ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΣΗΜΕΡΑ;

Κορυφαίοι επιστήμονες για το κλίμα δηλώνουν απελπισμένοι για την επιδείνωση της ζωής στον πλανήτη τα επόμενα χρόνια. Τι τους κάνει, όμως, να μην τα παρατούν;

Πολλά πράγματα μου προκαλούν απελπισία τα τελευταία χρόνια, κυρίως επειδή για τα περισσότερα από αυτά δεν υπάρχει τίποτα που να μπορούμε να κάνουμε για να τα αλλάξουμε. Αυτό που με κάνει να νιώθω ακόμα χειρότερα, όμως, είναι το να μπορούμε να κάνουμε κάτι για να βελτιώσουμε τις συνθήκες ζωής μας, μα να αδιαφορούμε εντελώς. Ναι, αναφέρομαι στο κλίμα, η καταστροφή του οποίου είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που μερικά χάρτινα καλαμάκια μπορούν να αντιμετωπίσουν.

Το 2018, η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), που υπάγεται στον ΟΗΕ, δημοσίευσε μια ανατριχιαστική αναφορά σύμφωνα με την οποία μας απομένουν περίπου 20 χρόνια μέχρι να φτάσουμε στο σημείο που δεν θα υπάρχει πια επιστροφή. Έχουν ήδη περάσει τα 6 και μένουν 14. Σου ακούγεται υπερβολικά κοντινό; Οι ακραίες ξηρασίες, οι καταστροφικές πυρκαγιές, οι απρόβλεπτες πλημμύρες, οι θανατηφόροι τυφώνες και οι εκτεταμένες μολυσματικές ασθένειες που εμφανίζονται όλο και συχνότερα χρόνο με τον χρόνο είναι η πιο απτή απόδειξη.

Να σου δείξω κάτι ακόμα πιο σοκαριστικό που επισημαίνει το BBC; Τα ποτάμια στην Αλάσκα μέσα στο καλοκαίρι είχαν πάρει πορτοκαλί χρώμα. Σύμφωνα με ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, αυτό συνέβη εξαιτίας τοξικών μετάλλων που απελευθερώνονται από την απόψυξη του παγετού στο υπέδαφος. Όπως λένε οι ειδικοί, καθώς η ατμόσφαιρα θερμαίνεται, τα μέταλλα απελευθερώνονται από την τήξη του παγωμένου εδάφους. Και όλο αυτό οφείλεται στην κλιματική αλλαγή.

AP Photo/Sutan Malik Kayo

Την ίδια ώρα, η ζωή για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού συνεχίζεται κανονικά:

• Συνεχίζουμε να ψωνίζουμε μανιωδώς και εντελώς άσκοπα ό,τι ανόητη πλαστικούρα παράγεται από κινέζικα εργοστάσια και μας θέλγει χάρη στις πολύ χαμηλές τιμές. Κι ας έχουν φτάσει τα μικροπλαστικά να εντοπίζονται σε κάθε εκατοστό του ανθρώπινου ιστού, ακόμα και στον πλακούντα.
• Συνεχίζουμε να καταναλώνουμε τεράστιες ποσότητες φαγητού και δη κρέατος, κι ας ωρύονται οι περιβαλλοντολόγοι πως στην Ε.Ε. οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την κτηνοτροφία αντιπροσωπεύουν το 17% των συνολικών εκπομπών της Ένωσης.
• Συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε κυβερνητικές πολιτικές που κάνουν τα στραβά μάτια ή απλά απορρίπτουν ουσιαστικές προτάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.

Είμαστε αλήθεια τόσο αισιόδοξοι που αρνούμαστε να ακούσουμε τα καμπανάκια ή τόσο ανίδεοι για το τι πραγματικά συμβαίνει;

AP Photo/Natacha Pisarenko

«Μερικές φορές είναι σχεδόν αδύνατον να μη νιώθεις απελπισία»

Aν θεωρείς πως όλα τα παραπάνω είναι μiα δική μου απαισιόδοξη οπτική της κατάστασης που ίσως να επηρεάστηκε από την αφρικανική σκόνη (η οποία σύμφωνα με τους μετεωρολόγους θα μας επισκέπτεται όλο και πιο συχνά από εδώ και στο εξής λόγω της αύξησης των ερήμων του πλανήτη, που επίσης έχει προκαλέσει η κλιματική αλλαγή), άκου τουλάχιστον τους επιστήμονες.

Ποιους επιστήμονες; Τους 380 επιστήμονες για το κλίμα στους οποίους απευθύνθηκε ο Guardian ζητώντας την άποψή τους για το μέλλον του πλανήτη. Δεν θα σε κουράσω με τις μακροσκελείς απαντήσεις του καθενός, αλλά θα αναφερθώ στα σημεία που εγώ τουλάχιστον ένιωσα σαν γροθιά στο στομάχι:

«Μερικές φορές είναι σχεδόν αδύνατον να μη νιώθεις απελπισμένος και διαλυμένος», λέει η κλιματικός επιστήμονας Ruth Cerezo-Mota. «Μετά από όλες τις πλημμύρες, τις πυρκαγιές και τις ξηρασίες των τελευταίων τριών ετών παγκοσμίως, που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, και μετά τη μανία του τυφώνα Otis στο Μεξικό, τη χώρα μου, πραγματικά πίστευα ότι οι κυβερνήσεις ήταν έτοιμες να ακούσουν τους επιστήμονες, να δράσουν για το συμφέρον του λαού».

Η ίδια περιμένει πως μέχρι το τέλος του αιώνα η μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα έχει αυξηθεί κατά 3 βαθμούς Κελσίου, αντί για τον στόχο των 1,5 βαθμών που έχουν θέσει τα κράτη του G8, προκαλώντας τρομερά προβλήματα σε τεράστιο μέρος του πληθυσμού.

AP Photo/Emilio Morenatti

Σύμφωνα με τον Guardian, το 77% των επιστημόνων των οποίων τις απόψεις κατέγραψε πιστεύει ότι η μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα ανέβει τουλάχιστον κατά 2,5 βαθμούς Κελσίου. Σχολιάζοντας την αύξηση αυτή, επιστήμονας από τη Νότια Αφρική που ζήτησε να μην αναφερθεί το όνομά της, είπε: «Αναμένω ένα ημι-δυστοπικό μέλλον με πραγματικό πόνο και ταλαιπωρία για τους ανθρώπους του παγκόσμιου νότου. Η ανταπόκριση του κόσμου σε όλο αυτό μέχρι σήμερα είναι κατακριτέα – ζούμε σε μια εποχή ανόητων».

Η αδιαφορία των πολιτικών και των λαών είναι αυτό που απελπίζει τους επιστήμονες περισσότερο ακόμα κι από αυτό που φέρνει η κλιματική αλλαγή. Νιώθουν, όπως λένε, ότι όλη η προσπάθεια που καταβάλλουν, οι ατελείωτες μελέτες τους, τα συμπεράσματα μιας επιστήμης στην οποία έχουν αφιερώσει τη ζωή τους, έπειτα από κάθε παγκόσμιο συνέδριο για το κλίμα πέφτει στο κενό. «Τι στο διάολο πρέπει να κάνουμε για να μεταφέρουμε στους ανθρώπους πόσο κακό είναι πραγματικά αυτό που συμβαίνει;» λέει η περιβαλλοντολόγος Lisa Schipper, από το Πανεπιστήμιο της Βόννης.

«Ο καπιταλισμός μας έχει εκπαιδεύσει καλά», απαντά ένας Αμερικανός επιστήμονας. «Αισθάνομαι παραιτημένος από την καταστροφή, καθώς δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε την αγάπη μας για μεγαλύτερα, καλύτερα, γρηγορότερα, περισσότερα, από αυτά που θα βοηθήσουν μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων να επιβιώσει και να ευδοκιμήσει».

AP Photo/Gemunu Amarasinghe

Γιατί, λοιπόν, δεν τα παρατούν; Ο καθένα εκφράζει τους δικούς του λόγους:

• Γιατί έχουν παιδιά και έστω για εκείνα νιώθουν ότι πρέπει να συνεχίσουν να αγωνίζονται.
• Γιατί όταν συγκεντρώνονται όλοι μαζί και βλέπουν με πόσο πάθος αντιμετωπίζουν την επιστήμη τους εμπνέονται να συνεχίσουν.
• «Για να μη μπορέσουν ποτέ αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις για το κλίμα να ισχυριστούν ότι δεν ήξεραν. Ήξεραν και δεν έκαναν τίποτα».
• Γιατί έστω και ένα μικρό φρένο να μπορέσουν να βάλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη θα κάνει τη διαφορά.
• Γιατί «το χειρότερο δυνατό σενάριο μπορεί να αποφευχθεί» σύμφωνα με τον Michael Meredith από την British Antarctic Survey. «Παραμένει στο χέρι μας να φτιάξουμε ένα μέλλον που να είναι πολύ πιο ευνοϊκό κλιματικά από αυτό προς το οποίο βαδίζουμε».
• Γιατί πιστεύουν στη δύναμη του κοινωνικού συνόλου, η οποία μπορεί να φέρει αλλαγές ακόμα κι αν δεν υπάρχει η απαραίτητη υποστήριξη από τις κυβερνήσεις. Πάνω σε αυτό, η Cerezo-Mota σχολιάζει: «Δεν ξέρω τι πρέπει να συμβεί για να αναλάβουν δράση οι άνθρωποι που πραγματικά έχουν τη δύναμη και τα χρήματα για να το κάνουν. Αυτό που μου δίνει ελπίδα είναι όταν βλέπω τις προσπάθειες που κάνουν οι νεότερες γενιές».