν να είναι ξεχωριστές από τις κουζίνες, ενώ στα επόμενα 20 χρόνια συγχωνεύτηκε η κουζίνα με την τραπεζαρία που εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται για επίσημες καταστάσεις ή κυριακάτικα γεύματα. Από ένα σημείο και μετά, η τραπεζαρία έπαψε να αποτελεί ξεχωριστό δωμάτιο – ένας πάγκος άρχισε να τη συνδέει με την κουζίνα.

Ένας πάγκος χωρίζει την κουζίνα από την τραπεζαρία. Σπίτι στο Λονδίνο το 1945. AP PHOTO

Έπειτα ήρθαν οι «νησίδες» να εξυπηρετούν όλους τους σκοπούς και δη στα μικρότερα διαμερίσματα.

Unsplash

Όπως περνούσαν τα χρόνια, τα τακτικά γεύματα έγιναν άτακτα (λόγω επαγγελματικών και λοιπών υποχρεώσεων), με την τραπεζαρία να δικαιολογεί την ύπαρξή της στις συναντήσεις με φίλους και συγγενείς για φαγητό.

Μετά τον Covid-19, όταν η τραπεζαρία έγινε η έδρα των εργαζομένων κατοίκων του διαμερίσματος/σπιτιού, χάθηκε ολοκληρωτικά ο πραγματικός λόγος ύπαρξης αυτού του χώρου – και του ίδιου του τραπεζιού. Κάπου εκεί άρχισε να παρατηρείται και η αύξηση του φαινομένου ανθρώπων που ζούσαν μόνοι (τριπλασιάστηκε το 2020, συγκριτικά με το 1940).

Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δημοσιεύτηκαν το 2023, στην Ένωση υπάρχουν 200.000.000 σπιτικά. Αριθμός μεγαλύτερος των 73 εκατομμυρίων από αυτά, κατοικούνται από έναν άνθρωπο χωρίς παιδιά. Το ποσοστό αυξήθηκε κατά 21% από το 2013.

Στην εικόνα έχει μπει η ανεπάρκεια διαθέσιμων σπιτιών/διαμερισμάτων, συγκριτικά με τη ζήτηση και φυσικά, η τεράστια αύξηση των ενοικίων.

Όταν περιορίστηκαν τα τετραγωνικά, μοιραία δεν έμεινε χώρος για τραπεζαρία. Ή και να υπήρχε, παραχώρησε τη θέση του σε πιο χρηστικές επιλογές (π.χ. γραφείο για τηλεργασία).

Pexels Charlotte May

Στο 2024 θεωρείται κάπως υπερβολικό να υπάρχει στο σπίτι ένα δωμάτιο αφιερωμένο στους καλεσμένους και στα επίσημα καλέσματα. Είναι κάτι που δεν βγάζει νόημα, έτσι όπως έχει γίνει η ζωή μας.

Βέβαια, πάντα θα χρειαζόμαστε ένα μέρος για να τρώμε και γι' αυτό σχεδιαστές εσωτερικών χώρων ασχολούνται με την εύρεση της καλύτερης δυνατής λύσης, ανάλογα πάντα με το τι θέλουμε και με το τι μπορούμε.

Αν δεν έχεις, δηλαδή, στην κουζίνα χώρο για ένα τραπέζι, προφανώς θα τον βρεις κάπου στα υπόλοιπα τετραγωνικά και με λίγο γούστο θα φτιάξεις κάτι που καταρχάς θα αρέσει σε εσένα, και θα σε εξυπηρετεί.

Στο πολυαγαπημένο μου Apartment Therapy,  επαγγελματίες πρότειναν τα εξής αν δεν έχεις τραπεζαρία:

• Ένα στρογγυλό ή πτυσσόμενο τραπέζι που δεν πιάνει πολύ χώρο και μπορεί πάντα να συνταχθεί με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις της οικογένειάς μας.
• Τον οπτικό διαχωρισμό του σημείου που βάζουμε ένα τραπέζι με καρέκλες, για παράδειγμα με φωτισμό ή με ένα χαλάκι ή με μια ταπετσαρία.
• Σίγουρα δεν χρειάζεται να θυσιάσουμε ένα δωμάτιο, όπως δεν είμαστε υποχρεωμένοι, όπως ήταν παλαιότερα, να ακολουθήσουμε συγκεκριμένες νόρμες που αφενός ακυρώνουν τετραγωνικά για το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, αφετέρου μάς βάζουν εξτρά δουλειές.