ΤΟ ΝΑ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙΣ ΠΑΙΔΙ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΒΟΥΤΙΑ ΣΤΟΝ ΦΟΒΟ ΚΑΙ ΤΗ ΧΑΡΑ

Κάθε παιδί χρειάζεται παιχνίδι, αποδοχή και αγκαλιές. Και όρια. Γιατί κάθε βήμα που κάνει μπορεί να είναι για έναν γονιό μια βουτιά στον φόβο αλλά και μια πηγή μεγάλου ενθουσιασμού, ταυτόχρονα.

«Θέλω να δω», μου λέει ο γιος μου ο Άρης όταν του εξηγώ ότι το πατίνι μου έχει ένα λάστιχο σκασμένο. «Είναι στην αποθήκη», του απαντώ. «Θέλω να το δω, δείξε μου». Είναι η ανάγκη για εικόνες και γνώση τέτοια, που θέλει αποδείξεις και περιγραφές. Δεν υπάρχει στον νου των παιδιών καχυποψία και αμφισβήτηση. «Δείξε μου» και τείνει το χέρι για να τρέξουμε μαζί προς την αποθήκη.

Μεγαλώνει και μεγαλώνουμε μαζί του. Θα ήθελα να γίνομαι καλύτερος. Εκείνος το καταφέρνει. Όλα πρώτη φορά. «Έχω ένα “πόνεσμα” στο πόδι. Θέλεις να το δεις;» Τρυφερός και ρεαλιστής, δεν χωράει ειρωνεία και φλέγμα ακόμη.

Μια φορά του είπα: «Φώναξε τη μαμά». Επιστρέφοντας μου είπε: «Δεν της φώναξα, της μίλησα». Βεβαίως, μπορεί να διακρίνει ότι ο μπαμπούλας που του διαβάσαμε σε ένα παραμύθι «δεν είναι αληθινός» και πως μόνο ο «Σπάιντρεμαν» μπορεί να πετάξει. «Κανένα παιδάκι δεν πετάει, μόνο στα ψέματα».

Παιδί: Επιλογή ή δικαίωμα;

Τότε ανοίγουμε τα χέρια και τρέχουμε να «πετάξουμε» μέσα στο σπίτι. Θέλει οπτική επαφή η χαρά, φωνή και γέλια. Πώς ήταν το σπίτι πριν γεννηθεί ο Άρης; Πώς ήταν η ζωή μας πριν; Αυτές τις ημέρες μετράμε τέσσερα χρόνια από τη μέρα που μάθαμε ότι, αν όλα πήγαιναν καλά, σε εννιά μήνες ή 40 εβδομάδες θα υποδεχόμασταν στη ζωή μας ένα παιδί. Μέχρι τότε, θεωρούσαμε ότι το να γίνουμε γονείς είναι μια επιλογή που έχουμε. Μόλις έγινα πατέρας, συνειδητοποίησα ότι είναι ένα δικαίωμα στη ζωή του ανθρώπου, του κάθε ανθρώπου. Χρώματα, χρωμοσώματα και ταυτότητες αλλάζουν μόνο τον τύπο της οικογένειας, όχι την αγάπη που δίνεις και παίρνεις.

Μια καρδιά γεμάτη φιλιά

Όμως αυτά για το παιδί –και για κάθε παιδί– είναι ψιλά γράμματα και έτσι οφείλει να είναι. Παιχνίδι, αποδοχή και αγκαλιές είναι οι δικοί του κώδικες. Και όρια, σαφώς και όρια. Για το παιδί, για τους γονείς, για την ισορροπία. Σε κοιτάζει στα μάτια να δει αν θα καταφέρει να ξεχειλώσει το όριό σου, να παρακάμψει αυτό που είπε η μαμά (αλλά εσύ το ξέρεις), να μην μαζέψει τα παιχνίδια του.

iStock

Με τη μαμά του έχει επινοήσει μια γλώσσα ακατάληπτη, δική τους. Με πολλά σύμφωνα και πολλά σβουρηχτά φιλιά. «Είναι γεμάτη η καρδιά μου με φιλιά», του λέει, «κι ανεβαίνουν από τον λαιμό και με γαργαλάνε, δεν μπορώ να κάνω αλλιώς» και σκάνε και οι δυο στα γέλια. Κανένα παιδάκι δεν πετάει. Αλλά καμιά φορά, οι γονείς μπορεί να πετάξουν πολύ ψηλά από χαρά.

Το παιδί θέλει ενεργητική ακρόαση

Υπήρξαν όμως και κάτι βράδια που ξυπνούσε και έκλαιγε. Δυνατά. Να ήταν όνειρο; Ενεργητική ακρόαση μας πρότεινε η ψυχολόγος Μαρία Δάρρα. «Κάθε παιδί στον ύπνο του μεταβολίζει όλα όσα συμβαίνουν σε μια μέρα». Τα ερεθίσματα από τον παιδικό, όπου δεν είσαι παρών, κάτι που του είπαμε ή δεν του είπαμε μπορεί να δημιουργήσει αναστάτωση.

Αν ρωτήσεις ένα παιδί τι έχει, δεν θα σου απαντήσει. Αν όμως το ρωτήσεις δίνοντας πιθανές απαντήσεις μέσα στην ίδια την ερώτηση, είναι σαν να το πιάνεις από το χέρι και να το βοηθάς να εκφραστεί. «Το παιχνίδι με τον Νικόλα είναι κουραστικό. Μπορεί καμιά φορά να μην σου αρέσει». Αισθάνομαι λίγο σαν μεταγλωττισμένο καρτούν μιλώντας έτσι, αλλά καταλαβαίνω τη σκοπιμότητα. Τα παιδιά έχουν συναισθήματα, αλλά δεν έχουν ώριμα εκφραστικά μέσα.

iStock

Το συναίσθημα της βουτιάς

Τα παιδιά νιώθουν και στα αισθήματά τους δεν υπάρχει φίλτρο. Σπουδαίο το ατόφιο, το χωρίς περιστροφές και «ναι, μεν αλλά». Μεγαλώνουμε μαθαίνοντας να υποκρινόμαστε, να πνιγούμε αισθήματα, να κρύβουμε κάτω από το χαλί δυσάρεστες τροπές και ευθύνες. Ο Άρης ξέρει τι θέλει, το διεκδικεί σθεναρά. Εκείνοι τους οποίους συμπαθεί το καταλαβαίνουν. Εκείνους που δεν συμπαθεί δεν τους πλησιάζει. Του αρέσει το κόκκινο, τα αυτοκίνητα, τα μακαρόνια, η «ντελόραση», οι φίλοι του. Του αρέσει το νερό.

Μέσα στον χειμώνα κάναμε baby swimming. Στην πρώτη του βουτιά, που πέρασε από τα χέρια της εκπαιδεύτριας στα δικά μου κάτω από το νερό, έκλαιγα από ενθουσιασμό αλλά και με κομμένη ανάσα από τον φόβο. Βγήκε από το νερό φυσικά, σαν όλη του τη ζωή να ήταν μέσα σε νερό.

«Ακροβούτι» χωρίς σωσίβιο

Εννοείται ότι δεν τον αφήνεις μόνο του στη θάλασσα. Τις προάλλες, στην πισίνα της Έφης φώναζε: «Μόνος μου, μόνος μου». Είναι πείσμα, ανάγκη και ένστικτο. Να κάνει «ακροβούτι», από τη μια άκρη της πισίνας στην άλλη. Μπορεί, δεν μπορεί, δεν τον νοιάζει. Εκείνος θέλει. Θέλει να δει. Να κολυμπήσει. Να φτιάξει προτάσεις με παθητικές φωνές και υποτακτικές. Να «δώνει». Να είναι «σηκωθημένος» και όχι καθιστός. Να μην πετάει αλλά να μπορεί με το χέρι του να φτιάχνει ιστούς φανταστικούς και ιστορίες του νου. Να κάνει τσουλήθρα στο «άμοιρο», δηλαδή στο άπειρο.