ΑΘΗΝΑ ΛΙΝΟΥ: ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

«Είναι απαραίτητο σε μια πολιτική που περιλαμβάνει πολιτικές δικαιοσύνης και ισότητας να προσέξουμε πολύ το θέμα της ψυχικής υγείας και τον τρόπο με τον οποίο την προάγουμε και την προστατεύουμε», Αθηνά Λινού, υποψήφια βουλευτής Βόρειου Τομέα Αθηνών με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Τι ρόλο παίζει η ψυχική υγεία στις πολιτικές των κομμάτων σήμερα; Λίγο πριν τις εκλογές της 25ης Ιουνίου, το OW ζήτησε από 4 υποψήφιους βουλευτές των 4 μεγάλων κομμάτων να μοιραστούν τις απόψεις του για την ψυχική υγεία στην Ελλάδα. Τι μας είπε η καθηγήτρια Ιατρικής Αθηνά Λινού;

– Σε μια περίοδο που οι ψυχικές ασθένειες «έχουν πιάσει ταβάνι», πιστεύετε ότι έχει ασχοληθεί η πολιτική αρκετά με την ψυχική υγεία; Θα «αναγκαστεί» η Πολιτεία να ασχοληθεί μ' αυτόν τον τομέα;

Η Πολιτεία οφείλει να ασχοληθεί. Έχουμε υπογράψει σχετικό σχέδιο δράσης με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Comprehensive mental health action plan 2013-2030), που καθιστά την Ελλάδα μία από τις χώρες-στόχους για τον ανασχηματισμό της ψυχικής υγείας, αλλά και στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ τουλάχιστον, τονίζεται ιδιαίτερα η ευθύνη και το ενδιαφέρον για την ψυχική υγεία.

Η ψυχική υγεία είναι ένα αδιαπραγμάτευτο αγαθό, και αναπόσπαστο κομμάτι της γενικότερης υγείας – δεν υπάρχει υγεία χωρίς την ψυχική υγεία. Οπωσδήποτε μεταξύ σωματικής και ψυχικής υγείας υπάρχει τεράστια, αδιάσπαστη σχέση  – είναι σαν συγκοινωνούντα δοχεία. Η ψυχική υγεία μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες, ενώ έρευνες δείχνουν ότι οι κοινωνικές ανισότητες μπορούν να επιδεινώσουν την ψυχική υγεία ενός ατόμου.

Τώρα, η ψυχική υγεία, περισσότερο κι από τη σωματική, εξαρτάται πολύ από την κοινωνικοοικονομική κατάσταση μιας οικογένειας ή ενός κράτους, και επηρεάζεται σε τεράστιο βαθμό από τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά του προσώπου και τις πιθανές ανισότητες σε μια Πολιτεία. Επομένως, είναι αναγκαίο, οτιδήποτε κάνει μια Πολιτεία να συμπεριλαμβάνει την προστασία και την προαγωγή της ψυχικής υγείας.

Χρειάζεται να αντιληφθούμε, ότι ενώ κοινωνικά ευάλωτοι άνθρωποι μπορεί να έχουν σημαντικά αποθέματα ψυχικής ανθεκτικότητας, την ίδια στιγμή μπορεί η ψυχική τους υγεία να τους κάνει πιο εύθραυστους. Επίσης, πρέπει να σκεφτούμε και το σημαντικό στίγμα που ακολουθεί τους ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας, το οποίο τους καθιστά περισσότερο ευάλωτους, και σε επίπεδο κοινωνικοοικονομικό και σε επίπεδο δικαιωμάτων. Επομένως, η ψυχική υγεία είναι ένα αγαθό, το οποίο πρέπει να το προστατεύσουμε και να το προασπίσουμε.

Δυστυχώς και λόγω του Covid, είχαμε περαιτέρω αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας. Υπάρχουν μάλιστα και ψυχικά προβλήματα τα οποία εμφανίζονται  χωρίς καν να τα  θεωρούμε προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως το άγχος ή η μοναξιά, και έχουμε βέβαια και τις ακραίες μορφές, όπως το Αλτσχάιμερ στις μεγάλες ηλικίες και άλλες σοβαρές νόσους, όπως η κατάθλιψη, ενώ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και τις αυτοκτονίες.

Επομένως, είναι απαραίτητο μια πολιτική που βάζει στο κέντρο της τη δικαιοσύνη και την ισότητα να λαμβάνει σοβαρά υπόψη της το θέμα της ψυχικής υγείας και τον τρόπο με τον οποίο την προάγει και την προστατεύει.

– Τι πιστεύετε ότι θα μπορούσε να γίνει σε πολιτικό επίπεδο στον τομέα της ψυχικής υγείας; Τι έχετε σκοπό να κάνετε εσείς;

Στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ επαναλαμβάνεται ότι η ψυχική υγεία περιλαμβάνεται σε όλες τις τομές που πρόκειται να γίνουν σε επίπεδο υγείας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα τμήματα ψυχικής υγείας σε όλα τα ΤΟΜΥ.

Επιδιώκουμε παρεμβάσεις και σε επίπεδο κοινότητας –αποτελεί κομμάτι της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας–, που θα συνοδεύσουν όλες τις προσπάθειες και όλες τις τομές που θα προσπαθήσουμε να κάνουμε στον τομέα της υγείας, περιλαμβανομένων, βεβαίως, και των Κλινικών Ψυχικής Υγείας σε όλα τα νοσοκομεία. Αυτές οι Κλινικές δεν θα σκοπεύουν τόσο πολύ στην αντιμετώπιση και στη θεραπεία των σοβαρών ψυχικών νόσων, αλλά στην προαγωγή της ψυχικής υγείας μεταξύ των νοσούντων από σωματικά προβλήματα υγείας.

Επομένως, είναι μια μόνιμη προσπάθεια που θα παίξει κεντρικό ρόλο, ιδιαίτερα λόγω και της διεύρυνσης των ανισοτήτων που δημιουργήθηκε εξαιτίας των προβλημάτων που δημιούργησε ο κορονοϊός.

– Άρα στόχος είναι κάθε νοσοκομείο να έχει μια δική του Κλινική Ψυχικής Υγείας;

Αυτό υπήρχε, αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν καταργηθεί οι Κλινικές Ψυχικής Υγείας σε νοσοκομεία. Αυτές θα πρέπει να επανέλθουν.

– Εξηγήστε μας τι είναι τα ΤΟΜΥ.

Πρόκειται για Ομάδες Παροχής Υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, που στελεχώνονται από ολιγομελή διεπιστημονική ομάδα υγείας και ως βασική τους αποστολή έχουν την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών στον πληθυσμό ευθύνης τους. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δεσμευτεί για πολύ περισσότερες από όσες υπάρχουν σήμερα. Αυτήν τη στιγμή, υπάρχουν 127 ΤΟΜΥ και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ανακοινώσει στο Πρόγραμμά του τη συγκρότηση 380 ΤΟΜΥ σε όλη τη χώρα.

– Αυτήν τη στιγμή τι ισχύει για τα ΤΟΜΥ;

Αυτήν τη στιγμή τα ΤΟΜΥ έχουν αποδυναμωθεί και έχουν ελάχιστη κάλυψη σε επίπεδο λειτουργών υγείας. Δηλαδή είναι και λιγότερα και δεν έχουν τη λειτουργικότητα που είχαν. Έχουμε δεσμευτεί ότι θα έχουμε 380 ΤΟΜΥ σε όλη τη χώρα και ταυτόχρονα ότι θα υπάρχουν Κέντρα Υγείας στους Δήμους, διάφορες δηλαδή δομές περιφερικές για πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Μέσα στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας περιλαμβάνονται και η αντιμετώπιση, αλλά κυρίως η πρόληψη και η προαγωγή της ψυχικής υγείας.

– Αναφέρατε παραπάνω ότι υπάρχουν μορφές ψυχικής υγείας, οι οποίες αναπτύσσονται χωρίς καν να τις θεωρούμε προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως το άγχος. Τι πρόβλεψη υπάρχει για την αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων;

Η προσπάθειά μας είναι εστιασμένη στο να υπάρχουν όσο το δυνατόν λιγότεροι ασθενείς σε κλειστές μονάδες θεραπείας.

Η βασική μέριμνα ενός συστήματος που προάγει την ψυχική υγεία είναι να μπορούν οι άνθρωποι να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας για την αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως το άγχος, ώστε να υπάρχει καίρια παρέμβαση και αντιμετώπιση. Αυτό είναι κάτι που περιλαμβάνεται στην ευρύτερη προσπάθεια της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

– Τι θα μπορούσε να γίνει για να επιτευχθεί η αποστιγματοποίηση της ψυχικής ασθένειας; Θα βοηθούσε το να μιλάνε δημόσια πρόσωπα για τα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν;

Ναι, αυτό είναι πολύ βασικό. Ωστόσο, πέρα από αυτό, νομίζω το καλύτερο που θα μπορούσε να γίνει είναι σε όλα τα στάδια της εκπαίδευσης –από το νηπιαγωγείο και το δημοτικό, μέχρι και το πανεπιστήμιο– να υπάρχει σοβαρή εκπαίδευση και επικοινωνία σε θέματα ψυχικής υγείας.

Χρειάζεται να υπάρχει κατάλληλη εκπαίδευση ήδη από το νηπιαγωγείο, προκειμένου να υπάρχει και καλύτερη κοινωνική αντιμετώπιση των ατόμων που έχουν προβλήματα ψυχικής υγείας και διασφάλιση των δικαιωμάτων τους. Σ' αυτά στοχεύει ο ΣΥΡΙΖΑ, στο να διασφαλίσει αυτά τα δικαιώματα, έτσι ώστε να υπάρχει ισότητα και δικαιοσύνη για όλους τους ασθενείς, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών με ψυχική νόσο. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να απαλειφθεί σιγά-σιγά το στίγμα.

Η Αθηνά Λινού είναι απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Harvard, ενώ κατέχει Διδακτορικό Τίτλο Σπουδών και Υφηγεσία στον τομέα της Επιδημιολογίας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 2004 είναι Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου και διετέλεσε Διευθύντρια του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής από το 2014 έως το 2017. Το 1990 ίδρυσε το Ινστιτούτο Prolepsis, το οποίο σχεδιάζει και υλοποιεί ερευνητικά και εφαρμοσμένα προγράμματα προληπτικής ιατρικής και Δημόσιας Υγείας. Με το Ινστιτούτο Prolepsis έχει αναπτύξει έντονη ανθρωπιστική δράση με στόχο τη μείωση των ανισοτήτων στην υγεία και την προαγωγή της υγείας και ευημερίας ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Στις εκλογές της 21ης Μαΐου εξελέγει βουλευτής στον Βόρειο Β1 τομέα Αθηνών. Στις εκλογές της 25ης Ιουνίου είναι υποψήφια βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ στην ίδια εκλογική περιφέρεια.